Nghệ sỹ Trần Đức Quỷ:

Sống chậm để tận hưởng cuộc sống

ANTĐ - Trong xu thế đặt tên nghệ danh thật kêu, thật hiện đại, Trần Đức Quỷ là một cái tên gây nhiều tò mò. Gặp anh tại triển lãm cá nhân “Những con mắt nguyên thủy” vừa khai mạc tại Trung tâm Văn hóa Pháp, sự ma mãnh, quỷ quái của tên nghệ danh biến đi đằng nào, chỉ thấy một chàng nông dân thuần phác nổi bật với chiếc cà vạt vàng choé chẳng ăn nhập với bộ comple đang mặc trên người. 

Tác phẩm sắp đặt “Nhìn” của Trần Đức Quỷ đoạt giải Nhất giải thưởng mỹ thuật “Ánh nhìn trẻ”

Từ “Quý” thành “Quỷ”

Đang từ cái tên Trần Đức Quý không đến nỗi nào, chàng nghệ sỹ quê Hải Dương đã mạnh dạn đổi thành Trần Đức Quỷ chỉ vì một lý do, khi ra đường có người quen gọi thì sẽ có nhiều người cùng tên Quý quay lại nhưng nếu lấy nghệ danh là Trần Đức Quỷ thì chỉ có một người quay lại là…anh. Rồi Trần Đức Quỷ phá lên cười vì sự giải thích của mình khiến cho người đối diện phải tủm tỉm cười theo. Đây là cách nói của anh để thấy rằng, Trần Đức Quỷ không thích sự lặp lại và để tạo ra sự khác biệt, anh sẵn sàng chấp nhận sự chông gai và gian khổ không chỉ ở cái tên mà ngay trong công việc và cuộc sống. 

Trong vòng 10 năm trở lại đây, anh mới chỉ cho ra mắt công chúng 4 tác phẩm sắp đặt nhưng lần nào cũng thu hút được sự quan tâm của người yêu nghệ thuật. Điều hấp dẫn người xem ở các tác phẩm của anh là sự mộc mạc trong ý tưởng. Trần Đức Quỷ thường lấy những hình ảnh gần gũi để so sánh, ví von cho những điều khó hiểu. Tác phẩm sắp đặt “Nhìn” của anh với một gọng kính bằng sắt uốn rất to, một bên là hình ảnh một người phụ nữ, một bên là hình ảnh đứa trẻ lộn ngược đã từng giành giải Nhất giải thưởng mỹ thuật “Ánh nhìn trẻ”. Tạo hình của tác phẩm giản đơn nhưng ý nghĩa thì sâu xa: hãy sống chậm lại để tận hưởng cuộc sống và không để tuột trôi những cảm xúc và mối quan tâm đến con người, bạn sẽ có được cho mình nhiều điều quý giá, đôi khi thay đổi cả cuộc đời. 

Làm thợ trước khi làm nghệ sỹ

5 năm sau đó, công chúng mới thấy tác phẩm sắp đặt thứ 2 của anh. Lần này, Trần Đức Quỷ đưa đàn vịt 500 con bằng thạch cao ở quê nhà lên phố. Rồi 2 năm sau là đàn lợn bị chặt đầu gắn kết với nhau trong một hình hài lạ mắt bày kín trong phòng trưng bày. Và năm 2013 là sinh vật lạ giống như hươu nhưng thân hình dài ngoằng, đầu gắn tua tủa gương chiếu hậu choáng ngợp phòng triển lãm của Trung tâm Văn hóa Pháp. Vốn sống và sự chịu khó quan sát của người nghệ sỹ nông dân Trần Đức Quỷ luôn đưa anh tới với những ý tưởng nghệ thuật gần gũi, nho nhỏ nhưng luôn hấp dẫn công chúng bởi sự hiếu kỳ lạ mắt trong cách thể hiện. Có thể nói, Trần Đức Quỷ là nghệ sỹ của thiên nhiên hoang dã khi anh luôn biết “phát kiến” ra những sinh vật lạ được cấy ghép, được gọt rũa từ những động vật thông thường để trở thành những tác phẩm kỳ dị nhưng không kém phần hấp dẫn. 

Trước đây nghệ sỹ Trần Đức Quỷ từng là một thợ thủ công. Anh làm đủ nghề từ tạc tượng thuê, vẽ ảnh đá, làm sập gụ tủ chè và đến rất nhiều làng nghề truyền thống để học việc. Đôi tay của người nghệ sỹ sinh năm 1973 lúc nào cũng cáu cặn vì sơn véc ni, chai sạn vì đẽo gọt, đục đá nhưng thật khéo léo trong xử lý tác phẩm. Chính sự lăn lội trong cuộc sống đã giúp anh tiến nhanh hơn trong nghề nghiệp. Sinh sống tại quê nhà huyện Nam Sách, Hải Dương, nguồn thu chính của anh hiện nay đến từ việc nặn tượng nhỏ để bán cho các gallery tại Hà Nội. 

Anh cho biết “Từ ngày lấy vợ đến nay, tôi chưa bao giờ đưa tiền cho vợ. Cũng may, tôi lấy được cô vợ mộc mạc như suy nghĩ của mình, chu cấp tiền cho chồng sáng tác. Bởi vợ tôi thích nhìn thấy chồng lên tivi”. Đức Quỷ cười nhưng chợt thoáng buồn. Sau tác phẩm “Những con mắt nguyên thủy”, Trần Đức Quỷ không dự định làm những điều to tát. Anh lại trở về Nam Sách, Hải Dương, miệt mài với công việc và rất có thể ý tưởng cho một tác phẩm sắp đặt lạ mặt nữa lại nảy sinh trong quá trình lao động của anh.