Lựa chọn
(ANTĐ) - Con người ta kể từ lúc còn bé bỏng cho tới ngày đổi cõi, gần như không lúc nào (trừ khi ngủ) là không phải, không cần tới sự lựa chọn trong mọi lúc: ăn, ở, đi, đứng, nói năng, học hành, việc làm, lập thân, yêu đương, vui chơi, giải trí, nghỉ ngơi... suốt cả đời mình một cách tự nhiên (bản năng) có ý thức hoặc cố ý, vô tình trước sự đúng, cái sai, tốt và xấu, đẹp đẽ và bẩn thỉu, giữa hiền lành và độc ác... để làm người.
Với từng người là thế. Cả loài người cũng thế. Với cộng đồng, với xã hội, sự lựa chọn đúng hay sai có tác dụng thiết thực, quyết định loài người, xã hội tiến tới đỉnh cao văn hóa, văn minh tiến bộ hay giậm chân tại chỗ, thụt lùi.
Sự lựa chọn có mặt ở mọi nơi, mọi lúc, từ việc nhỏ tới việc lớn. Giữa sống và chết. Giữa tồn tại và diệt vong. Lựa chọn sai dễ lắm: “Sai một li, đi một dặm” - “Khôn ba năm, dại một giờ”. Chỉ chọn cái thích, cái có lợi cho mình từ sự ích kỷ, mù quáng, ắt làm hại tới người khác và cả cho mình.
Mọi sự tranh chấp đều khởi nguồn từ sự lựa chọn ban đầu mà ra. Mọi điều toan tính đều có ẩn chứa sự lựa chọn. Chọn đúng thì được hái hoa thơm trái ngọt. Chọn sai sẽ nhận về quả đắng. Con chim kia còn biết chọn hạt thóc mẩy mà ăn, chọn nơi không bị ướt mà làm tổ. Sự lựa chọn mang tính giá trị thách thức, như vàng thử lửa đối với con người trong mọi lẽ sống của đời sống. Biết thế là sai mà vẫn cứ làm, đấy là sự lựa chọn nguy hiểm. Cho dù có vội mấy, thấy đèn đỏ rồi mà vẫn cứ vượt, không lúc này thì khi khác sẽ gây ra tai nạn giao thông, đồng thời đã phạm luật đi đường.
Sự lựa chọn có giá trị chọn lọc, cân nhắc, cảnh tỉnh trước khi hành động, tỏ rõ chính kiến, phân biệt tốt xấu, đúng sai, lợi ích và hậu quả có hại.
Sự lựa chọn đúng, phẩm giá của con người được giữ gìn, bảo vệ, nâng cao. Sự lựa chọn sai thì ngược lại. Đời người ai cũng có ít nhiều những lúc, những việc làm sai lầm, thậm chí tội ác, ấy là khi đã lựa chọn sai. Vậy cho nên có câu: “Nhân nào quả ấy” - bắt đầu là sự lựa chọn.
Sự lựa chọn trong đời sống - sống và làm việc, thực hiện nghĩa vụ công dân còn là quyền sống của mọi thành viên trong xã hội. Quyền ấy đòi hỏi tới sự suy nghĩ, sự hiểu biết, học vấn để chọn đúng. Thường tình như lúc ăn cơm. Người trẻ răng khỏe đã chọn miếng xương mà gắp, nhường những miếng mềm, miếng nạc cho người già và trẻ nhỏ, đấy là sự lựa chọn ăm ắp tình người, lẽ sống.
Hàng ngày, sự lựa chọn luôn luôn hiện ra. Bước ra đường, chọn lối, chọn chỗ đi mà đi. Cất lời nói, cần nói phải, nói đúng với nơi, với người đối diện, cùng sống với mình. Nhờ có sự lựa chọn mà tránh được sự nhầm lẫn, con người ta ngày càng trở nên tốt đẹp hơn.
Phong Thu
