Việc chặt hạ cây không nằm trong nội dung tu sửa cấp thiết
Theo văn bản báo cáo của UBND quận Bắc Từ Liêm, cây đa bị chặt hạ là giống đa đỏ (đa Ấn Độ) có vị trí sát với nghi môn nội và nghi môn ngoại thuộc Di tích Quốc gia đặc biệt đình Chèm, phường Thụy Phương.
Cây đa được các cụ trong Ban Khánh tiết đình Chèm trồng từ khoảng năm 1996 - 1998 để tạo bóng mát. Đây không phải cây đa cổ thụ hay cây di sản, không có trong hồ sơ xếp hạng Di tích Quốc gia Đình Chèm năm 1990, chủng loại cây thuộc loại đa ngoại lai, không phải loại đa ta (truyền thống) thường được trồng trong di tích và không nằm trong danh mục cây đô thị.
 |
Cây đa trước cửa đình Chèm thời điểm....chưa bị chặt hạ (ảnh: Trần Trung Hiếu) |
Do là giống đa đỏ nên tốc độ phát triển của cây rất nhanh theo từng năm, tán dày nặng, rễ to ăn nổi ra diện tích xung quanh. Vị trí cây đa được trồng chênh vênh trên thế đất cao, xung quanh cây đa là nền đất thấp, nằm sát mép sông Hồng gió thổi mạnh.
Khoảng 3 năm trở về đây cây đa có hiện tượng nghiêng 25° về phía nghi môn nội (tàu tượng) và nghi môn ngoại (cột đồng trụ) của đình Chèm, vì vậy có nguy cơ đổ sập bất cứ lúc nào nhất là trong mùa mưa bão, ảnh hưởng đến an toàn tính mạng của nhân dân và các công trình kiến trúc xung quanh.
Hiện, rễ của cây đa đã ăn sâu vào nền gạch tại sân nghi môn và chân đế cột đồng trụ gây bong tróc, nghiêng nứt sân và cột đồng trụ. Vào mùa mưa bão năm 2021, cây đa này đã bị gió thổi gãy một phần, làm ảnh hưởng tới các chi tiết trang trí trên nghi môn ngoại (cột đồng trụ) tại Di tích Quốc gia đặc biệt đình Chèm.
 |
...và sau đó |
Với những lí do trên, năm 2021 Ban Khánh tiết đình Chèm cùng đại diện nhân dân đã họp và thống nhất chặt hạ cây đa để trả lại hiện trạng ban đầu với không gian kiến trúc cổ kính của ngôi đình; đồng thời, đảm bảo an toàn cho nhân dân và di tích trong mùa mưa bão. Tuy nhiên, Ban Khánh tiết đình Chèm đã chặt hạ cây đa khi chưa báo cáo và được cấp có thẩm quyền cho phép.
Tại Biên bản kiểm tra- văn bản số: 844/SVHTT-TTr ngày 29/3/2022 của Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội về việc kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong hoạt động tu bổ di tích tại đình Chèm cho rằng, trên bản đồ khoanh vùng khu vực bảo vệ cấp 1 Di tích Quốc gia đặc biệt đình Chèm năm 2017 có thể hiện vị trí cây đa, song không thể hiện trên bản đồ khoanh vùng các khu vực bảo vệ Di tích Quốc gia đình Chèm xếp hạng năm 1990. Tại thời điểm kiểm tra cây đa đã bị chặt tới gốc. Việc chặt hạ, di dời cây không thuộc trong nội dung tu sửa cấp thiết Di tích Quốc gia đặc biệt đình Chèm.
Tu sửa cấp thiết ở đình Chèm: sai tới đâu, xử lý tới đó
Trong nội dung đề xuất của UBND quận Bắc Từ Liêm và nội dung thẩm định Báo cáo tu sửa cấp thiết di tích đình Chèm đã được cơ quan có thẩm quyền cho thỏa thuận trước đó bao gồm các hạng mục như: Điều chỉnh cao độ phần sân đường cho phù hợp, tôn tạo hoàn thiện hệ thống hạ tầng kỹ thuật (sân, đường, bó vỉa, cấp điện, cấp thoát nước), tường rào. Tu sửa, chỉnh trang (không hạ giải), chống xuống cấp các hạng mục: Nghi môn nội, Đại đình, Phương đình, Nhà bia tả, hữu (tiểu phương đình), Tả vu, Hữu vu... Chống mối toàn bộ công trình. Bổ sung hệ thống phòng cháy chữa cháy theo quy định hiện hành”.
 |
Cổng mới được mở tại đình Chèm, đang trong quá trình hoàn thiện |
Lý do điều chỉnh cao độ các hạng mục của di tích đình Chèm: Căn cứ hiện trạng cốt cao độ của di tích không đồng nhất, căn cứ vào kết quả đào thám sát khảo cổ (4 hố) đã tìm được cốt của đình cũ trước đây. Việc hạ cốt cao độ sân đại đình đảm bảo độ thoát nước, làm giảm thiểu việc thấm ẩm lên tường và nền bên trong di tích mỗi khi trời mưa.
Toàn bộ các hạng mục gốc của di tích như: Nghi môn nội, Đại đình, Phương đình, Nhà bia tả, hữu (tiểu phương đình), Tả vu, Hữu vu.. chủ yếu tu sửa phần mái (dọi lại ngói, đắp trát phần nền ngõa trên mái bị sứt, vỡ), xây lại bậc cấp, quét vôi, chống mối và lắp đặt hệ thống PCCC cho công trình, không thay đổi kết cấu kiến trúc của di tích.
Văn bản số 149 của UBND Quận Bắc Từ Liêm khẳng định, về các thủ tục pháp lý để triển khai việc tu sửa cấp thiết di tích quốc gia đặc biệt đình Chèm đảm bảo theo quy định của pháp luật.
Bên cạnh đó, kết quả kiểm tra của Đoàn kiểm tra Sở Văn hóa và Thể thao- văn bản số 844/SVHTT-TTr ngày 29/3/2022 ghi nhận: Theo hồ sơ Dự án đầu tư tu bổ di tích đình Chèm (báo cáo tu sửa cấp thiết) do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng quận Bắc Từ Liêm trình Sở Văn hóa Thể thao thì tại mặt bằng tổng thể hiện trạng của di tích có 1 cổng (cạnh nhà Tả Vu). Tuy nhiên, tại mặt bằng tổng thể thiết kế cảnh quan của Dự án thể hiện cổng này không còn tại vị trí cũ (cạnh nhà Tả Vu) mà được mở tại vị trí khác trên hệ thống tường bao của di tích.
 |
Theo hồ sơ dự án, cổng này chỉ được thực hiện việc “tu bổ”, không thấy có nội dung xây bịt hoặc chuyển vị trí cổng. Theo Quyết định 6423/QĐ-UBND ngày 20/11/2020 của UBND quận Bắc Từ Liêm thì cổng này được “hạ giải, tháo dỡ cổng cũ, trùng tu phục hồi theo kiến trúc truyền thống”. Tuy nhiên hiện nay, tại vị trí cổng cũ đã được xây bịt kín; tường bao của khu di tích đã bị phá một đoạn để xây cổng mới; cổng mới đã được xây xong phần thô và đang hoàn thiện.
Tiếp đó, tại khu vực sân bia nằm cạnh tứ trụ phía ngoài cổng di tích đang xây dựng, móng được gia cố phía bên dưới của lan can đá bằng bê tông lót đá, bê tông cốt thép và đá nguyên khối xếp chồng lên nhau. Theo Dự án đầu tư tu bổ di tích đình Chèm (báo cáo tu sửa cấp thiết) do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng quận Bắc Từ Liêm trình Sở Văn hóa Thể thao thì không thấy có nội dung gia cố móng tại vị trí này…
Trong văn văn bản số 149 ngày 1-4-2022, UBND quận Bắc Từ Liêm cũng đưa ra một số giải trình cũng với đó là đề xuất được “bổ sung hồ sơ”, “trình các cấp có thẩm quyền thỏa thuận bổ sung hạng mục móng lan can nêu trên để đảm bảo phù hợp với thực tế phát sinh trong quá trình thi công”.
 |
Hệ thống móng được gia cố.... |
Song song với việc xin được bổ sung hồ sơ, UBND quận Bắc Từ Liêm yêu cầu kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng Quận, việc xử lý vi phạm trên tinh thần “sai đến đâu xử lý đến đó”. Tính đến thời điểm này Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng Quận đã nghiêm túc tổ chức kiểm điểm trách nhiệm đối với các tập thể, cá nhân gồm: Tập thể Phòng Hạ tầng - Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng Quận; Cá nhân Cán bộ phụ trách dự án tu sửa cấp thiết đình Chèm thuộc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng Quận.
Đối với việc chặt hạ cây đa, Thường trực Quận ủy Bắc Từ Liêm đã cho ý kiến chỉ đạo, giao UBND phường Thụy Phương kiểm điểm trách nhiệm Tập thể, cá nhân trong việc quản lý nhà nước tại đình Chèm.
