Bộ “Đại Nam thực lục” này do Viện Sử học, NXB Hà Nội và Công ty CP Tri thức Văn hóa sách Việt Nam phối hợp xuất bản nhân kỷ niệm 60 năm (1962-2022) Viện Sử học- Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam xuất bản lần đầu ấn bản tiếng Việt bộ sách “Đại Nam thực lục”.
 |
Quốc sử quán triều đình Huế |
Theo PGS.TS Trần Đức Cường (Chủ tịch Hội KHLS Việt Nam, nguyên Viện trưởng Viện Sử học) “Đại Nam thực lục” là bộ chính sử lớn nhất, quan trọng nhất của nhà Nguyễn do Quốc sử quán triều Nguyễn biên soạn trong 88 năm gồm 560 quyển, ghi chép thực về toàn bộ lịch sử Việt Nam ở thế kỷ XIX dưới sự trị vì của vương triều Nguyễn cũng như hơn 200 năm lịch sử Đàng Trong của các chúa Nguyễn với quan điểm “Nước là phải có sử, cốt để làm tin với đời nay và truyền lại cho đời sau”.
 |
Năm 1962, Viện Sử học bắt đầu cho công bố bản dịch bộ "Đại Nam thực lục" tập 1 do NXB Sử học xuất bản. Phải 16 năm, Viện sử học mới thực hiện xong kế hoạch xuất bản 38 tập “Đại Nam thực lục”, một công trình dịch thuật đồ sộ được đông đảo độc giả đánh giá cao.
 |
Bộ sử này được nhà Nguyễn ghi chép từ năm 1821 đến 1909 từ triều Minh Mạng tới triều Duy Tân, tập trung các đại thần và chuyên gia hàng đầu của triều đình Huế, cũng là một kỷ lục về thời gian và kỳ công tổ chức biên soạn.
 |
Bản khắc in bìa sách Đại Nam thực lục |
“Đại Nam thực lục chính biên” được biên soạn từ nguồn tư liệu chính là các bản tâu của các cơ quan trung ương, địa phương, các đại thần gửi đến triều đình, được các vua Nguyễn phê duyệt bằng bút son gọi là “châu bản”, bản phó được nội các sao chép và chuyển cho Quốc sử quán để làm tư liệu biên soạn sách nên khá chuẩn xác về nhân vật, sự kiện và thể hiện tương đối đầy đủ, trung thực về chính sách, chủ trương của vương triều, quan điểm của các vua Nguyễn. Đây là nguồn sử liệu hàng đầu giúp cho các nhà nghiên cứu, bạn đọc quan tâm đến lịch sử Việt Nam nói chung và lịch sử nhà Nguyễn nói riêng trong 330 năm (1558 đến 1888) đầy biến động của đất nước.
 |
Không chỉ viết về các vua, chúa Nguyễn mà ghi lại hoạt động của triều đình, đất nước, xã hội đương thời một cách chân thực. Khảo cứu về châu bản cho biết các chính sách của triều Nguyễn thể hiện qua nguồn châu bản được vua phê duyệt, có những vấn đề hiện nay rất được quan tâm như ruộng đất, biển đảo, địa danh, địa giới hành chính, tôn giáo, dân tộc thiểu số, đối thoại với Trung Quốc và phương Tây.
 |
“Đại Nam thực lục” cũng cho biết đầy đủ về nền kinh tế Việt Nam thế kỷ XIX, nổi bật là khai hoang lập ấp ở miền Nam và các vùng duyên hải miền Bắc. Triều Nguyễn thực hiện chính sách trọng “nông ức thương” nhưng không bế quan tỏa cảng như nhiều sách giáo khoa vẫn viết vì vẫn mở cửa Đà Nẵng cho tàu của phương Tây vào buôn bán, thuyền buôn của triều đình Huế vẫn đến trao đổi hàng hóa ở các nước Đông Nam Á, cuối thời Minh Mạng, tàu của triều đình Huế qua tận châu Âu để giao dịch cả Pháp và Anh.
 |
Qua “Đại Nam thực lục” cho biết, năm 1803, vua Gia Long cho tái lập đội Hoàng Sa và năm 1816, đưa thủy quân xác lập chủ quyền ở Hoàng Sa, chính thức hóa chủ quyền của nhà nước trung ương được thế giới lúc bấy giờ thừa nhận, là mốc quan trọng cho công cuộc đấu tranh, bảo vệ chủ quyền biển đảo hơn 200 năm qua. Triều Minh Mạng đã cử nhiều cơ quan trung ương ra Hoàng Sa để làm nhiệm vụ khai thác và thực thi chủ quyền, là đỉnh cao về giải pháp khẳng định chủ quyền biển đảo Việt Nam.
