Năm 2023, kiểm kê chi tiết, thấy thiếu 121 cuốn sách cổ
Thông cáo này giải thích rõ về lịch sử kho ST (sách sưu tầm). Tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm có các kho sách kí hiệu A (do người Pháp sưu tầm) và kí hiệu V (do người Việt Nam sưu tầm), hai nhóm này có tổng số khoảng 16.000 đơn vị. Ngoài ra Viện Nghiên cứu Hán Nôm tổ chức sưu tầm thêm sách Hán Nôm, đặt thành kí hiệu ST (sưu tầm).
Theo sổ sách ghi chép, có 2 đợt sưu tầm: đợt 1 trong các năm 1988-2001 (23 năm) sưu tầm được 2.586 quyển; đợt 2 trong các năm 2002-2008 (7 năm) sưu tầm được 15.126 quyển.
Tổng hai đợt sưu tầm là 17.712 đơn vị sách. Giá thu mua theo quy định của nhà nước tại thời điểm sưu tầm từ 100.000 – 200.000 đồng một quyển, tuỳ theo tình trạng sách. Tính đến nay, Viện Nghiên cứu Hán Nôm đã thực hiện tu bổ được gần 10.000 đơn vị.
Trong đợt kiểm kê tài liệu từ giữa năm 2022, Viện Nghiên cứu Hán Nôm đã yêu cầu kiểm kê toàn bộ kho sách Hán Nôm. Tuy nhiên, đối với một phần sách ST chưa tu bổ, còn bó lại thành từng bó để trong kho, nhóm kiểm kê mới chỉ thực hiện kiểm đếm mà chưa đối chiếu với sổ đăng kí cá biệt.
Sau khi phát hiện ra thiếu sót này, đầu năm 2023, Viện Nghiên cứu Hán Nôm đã tổ chức kiểm kê lại toàn bộ kho ST, đối chiếu và đánh dấu vào sổ đăng kí cá biệt. Đây là lần đầu tiên từ khi nhập kho (từ 1988 đến 2009), các sách ST được kiểm kê một cách chi tiết.
 |
Sau 2 năm liên tiếp “không tìm thấy” số lượng sách tổng cộng lên tới hơn 121 cuốn, Viện Nghiên cứu Hán Nôm vẫn chưa cung cấp cụ thể tên các đầu sách bị “thất thoát”, giá trị của những cuốn sách đó ra sao? (Ảnh: Viện nghiên cứu Hán nôm) |
Sau quá trình rà soát, đối chiếu, chiều ngày 15/3/2023, Hội đồng kiểm kê đã họp và báo cáo về kho ST, phát hiện thấy thiếu 121 quyển (trong đó có 11 quyển nằm trong danh sách 25 quyển đã báo cáo Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, 25 quyển này đã được báo chí đưa tin vào cuối năm 2022-PV), bên cạnh đó có 339 quyển đã vào sổ nhưng lẫn lộn các kí hiệu sách, chưa xác định rõ có nằm trong 121 sách thiếu hay không.
Nhóm kiểm kê rà soát lại toàn bộ 17.712 sách ST và xác định có 877 quyển (5%) thuộc loại hư hại nặng. Viện Nghiên cứu Hán Nôm đã tổ chức thông báo tình hình đến chi bộ và cán bộ chủ chốt cũng như Hội đồng khoa học trong hai cuộc họp vào sáng ngày 16/3 và sáng 17/3.
Thông cáo này cũng cho biết, để làm rõ vấn đề, Viện Nghiên cứu Hán Nôm đang mời các chuyên gia tham gia đối chiếu các sách lẫn kí hiệu với các sách thiếu để sàng lọc; đồng thời lập hội đồng đánh giá tình trạng của 877 sách hư hại để có phương án xử lí phù hợp.
Về sự việc thất thoát 25 đơn vị tài liệu mà truyền thông đưa tin cuối năm 2022, Viện Nghiên cứu Hán Nôm đã báo cáo Viện Hàn lâm ngày 16/2/2023. Ngay sau đó, Viện Nghiên cứu Hán Nôm đã có công văn mời cơ quan an ninh để điều tra, làm rõ sự việc mất tài sản, hiện chưa có kết quả cuối cùng.
Thông cáo phát đi tối 20/3 cũng khẳng định, Viện Nghiên cứu Hán Nôm đã và đang tổ chức các biện pháp để xử lí vấn đề một cách công khai, minh bạch, với tinh thần trách nhiệm cao, đồng thời xác định rõ trách nhiệm của các tập thể và cá nhân liên quan.
Năm 2022, đã từng phát đi thông cáo về thất thoát 25 cuốn sách
Trước đó, vào ngày 21/12/2022, Viện nghiên cứu Hán Nôm cũng đã từng phát đi thông cáo về sự việc 25 cuốn sách tại Viện bị thất thoát. Đó là khoảng tháng 3-4/2020, cán bộ quản lí kho sách phát hiện có dấu hiệu không tìm thấy một số cuốn sách ở vị trí quy định trên giá.
 |
Kho bảo quản tài liệu mộc bản (ảnh minh họa) |
Thời điểm phát hiện đang trong giai đoạn dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, tuy nhiên ngay sau khi nhận được thông tin, lãnh đạo Viện đã làm việc với người quản lí kho sách để chấn chỉnh, dự kiến các giải pháp điều chỉnh quy trình quản lí sách tránh thất thoát; đồng thời lên kế hoạch tổng kiểm kê nhằm tìm kiếm các cuốn sách bị lạc và đối soát tất cả các văn bản khác đang lưu trữ tại Viện.
Tháng 4/2022, Viện đã cho tổng kiểm kê toàn bộ kho sách Hán Nôm. Đây là lần tổng kiểm kê đầu tiên trong hơn 10 năm qua. Thông qua 3 tháng rà soát, phát hiện không thấy trên giá 29 quyển (tập sách đóng rời), trong đó có 13 quyển thuộc kho A và kho V, 16 quyển thuộc kho ST.
Toàn bộ sự việc đã được báo cáo chi tiết trong buổi họp của Viện cũng như của Hội đồng khoa học vào tháng 07/2022.
Sau khi tiếp tục rà soát tìm thêm được 4 quyển (do để sai chỗ trên giá). Như vậy tổng số sách chưa thấy trên giá (mất, hoặc thất lạc) hiện là 25 quyển (thời điểm tháng 12/2022-PV).
Trong thông cáo phát đi vào cuối năm 2022 này, lãnh đạo Viện Nghiên cứu Hán Nôm khẳng định: “Đây là một sự việc đang được tổ chức giải quyết, đã công khai thông tin trong nội bộ đơn vị và báo cáo cấp trên. 25 quyển sách này đã có bản scan màu và/hoặc bản photocopy làm từ trước (tức là nội dung sách không bị mất), tuy nhiên việc tìm kiếm các cuốn sách thất lạc vẫn đang được Viện đặt lên hàng đầu, bao gồm cả việc rà soát trên giá một lần nữa để tránh tình trạng sách bị lẫn giá. Thời điểm sách bị thất lạc (mất, không thấy trên giá) tạm thời được xác định là khoảng 5 năm gần đây. Viện đã và đang tổ chức rà soát lại để tìm sách, xác định giá trị nội dung từng sách (qua các bản scan hoặc photocopy còn lưu), và xác định trách nhiệm liên quan”.
Sau 2 năm liên tiếp “không tìm thấy” số lượng sách tổng cộng lên tới hơn 121 cuốn, Viện Nghiên cứu Hán Nôm vẫn chưa cung cấp cụ thể tên các đầu sách bị “thất thoát”, giá trị của những cuốn sách đó ra sao?
