Ngôi nhà nhỏ xinh xắn của ông Lý Thanh nằm gọn trên đỉnh một ngọn đồi thuộc thôn Khuôn Muống xã Yên Lãng (Đại Từ - Thái Nguyên). Phía đầu con ngõ nhỏ dẫn vào ngôi nhà ấy là khu di tích Nguyễn Huệ - Chiến khu kháng Nhật nổi tiếng xứ Thái. Nơi đây xưa kia là rừng rậm với núi đá lởm chởm. Một bên là dãy Tam Đảo heo hút, một bên là đầm lầy và rừng rậm, có nhiều thú dữ nên ít ai dám bước chân vào.
Gia đình ông Lý Thanh là một trong những người đầu tiên đặt chân đến Khuôn Muống. Đó từng là căn cứ cách mạng bí mật đảm bảo an toàn cho các cán bộ thời chống Pháp, kháng Nhật. Ông Lý Thanh sinh năm 1923, là người dân tộc Nùng tại xóm Pắc Lùng, xã Đức Xuân (Thạch An – Cao Bằng). Tuổi thơ của cậu bé Thanh bị ám ảnh bởi cái đói và áp bức bóc lột đến tận cùng của giặc Pháp. Khi Cao Bằng quê ông bị lính Tây đô hộ, chúng trùm lên tỉnh miền núi nghèo nàn cái đói và mị dân bằng thuốc phiện.
Đến năm 1934, để chạy trốn kẻ thù, gia đình ông Lý Thanh di chuyển từ Cao Bằng về Thái Nguyên sinh sống. Khi ấy, cậu bé Thanh mới vừa 11 tuổi.
“Gia đình tôi vốn là căn cứ bí mật để các cán bộ cách mạng hoạt động. Các tướng Song Hào, Lê Trung Đình, Ngô Nhĩ Quý, Hoàng Quốc Việt và Trần Thế Môn hay qua lại đây bàn thảo kế hoạch đối phó quân địch”, ông Thanh cho biết.
Một buổi chiều năm 1945, lần đầu tiên chàng thanh niên Lý Thanh được gặp Đại tướng. Lúc ấy, bác Võ Nguyên Giáp đang là hiệu trưởng trường Quân chính kháng Nhật và chàng thanh niên Lý Thanh ấn tượng ngay với lần đầu tiên qua ánh mắt và giọng nói trầm ấm của Đại tướng. “Bác Giáp khen tôi là “thằng bé” thông minh và bác khuyên tôi phải học giỏi để sau này chống lại kẻ thù”, ông Thanh nhớ lại. Thời gian đó, để được gần bác Giáp, “cậu bé” Thanh luôn đưa ra các lý do để bố mẹ cho ở nhà làm nhiệm vụ pha trà và canh gác ngoài cửa ngõ để bảo vệ cán bộ.
Thỉnh thoảng lúc rảnh rỗi, Đại tướng Võ Nguyên Giáp lại ngồi nói chuyện thân mật với gia đình, ông dạy cách đấu tranh với địch, dạy cách học làm dân vận, dạy cả cách đi lại, nói năng. Đó là khoảng thời gian quý giá nhất trong cuộc đời của ông Lý Thanh, bởi từ tấm gương một vị lãnh đạo cấp cao của Đảng đã thôi thúc chàng thanh niên quyết tâm học và trở thành lãnh đạo cách mạng chủ chốt của huyện Đại Từ nói riêng và tỉnh Thái Nguyên nói chung.
Từ khi đất nước thống nhất, hầu như năm nào ông Lý Thanh cũng cùng gia đình xuống Hà Nội thăm Đại tướng. “Quà biếu bác Giáp chẳng có gì, có khi là cân chè Thái, có khi là cân gạo nương nhưng chúng tôi cảm thấy ấm áp khi ở bên bác, được chuyện trò và cùng nhau kể lại câu chuyện thời chiến”, ông Thanh cho hay.
Trong suy nghĩ của ông Thanh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp như một người anh cả. Người anh ấy đã dẫn dắt lớp đàn em trải qua bao cam go, cùng nhau chiến đấu trong bom đạn. “Trong mỗi lần gặp, bác Giáp còn hay nói tôi là “thằng em” tốt, “thằng em” chí tình của bác. Bác dặn tôi phải giữ gìn sức khỏe cho tốt để cùng nhau “ôn cố tri tân” khi có điều kiện”.
