Tội phạm vị thành niên: Nguyên nhân & Giải pháp phòng ngừa

Tổng rà soát, quản lý đối tượng thanh thiếu niên gây rối trật tự công cộng

Trên cơ sở đó, Phòng Cảnh sát hình sự đã kịp thời phối hợp với các Phòng nghiệp vụ tham mưu đề xuất Ban Giám đốc Công an thành phố Hà Nội những giải pháp, biện pháp phòng ngừa, đấu tranh với loại tội phạm trên như: Tham mưu đồng chí Giám đốc Công an thành phố Hà Nội ký Kế hoạch số 109/KH-CAHN ngày 5-5-2025 về Điều chỉnh, tăng cường hiệu quả hoạt động của lực lượng 141 trong tình hình mới với nhiệm vụ trọng tâm là đấu tranh với các loại tội phạm, vi phạm pháp luật diễn ra trên các tuyến giao thông; Công văn số 1334/CAHN-PC02 ngày 30-5-2025 yêu cầu Phòng Cảnh sát hình sự và Công an cấp xã tiếp tục thực hiện có hiệu quả Kế hoạch số 294/KH-CAHN-PC02 ngày 13-12-2024 về tổng rà soát, quản lý các đối tượng thanh thiếu niên gây rối trật tự công cộng; Công văn số 3433/CAHN-PC02 gửi Sở giáo dục và Đào tạo thành phố Hà Nội đề nghị tăng cường công tác phối hợp, tuyên truyền, giáo dục, phòng ngừa học sinh vi phạm pháp luật gây rối trật tự công cộng.

Công an Hà Nội đánh mạnh tội phạm đường phố, nhất là nhóm thanh thiếu niên gây rối trật tự công cộng

Trong đó, tập trung làm tốt công tác điều tra cơ bản. “Công an cấp xã phải coi điều tra cơ bản là khâu then chốt, thường xuyên rà soát, cập nhật thông tin về đối tượng, địa bàn. Phòng Cảnh sát hình sự chúng tôi chịu trách nhiệm hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc, kịp thời chấn chỉnh những đơn vị làm chưa nghiêm túc. Bên cạnh đó, chủ động nắm tình hình các hội, nhóm, tài khoản trên không gian mạng, từ đó phát hiện tội phạm thanh thiếu niên gây rối trật tự công cộng, cố ý gây thương tích qua mạng xã hội…” - Thượng tá Lý Hoài Nam, Phó trưởng Phòng Cảnh sát hình sự, Công an thành phố Hà Nội nhấn mạnh.

Trên cơ sở nắm tình hình, trực tiếp Trưởng Công an cấp xã, Phó trưởng Công an phụ trách phòng, chống tội phạm chỉ đạo, kiểm tra, giám sát công tác phòng ngừa, đấu tranh trên địa bàn; thường xuyên rà soát, gọi hỏi, răn đe các đối tượng nổi, kịp thời phát hiện các thanh thiếu niên hư để phối hợp với chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể địa phương và gia đình quản lý, giáo dục; đẩy mạnh tuần tra kiểm soát, đặc biệt vào ban đêm, phối hợp với Tổ công tác 141 trên các tuyến, địa bàn phức tạp, kịp thời phát hiện, xử lý, không để hình thành “điểm nóng” về an ninh, trật tự; tăng cường triển khai lắp đặt hệ thống camera giám sát an ninh, tập trung tại các địa bàn trọng điểm; khi phát hiện thông tin về các ổ nhóm, đối tượng thanh thiếu niên gây rối trật tự công cộng, cố ý gây thương tích đang hoạt động, phải nhanh chóng thu thập tài liệu để đấu tranh, truy xét…

Lực lượng 141 trấn áp mạnh mẽ đối với "tội phạm đường phố"

Cần có biện pháp, chế tài để xử lý mang tính chất răn đe cao

Công tác đấu tranh, phòng chống “tội phạm đường phố”, đặc biệt là tội phạm thanh thiếu niên tụ tập điều khiển xe máy mang theo hung khí lạng lách, đánh võng, gây rối trật tự công cộng trên thực tế còn rất nhiều khó khăn đến cả yếu tố chủ quan lẫn khách quan. Địa bàn Thủ đô rộng, dân cư đông, nhiều tuyến đường giao thông phức tạp, đặc biệt ban đêm là điều kiện để các nhóm thanh thiếu niên tụ tập, di chuyển nhanh, gây khó khăn cho công tác phát hiện, ngăn chặn kịp thời; các đối tượng tham gia gây rối trật tự công cộng đều trong độ tuổi vị thành niên, là chủ thể nhạy cảm, được pháp luật bảo vệ nên rất được dư luận, xã hội quan tâm, phần lớn các đối tượng chưa có tiền án, tiền sự, hành vi mang tính bộc phát, manh động, sử dụng mạng xã hội để liên lạc bí mật nên khó nhận diện, theo dõi từ sớm. Mặc dù các đối tượng thường cấu kết thành các nhóm đông nhưng đây không phải là các băng nhóm tội phạm hình sự chuyên nghiệp để có thể áp dụng các biện pháp trấn áp mạnh mẽ. Hiện vẫn chưa có biện pháp, chế tài để xử lý mang tính chất răn đe cao đối với các đối tượng chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự; các vụ cố ý gây thương tích thường bắt nguồn từ mâu thuẫn bộc phát, đa dạng về nguyên nhân như: xích mích khi tham gia giao thông, tranh chấp vay nợ, đất đai, tình cảm… xảy ra bất ngờ, không có dấu hiệu chuẩn bị trước, dẫn đến lực lượng Công an khó phòng ngừa, dự báo và bố trí lực lượng kịp thời; sự tham gia, vào cuộc của các cấp, các ban, ngành, đoàn thể trong công tác phòng ngừa đối với các loại tội phạm này chưa thường xuyên; nhất là tham gia trong công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân, trong đó có thanh thiếu niên, coi đây là nhiệm vụ của riêng lực lượng công an dẫn đến gia đình, nhà trường không quản lý chặt các mối quan hệ, thời gian sinh hoạt, phương tiện đi lại để con em tự ý sử dụng xe mô tô, tụ tập với bạn “xấu” dẫn đến bộc phát vi phạm pháp luật. Hiệu quả công tác giáo dục đối tượng trong độ tuổi trên còn hạn chế do nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của các đối tượng còn kém, nhiều đối tượng mặc dù được cơ quan Công an gọi hỏi, răn đe, giáo dục nhưng sau đó vẫn tiếp tục vi phạm; trang thiết bị, phương tiện, công cụ hỗ trợ phục vụ tuần tra kiểm soát, nhất là hệ thống camera giám sát tại nhiều địa bàn chưa được đầu tư đồng bộ, gây hạn chế cho việc phát hiện, thu thập chứng cứ và xử lý vi phạm…

Các tổ tuần tra hóa trang, mật phục, chặn giữ các thanh thiếu niên có biểu hiện nghi vấn gây rối trật tự công cộng

Thực tiễn công tác cho thấy, các đối tượng phạm tội đều sử dụng phương tiện xe máy, điều khiển tốc độ cao, lạng lách, đuổi đánh nhau trên đường phố. Nguồn gốc phương tiện các đối tượng sử dụng là của bố mẹ, người thân trong gia đình đối tượng. “Biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn có hiệu quả đối với tội phạm này là tịch thu phương tiện. Tuy nhiên, hiện nay chưa có các quy định, chế tài xử lý đối với các phương tiện sử dụng để phạm tội của đối tượng. Do đó, Công an thành phố Hà Nội đề xuất các cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu, đưa ra chế tài, quy định cụ thể việc tịch thu phương tiện vi phạm trong các vụ đua xe, cổ vũ đua xe trái phép, mang theo hung khí gây rối trật tự công cộng. Nếu chủ phương tiện và người vi phạm có tranh chấp thì sẽ giải quyết tại một vụ án dân sự khác” - Chỉ huy Phòng Cảnh sát hình sự, Công an thành phố Hà Nội nêu kiến nghị.

Thực tế, có thể nói, các biện pháp mới chỉ giải quyết được phần “ngọn”. Bởi nhiều đối tượng vi phạm còn ít tuổi, hoặc chưa đủ căn cứ để xử lý hình sự, nên vô hình trung đã khiến các đối tượng “nhờn luật” hoặc “không biết sợ”. Có đối tượng bị bắt vài lần nhưng “đâu vẫn vào đấy”, dù cha mẹ ký đủ loại cam kết. Và để ngăn chặn, giải quyết tình trạng này, không chỉ có vai trò của lực lượng Công an, mà cần xem xét trách nhiệm của cả cộng đồng, đặc biệt là các ban, ngành, đoàn thể địa phương, các nhà trường và phụ huynh có con em trong độ tuổi này.

(Còn nữa)