Nhà viết kịch Lê Thế Song: Đắm đuối cùng các làn điệu ngọt ngào của cha ông

• “Lá đơn thứ 72” đoạt giải Đặc biệt Liên hoan quốc tế Sân khấu thử nghiệm lần thứ V
• Dàn "sao" xuất hiện trên thảm đỏ liên hoan sân khấu thử nghiệm
• 7 quốc gia tham gia Liên hoan Quốc tế sân khấu thử nghiệm tại Việt Nam

Vẻ đẹp của dân ca thấm lặn trong tâm thức

Sinh ra từ làng Ngò, huyện Lý Nhân, nơi vốn là chiếu chèo nức tiếng đất Hà Nam từng được dân gian nhắc đến với câu “Rượu Bèo, chèo Ngò”, ngay từ nhỏ anh đã được nuôi dưỡng trong những làn điệu chèo ngọt ngào, đằm thắm. Có bố là một nhà giáo dạy văn, mẹ là người thuộc rất nhiều ca dao và tục ngữ, từ bé, tác giả Lê Thế Song được mẹ dạy dỗ và lớn lên cùng tục ngữ, ca dao. Những câu tục ngữ ca dao ấy cùng với những điệu hát dân gian, hát ru và vẻ đẹp của nó cứ thấm lặn vào trong tâm thức. Để đến một ngày, sự say đắm đủ lớn thúc giục anh theo học đại học, rồi cao học và dấn thân vào nghiệp viết, để cùng say đắm hơn với nghiệp viết chèo. Theo rồi thì mê và say chèo, bởi những làn điệu chèo vừa trữ tình đằm thắm, vừa ý tứ nhuần nhị, vừa như gửi gắm được tiếng lòng của cuộc đời mình với nhân gian… Tác giả Lê Thế Song cho rằng, ai mà đến được với chèo cũng sẽ đắm say như anh bởi sự quyến rũ của chèo đan quyện từ tâm khảm, từ tiềm thức, từ trái tim và từ sự trao truyền qua bao thế hệ.

Vở “Thượng Thiên Thánh Mẫu” được dàn dựng từ kịch bản của tác giả Lê Thế Song và Xuân Hồng, do Nghệ sĩ nhân dân Triệu Trung Kiên và Nghệ sĩ nhân dân Tống Toàn Thắng đồng đạo diễn, dàn dựng cho nghệ sĩ hai nhà hát Nhà hát Cải lương VN và Liên đoàn Xiếc VN đạt HCV Liên hoan quốc tế sân khấu thử nghiệm 2022

Tác giả Lê Thế Song theo nghiệp viết khá muộn. Tác phẩm chèo đầu tay là “Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật” năm 2013, tác phẩm báo cáo tốt nghiệp tại trường Đại học Sân khấu & Điện ảnh và được Nhà hát Chèo Việt Nam dàn dựng, khi đó anh đã 43 tuổi. Các thầy giáo, các nhà viết kịch có tên tuổi trên sân khấu kịch hát lúc đó như TS. Trần Đình Ngôn, PGS.TS Trần Trí Trắc khi ấy vẫn gọi anh là một… tác giả trẻ. Nói điều đó để thấy rằng, nghề viết kịch đã khó, nhưng viết kịch hát còn khó hơn nhiều, lại ít người theo đuổi. Người viết phải biết được sự khác biệt giữa điệu Đào liễu, Quân tử vu dịch, Luyện năm cung... trong chèo, những điệu Lý, Vọng cổ... trong cải lương hay văn đối tỉ trong tuồng mới có thể soạn lời cho các vở diễn ở từng loại hình. Thách thức là thế nhưng anh xác định sân khấu truyền thống là duyên, cũng là nghiệp của đời mình bởi trong cuộc sống hôm nay không còn nhiều người mặn mà với kịch hát dân tộc. Đây là trăn trở, cũng là động lực để anh cố gắng đưa sân khấu truyền thống của cha ông đến gần hơn với công chúng hiện đại.

Viết nhanh, viết khỏe

Cùng sự cố gắng của bản thân, cùng sự trao truyền kiến thức của các thầy cô, Lê Thế Song đã gây dựng được tên tuổi của mình. Đặc biệt là sự trải nghiệm từ cuộc sống sau gần hai mươi năm làm truyền thông dựa vào nghệ thuật, được đi nhiều, biết nhiều, đọc nhiều, xem nhiều đã cho anh một vốn kiến thức khá dồi dào để đưa vào tác phẩm. Lê Thế Song đã tạo được một thói quen viết nhanh, viết khỏe nên với anh, một tháng anh có thể cho ra đời bốn tác phẩm kịch hát hoàn chỉnh. Cùng với sự tiếp nhận tích cực từ các nhà hát đã cho anh sự tự tin khi viết và hoàn thành tác phẩm một cách tốt nhất và nhanh nhất.

Tác giả Lê Thế Song

Kể từ kịch bản khởi nghiệp “Nam mô Thích Ca Mâu Ni Phật” được Nhà hát Chèo Việt Nam dàn dựng năm 2015 đến nay, nhà viết kịch Lê Thế Song đã có khoảng 45 kịch bản ở nhiều thể loại tuồng, chèo, cải lương được gần 20 đơn vị nghệ thuật trên cả nước lựa chọn dàn dựng. Bên cạnh sáng tác, anh còn rất có duyên trong chuyển thể kịch bản văn học sang kịch bản sân khấu. Anh đang là gương mặt tác giả “đắt sô” được nhiều nhà hát “chọn mặt gửi vàng”. Điển hình như tại Liên hoan Chèo toàn quốc năm 2019, trong tổng số 24 vở diễn dự thi, có tới gần 10 vở Lê Thế Song đứng tên tác giả, kịch bản.

Năm 2021, dù diễn biến dịch phức tạp tác động nặng nề tới sân khấu, anh vẫn có bốn kịch bản được dàn dựng là: “Nguyễn Văn Cừ” (Nhà hát Chèo Quân đội), “Thượng thiên Thánh Mẫu” (Nhà hát Cải lương Việt Nam, Liên đoàn Xiếc Việt Nam), “Cây gậy thần” (kịch bản văn học của tác giả Hoàng Luyện-Nhà hát Chèo Thái Bình), chuyển thể “Người mẹ Hà thành” (Nhà hát Chèo Hà Nội)... Nhiều vở diễn như cải lương “Dâu bể kiếp tằm”, “Kiếp tằm”; vở chèo “Giai điệu Tổ quốc”, “Gò đống mối”... do anh viết và chuyển thể đã giành được giải thưởng cao tại các liên hoan, hội diễn chuyên nghiệp toàn quốc.

Năm 2022, các kịch bản của anh tiếp tục có mặt trong những cuộc liên hoan sân khấu như: Liên hoan Sân khấu Thủ đô năm 2022, Liên hoan sân khấu Chèo toàn quốc năm 2022, Liên hoan Sân khấu Thể nghiệm quốc tế năm 2022 và nhiều vở diễn về đề tài cận đại, hiện đại, dân gian, huyền thoại. Có thể kể đến hình tượng cố Tổng bí thư Trường Chinh, hình tượng nhà chí sĩ yêu nước “kỳ đồng” Nguyễn Văn Cẩm, câu chuyện về thiên tình Chử Đồng Tử - Tiên Dung…

Vở chèo "Thiên duyên huyền tích" của tác giả Lê Thế Song, Nhà hát Chèo Thái Bình dàn dựng đoạt HCV tại Liên hoan Chèo toàn quốc 2022

Trong đó, vở “Thiên duyên huyền tích” của Nhà hát chèo Thái Bình đoạt giải Vàng; vở về lãnh tụ cố Tổng Bí thư Trường Chinh của nhà hát truyền thống Nam Định đoạt giải Bạc, các diễn viên ở các nhà hát có giải Vàng, Bạc cá nhân tại Liên hoan Chèo toàn quốc năm 2022. Vở “Thượng thiên thánh mẫu” được trao HCV tại Liên hoan quốc tế sân khấu thử nghiệm lần thứ V-năm 2022.

Với những thành công đã đạt được, tác giả Lê Thế Song cho hay, hạnh phúc nhất của người cầm bút là những tác phẩm của mình được đưa lên sàn diễn. Anh chưa bao giờ nghĩ mình đi tìm những kỷ lục trong các cuộc liên hoan sân khấu, mà điều cốt yếu là phải tận tâm, tận hiến với nghề. Làm việc một cách chỉn chu, trách nhiệm và đầy cảm xúc sáng tạo. Lịch sử dân tộc Việt Nam trải qua những thăng trầm dâu bể, kho tàng về tư liệu là vô cùng lớn, đầy thú vị đủ để các tác giả thỏa sức vẫy vùng. Càng nghiên cứu, tìm tòi và tìm đọc, anh càng thấy sự phong phú của kho tàng văn hóa dân tộc Việt Nam. Sự đam mê hình như đã xui khiến Lê Thế song, để anh sẵn sàng sáng tác những tác phẩm sân khấu về bất kỳ đề tài nào mà tác giả có cơ hội thể hiện.