- Phát triển du lịch văn hóa, tạo điểm nhấn khác biệt trên bản đồ du lịch thế giới
- Đề xuất giải pháp định vị thương hiệu du lịch văn hóa Việt Nam
- “Du lịch không thể phát triển nếu hạ tầng, văn hóa không phát triển”
 |
Làng cổ Đường Lâm - ngôi làng đặc trưng của đồng bằng Bắc Bộ ngày càng thu hút nhiều khách du lịch tới tham quan |
Xu hướng tất yếu và kịp thời
Theo đánh giá của Tổ chức Du lịch thế giới, trong những năm gần đây, hầu hết các quốc gia, điểm đến, đặc biệt là những nước có ngành du lịch đang phát triển ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, đang từng bước điều chỉnh định hướng chiến lược sản phẩm, tập trung đầu tư nhiều hơn vào việc phát triển và quảng bá xúc tiến du lịch văn hóa - một loại hình sản phẩm du lịch có sức hấp dẫn và tính trường tồn cao. Đó là nhân tố thiết yếu góp phần đáng kể cho sự nghiệp phát triển bền vững.
Theo thống kê, ước tính tỷ lệ khách quốc tế tới tham quan và trải nghiệm các sản phẩm du lịch văn hóa tại các thành phố, thủ đô của các nước trong khu vực luôn chiếm hơn 40% tổng số khách. Tỷ lệ này thậm chí có thể còn lớn hơn tùy thuộc vào quy mô của đô thị, thủ đô đó, cũng như số lượng tài nguyên du lịch văn hóa mà điểm đến đó sở hữu. Các sản phẩm văn hóa không chỉ đáp ứng nhu cầu của du khách mà còn là một cách để quảng bá, giới thiệu nét văn hóa đặc sắc của từng quốc gia, từng vùng đất. Thực tế cho thấy, các sản phẩm văn hóa hay và hấp dẫn thường đến từ các địa phương có bản sắc văn hóa riêng biệt, khó trộn lẫn, ở các trung tâm du lịch lớn như các đô thị, thủ đô của các nước.
Hà Nội - Thủ đô của Việt Nam là vùng đất giàu bản sắc văn hóa và luôn nằm trong các địa phương được du khách yêu thích đặt chân tới. Hà Nội cũng dẫn đầu cả nước về số lượng di tích trên địa bàn với 5.922 di tích được kiểm kê. Trong đó có 1 di sản văn hóa thế giới, 21 cụm di tích quốc gia đặc biệt, 1.160 di tích quốc gia, 1.456 di tích cấp thành phố. Chưa kể, Hà Nội nhiều năm liền được các chuyên trang du lịch uy tín trên thế giới bình chọn là điểm đến yêu thích của du khách toàn cầu. Có thể kể đến như Hà Nội lọt “Top điểm đến yêu thích của du khách nội địa” do Công ty Cố vấn, nghiên cứu thị trường du lịch OutBox bình chọn năm 2023; “Top 10 điểm đến mùa hè được yêu thích nhất” do trang đặt phòng nổi tiếng Booking.com bình chọn năm 2023; Hà Nội còn được vinh danh tại giải thưởng “Điểm đến du lịch thành phố hàng đầu thế giới năm 2022” do Tổ chức Du lịch thế giới bình chọn…
Hà Nội sở hữu nhiều làng nghề, đi cùng với đó là các lễ hội văn hóa đặc sắc. Đặt chân tới Thủ đô, du khách sẽ tới thăm các công trình kiến trúc vào hàng bậc nhất cả nước như các tòa nhà, nhà hát tồn tại từ thời Pháp thuộc, Lăng Bác, Hoàng thành Thăng Long, Văn Miếu Quốc Tử Giám... Đi ra ngoại thành, du khách sẽ tới những làng quê Bắc bộ trù phú của xứ Đoài mây trắng với làng cổ Đường Lâm, Đan Phượng quê hương người gái đảm... lạc vào những hội làng ồn ã, náo nhiệt. Và cũng không phải ngẫu nhiên mà Michelin - một giải thưởng danh giá trong làng ẩm thực thế giới - đã chọn các nhà hàng ở Hà Nội để gắn sao như một cách vinh danh và ghi nhận nền ẩm thực đặc sắc của mảnh đất nghìn năm văn hiến. Nói về bản sắc văn hóa của Hà Nội, cố GS Phan Huy Lê từng nhiều lần khẳng định: “Thủ đô Hà Nội trước hết là trung tâm chính trị, hành chính quốc gia, tiếp theo là một trung tâm phát triển về kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học kỹ thuật, một trung tâm giao lưu quốc tế, nhưng trong đó trung tâm văn hóa là nét đặc trưng và tiêu biểu nhất. Hà Nội và mỗi người dân sống trên đất Hà Nội có quyền tự hào chính đáng về kho tàng di sản phong phú, đa dạng mà lịch sử cùng các thế hệ cư dân đã từng cư trú trên không gian này sáng tạo nên trong lao động và chiến đấu”.
Chính sự đa dạng, phong phú về loại hình các di sản, sự giàu có về văn hóa đã trở thành nguồn tài nguyên để Hà Nội phát triển sản phẩm du lịch văn hóa. Các chuyên gia nghiên cứu du lịch đều cho rằng, Hà Nội đã dựa trên “nguyên liệu” văn hóa để phục dựng, sáng tạo nhiều điểm đến, sự kiện, lễ hội đặc sắc như: Các không gian đi bộ khu vực phố cổ; không gian đi bộ khu vực hồ Hoàn Kiếm và phụ cận; Phố sách Hà Nội; không gian bích họa phố Phùng Hưng... thu hút lượng du khách trong nước và quốc tế đến với Hà Nội ngày càng đông, kéo theo số cơ sở kinh doanh ẩm thực cũng tăng lên đáng kể. Bên cạnh đó, Hà Nội cũng chú trọng xây dựng các tour du lịch văn hóa hấp dẫn như: Tour đêm di tích nhà tù Hỏa Lò, di sản Hoàng Thành Thăng Long… Ở đây có sự kết hợp khéo léo giữa di sản văn hóa, lịch sử dân tộc và điểm đến tạo thành một câu chuyện lịch sử có tính xâu chuỗi, giúp du khách hiểu hơn về địa chỉ văn hóa tới tham quan và truyền đi những thông điệp thông suốt từ quá khứ tới tương lai.
Chị Nguyễn Lan Hương (Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ, gia đình chị đã phải xếp hàng khá lâu mới tới lượt tham quan tour đêm di tích nhà tù Hỏa Lò. Và khi đã trải nghiệm sản phẩm du lịch văn hóa này, chị thấy không uổng phí vì hàm lượng văn hóa và lịch sử được đan xen trong tour du lịch này rất khéo. Chị và các thành viên gia đình đều rất xúc động được nghe câu chuyện về nữ tù nhân đã phải để con thơ mới vài tháng tuổi ở nhà để tham gia hoạt động cách mạng và không may bị địch bắt giam tại nhà tù Hỏa Lò. Sau thời gian giam cầm, trở về từ nơi ngục tù, người mẹ ấy đã như hóa đá vì đứa con thơ đã không còn vì khát sữa mẹ. Như vậy, du lịch ở đây không dừng lại ở tham quan cảnh đẹp mà còn là những trải nghiệm văn hóa, một cách tiếp cận các giá trị văn hóa một cách hiệu quả. Việc nắm bắt các yếu tố như phong tục tập quán, tín ngưỡng, các lễ hội truyền thống, các di tích lịch sử, những kiến trúc, nghệ thuật và nhiều sản phẩm văn hóa khác sẽ giúp sản phẩm du lịch văn hóa đó tạo ấn tượng tốt đẹp với du khách. Qua đó tạo nên những nhịp cầu kết nối những cá nhân, truyền tải các giá trị về văn hóa, lịch sử qua sản phẩm du lịch văn hóa.
 |
Ẩm thực Hà Nội là nguồn tài nguyên quý giá để các công ty du lịch xây dựng các sản phẩm du lịch văn hóa |
Giải pháp để Hà Nội sở hữu các sản phẩm du lịch văn hóa hấp dẫn
Với nhiều tiềm năng và lợi thế về văn hóa là vậy, nhưng việc phát triển sản phẩm du lịch văn hóa của Hà Nội vẫn còn nhiều hạn chế. Đó là thiếu tính đồng bộ và liên kết trong phát triển sản phẩm, thiếu liên kết giữa các đơn vị trong quá trình khai thác tài nguyên văn hóa cho phát triển du lịch, vì vậy chưa tạo ra được những sản phẩm du lịch có chất lượng bền vững. Hơn thế, các sản phẩm du lịch ra đời chưa phản ánh hết sự phong phú và đa dạng về văn hóa của Hà Nội. Nói đúng hơn, các công ty du lịch, các đơn vị lữ hành chưa khai thác hết tiềm năng của một vùng đất giàu có về di sản và văn hóa. Trong khi đó, thế mạnh của Hà Nội để phát triển công nghiệp văn hóa, xây dựng các sản phẩm du lịch hấp dẫn du khách chính là “vốn” di sản văn hóa vừa giàu có, vừa đa dạng. Và trong khi có một số sản phẩm du lịch văn hóa thu hút được đông đảo du khách thì cũng có không ít sản phẩm lại đang vắng bóng người tới thưởng thức.
Ông Phùng Quang Thắng - Chủ tịch Hội Lữ hành Hà Nội cho biết, việc khai thác du lịch của Hà Nội hiện nay còn rời rạc, chỉ vài điểm truyền thống tại một số quận nội thành như Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa nên chưa ra được tổng thể các tour du lịch mang tính bài bản tại các điểm du lịch Hà Nội. Để khai thác tiềm năng điểm đến còn đang bỏ phí hiện nay, ông Phùng Quang Thắng cho rằng, cần xây dựng các trục du lịch chính cho Hà Nội. Trước mắt, có thể phân định 3 không gian du lịch theo 3 trục lớn: Trung tâm Hà Nội - Ba Vì - Sơn Tây; nội thành Hà Nội - Đông Anh - Sóc Sơn; nội thành Hà Nội - Mỹ Đức (chùa Hương). Các tuyến du lịch này như kiềng 3 chân để các đơn vị lữ hành khai thác, có thể xây dựng các sản phẩm khác nhau như: Du lịch văn hóa, du lịch sinh thái, du lịch học đường, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch cộng đồng… Ngoài ra, các đơn vị điểm đến cần có sự liên kết với đơn vị lữ hành để xây dựng nên những sản phẩm du lịch khác nhau. Để làm điều đó, các đơn vị cần sử dụng các dịch vụ mới, áp dụng công nghệ 4.0 như sử dụng vé điện tử để doanh nghiệp dễ xây dựng tour.
Bên cạnh đó, theo các chuyên gia du lịch, Hà Nội cần chú trọng đẩy mạnh và sáng tạo các sản phẩm du lịch văn hóa đặc sắc, ứng dụng công nghệ số, tăng tương tác, các sân khấu trình diễn văn hóa, các công trình văn hóa nghệ thuật và các trung tâm văn hóa đặc sắc hấp dẫn du khách. Bên cạnh đó, cần có những chính sách cụ thể hỗ trợ phát triển du lịch văn hóa trong các lĩnh vực như cơ sở hạ tầng; bảo tồn và phát triển văn hóa vùng miền, đào tạo đội ngũ nhân lực cho du lịch văn hóa, những người có kiến thức và kinh nghiệm là sứ giả mang đến thông tin về lịch sử, văn hóa lễ hội… cho khách du lịch. Truyền thông về văn hóa cũng là một mặt trận quan trọng trong việc xúc tiến du lịch văn hóa, sáng tạo, đổi mới và lan tỏa mạnh mẽ giúp du lịch văn hóa phát triển.
Ông Lê Công Năng - Tổng Giám đốc Wondertour Việt Nam: Hà Nội có đầy đủ điều kiện để xây dựng các sản phẩm du lịch văn hóa
 |
Với vị thế là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước thì Hà Nội có điều kiện tốt nhất để phát triển du lịch văn hóa. Với lịch sử nghìn năm văn hiến, Hà Nội là điểm hội tụ tinh hoa của Việt Nam qua các thời kỳ. Trong tương lai gần, Hà Nội cần nhanh chóng khai thác thế mạnh để đưa trải nghiệm khám phá văn hóa là sản phẩm du lịch chủ lực. Các chủ điểm văn hóa Hà Nội có thể chú tâm gồm: Kiến trúc, ẩm thực, phương tiện vận chuyển, biểu diễn.... Sự khác biệt của Hà Nội từ lợi thế văn hóa sẽ làm hành trình khám phá du lịch liên tuyến tới Sapa, Hạ Long, Ninh Bình... thêm hoàn hảo.
Tuy nhiên, hiện nay, hoạt động truyền thông quảng bá các tour văn hóa, đặc biệt tour văn hóa Hà Nội chưa được đầu tư mạnh mẽ. Tỷ lệ lớn khách quốc tế chỉ coi Hà Nội là điểm trung chuyển để đến khám phá văn hóa vùng cao Sapa, nghỉ dưỡng biển Hạ Long hay tham quan danh thắng Ninh Bình. Giống như món ăn, nguyên liệu làm tour văn hóa còn chưa đậm vị chứ chưa tạo được dư vị. Giải pháp để khai thác nguồn tài nguyên đa dạng về văn hóa của Hà Nội để xây dựng các sản phẩm du lịch hay, hấp dẫn là Hà Nội cần đầu tư tổng thể dựa trên tư duy xây sản phẩm du lịch đồng bộ.
Thứ nhất, Hà Nội cần tôn tạo, xây dựng mới và đưa vào khai thác các công trình kiến trúc văn hóa có yếu tố biểu tượng, ví dụ như biểu tượng của học hành là Văn Miếu - Quốc Tử Giám; biểu tượng của kinh đô là Hoàng Thành Thăng Long, biểu tượng của tinh thần hòa bình là hồ Gươm, cùng rất nhiều các biểu tượng văn hóa khác như ẩm thực, tôn giáo, nghệ thuật truyền thống.
Thứ hai, Hà Nội cần chính sách hỗ trợ các công ty du lịch có những sản phẩm văn hóa đặc sắc. Đồng thời phối hợp chặt chẽ với các công ty du lịch này trong việc khai thác và chuẩn hóa du lịch văn hóa.
Thứ ba, Hà Nội cần kết hợp tạo ra các sản phẩm du lịch kết hợp nhằm tăng trải nghiệm và mở rộng nguồn khách như tour Hà Nội - Sapa, Hà Nội - Hạ Long, Hà Nội - Ninh Bình...
