Lối mòn sáng tạo trong nhiếp ảnh đương đại

ANTD.VN - Cuộc sống thay đổi hàng ngày hàng giờ, do đó nhu cầu thưởng thức nghệ thuật phải theo kịp với cuộc sống đương đại trong đó có nhiếp ảnh. Nhiếp ảnh Việt Nam những năm qua đã chứng tỏ được khả năng nắm bắt cuộc sống xã hội một cách nhanh nhạy, hữu hiệu.

Lối mòn sáng tạo trong nhiếp ảnh đương đại ảnh 1Con người và thiên nhiên Ảnh: Duy Ngọc

Những nét mới, góc cạnh cuộc sống qua từng khuôn hình

Sau 40 năm đất nước độc lập, thống nhất, cuộc sống người dân từ thành thị đến nông thôn, dân tộc đồng bào vùng sâu vùng xa có rất nhiều đổi mới. Qua ống kính của các nhà nhiếp ảnh chuyên và không chuyên, đã khai thác triệt để, khám phá những nét mới, góc cạnh cuộc sống qua từng bức ảnh. 

Hàng năm, cả nước có đến hàng trăm cuộc thi sáng tác ảnh, triển lãm ảnh được tổ chức ở các địa phương, vùng miền đến Trung ương. Nhìn chung các cuộc triển lãm ảnh những năm gần đây có nhiều đổi mới cả về chiều rộng, chiều sâu. Các tay máy đều hướng đến cuộc sống lao động xây dựng trong công cuộc đổi mới xã hội hiện tại, nhiều gương mặt tiêu biểu đời thường trong lực lượng vũ trang, an ninh, các chiến sĩ hải đảo ngày đêm bảo vệ Tổ quốc, chân dung các bà mẹ Việt Nam anh hùng, chân dung nghệ sĩ, trí thức… 

Để không tụt hậu với đời sống đương đại, đòi hỏi người cầm mấy cần thay đổi tư duy sáng tạo, không xa vào lối mòn nhàm chán, đơn điệu. Người cầm máy phải thực sự là những người đồng hành cùng cuộc sống, có cách nhìn riêng chứ không phản ảnh những bức ảnh đời thường đơn thuần theo vết mòn thời gian.

Ống kính các nghệ sĩ nhiếp ảnh còn hướng tới đồng bào dân tộc vùng sâu, vùng xa, khám phá cuộc sống thay đổi hàng ngày của nhiều dân tộc trong cả nước. Ngoài những tác phẩm ảnh về đề tài phong cảnh vùng Tây Bắc đã có nhiều tay máy từ trong Nam, ngoài Bắc tìm đến và đã gặt hái nhiều giải thưởng trong nước và quốc tế.

Đơn cử như nghệ sĩ nhiếp ảnh Hoàng Ngọc Thạch (Hà Nội): Với hơn 90 giải thưởng trong nước và quốc tế trong thời gian ngắn từ 2011-2015 là một thành tích đáng nể. Anh đã đạt những tước hiệu nhiếp ảnh: A. VAPA (Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh - Việt Nam); PSA (Hội Nhiếp ảnh - Mỹ); BEPPS (Nghệ sĩ xuất sắc - Hội Nhiếp ảnh Singapore); E. FIAP /B (Nghệ sĩ Ưu tú Liên đoàn Nhiếp ảnh Nghệ thuật Quốc tế).

Những bức ảnh đời thường về con người trong lao động, đổi mới cuộc sống các dân tộc vùng cao - bản làng, ngõ xóm, trẻ em băng qua những thửa ruộng bậc thang đến trường học con chữ, cũng được các nhà nhiếp ảnh thu vào ống kính trong từng khoảnh khắc…

Lối mòn sáng tạo trong nhiếp ảnh đương đại ảnh 2Ngày Tết - Ảnh: hoàng ngọc thạch

Vẫn theo lối mòn sáng tạo

Trước dòng chảy hôm nay, dường như nhiếp ảnh vẫn chưa theo kịp với cuộc sống đương đại. Nhiếp ảnh vẫn đi theo lối mòn trong sáng tạo, thể hiện qua nhiều cuộc triển lãm từ Trung ương, địa phương, đến các vùng miền. Những tác phẩm ảnh được trao giải, ảnh treo đều na ná giống nhau về đề tài, nội dung, bố cục. Người xem lại thấy những bức ảnh ruộng bậc thang, con trâu đi trước người cầy bừa theo sau, hay cảnh người dân tộc gùi hàng đi chợ sớm mai… Những mô típ này đã có cách đây mấy chục năm, giờ đây vẫn được các nhà nhiếp ảnh khai thác. Rất hiếm để tìm thấy những tác phẩm ảnh có giá trị phản ảnh sâu sắc con người, cuộc sống Việt Nam mang tính đột phá.

Lối mòn sáng tạo trong nhiếp ảnh đương đại ảnh 3Công đoạn làm miến - Ảnh: Duy Ngọc

Nhìn lại chặng đường những thập niên 60-70 thế kỷ trước, những tác phẩm ảnh để đời vẫn đọng mãi trong lòng người xem như: “O du kích nhỏ giương cao súng” của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phan Thoan; “Cảnh giác” (tác phẩm ảnh đàn gà bên ụ pháo của nghệ sĩ nhiếp ảnh Mai Nam); “Cô gái làng Ngọc Hà bên xác máy bay B52” của nghệ sĩ nhiếp ảnh Văn Bảo; “Mẹ con ngày gặp nhau” của nghệ sĩ nhiếp ảnh Lâm Hồng Long… Tất cả tác phẩm ảnh của các nghệ sĩ nhiếp ảnh trên đều được Nhà nước phong tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, giải  thưởng Nhà nước. Giờ đây, sau 40 năm chiến tranh đã lùi xa, những tác phẩm ảnh này vẫn còn nguyên giá trị, đọng lại dấu ấn sâu đậm trong mỗi con người Việt Nam và bạn bè quốc tế.

Để không tụt hậu với đời sống đương đại, đòi hỏi người cầm máy cần thay đổi tư duy sáng tạo, không xa vào lối mòn nhàm chán, đơn điệu. Muốn thế nhiếp ảnh gia cần ý thức cập nhật thông tin nhanh nhạy, nâng cao trình độ qua nghiên cứu, phát hiện những nét mới về nhiếp ảnh đương đại hiện nay.

Lối mòn sáng tạo trong nhiếp ảnh đương đại ảnh 4Trẻ em trên đồi cát - Ảnh: Hoàng Ngọc Thạch

Người cầm máy phải thực sự là những người đồng hành cùng cuộc sống, có cách nhìn riêng chứ không phản ảnh những bức ảnh đời thường đơn thuần theo vết mòn thời gian. Các nhà nhiếp ảnh cần phát huy, khẳng định cái tôi trong từng tác phẩm của mình. Cuộc sống là sự vận động không ngừng, nhiếp ảnh nếu không bắt kịp sẽ bị đẩy lùi, tụt hậu không thể nào theo kịp nhiếp ảnh đương đại, đó là một vấn đề đang cần câu trả lời của chính những nhiếp ảnh gia, của các nhà quản lý bộ môn nhiếp ảnh, các chuyên gia trong lĩnh vực nhiếp ảnh đương đại.