Những lát cắt phản ánh “cuộc sống” nhộn nhịp trên đường phố
Hà Nội xinh đẹp nhưng khó tính
Martin Rama nói, trong ngôn ngữ mẹ đẻ của ông là tiếng Tây Ban Nha - bất cứ đồ vật nào cũng được gán giới tính. Bởi vậy, nếu được chọn một giới tính cho Hà Nội, chắc chắn đó là giới tính nữ. Đọc “Hà Nội một chốn rong chơi”, ta thấy rõ ràng có một Hà Nội trong hình hài một thiếu nữ. Trước hết phải kể đến yếu tố thời tiết. Cái thời tiết lúc nóng lúc lạnh chẳng mấy dễ thích nghi với khách phương xa, đôi lúc ngay cả người Hà Nội “phát bực” thì đối với Martin Rama lại giống như cô gái thú vị, “xinh đẹp nhưng khó tính”. Hãy nghe những dòng ông miêu tả về thời tiết của Hà Nội: “Sự thay đổi của nàng rất dễ khiến người khác phải dè chừng: ẩm và nóng quá sức vào mùa hè, ướt át và lạnh run người vào mùa đông, cùng với một bầu trời quanh năm u ám… Rồi bỗng nhiên nàng thay đổi khi mùa thu đến, với thứ ánh sáng tinh tế và những làn gió dịu mát, trong những ngày tinh khôi đó người ta sẵn lòng tha thứ hết cho nàng”.
Hà Nội theo lời Martin Rama, là một thành phố vô cùng xinh đẹp. Nhưng trong cái nét yêu kiều, duyên dáng ấy, Hà Nội cũng rất sống động, phức tạp mà biểu hiện rõ nhất chính là một “cuộc sống” trên đường phố, cái nơi ở những thành phố khác dường như chỉ là chỗ để người ta đi qua đi lại, thì ở Hà Nội tồn tại một “cuộc sống” thực sự. Những “vũ điệu chuyển động đầy ngẫu hứng bằng xe máy”, người lớn cho trẻ con ăn uống ngay trên đường, những chầu bia, những cuộc tán gẫu trên vỉa hè đầy khói bụi… tất cả tạo nên một cuộc sống sôi động nhưng cũng hết sức hỗn loạn trong con mắt những người ngoại quốc. Để rồi chẳng nơi nào, người ta có thể cùng lúc trên vỉa hè ấy là những người đàn ông ung dung ngồi đánh cờ tướng, những cụ già đi dạo trong những bộ quần áo ngủ, những người mẹ mải mê cho con bú… Lẫn trong cái ồn ào vội vã của cuộc sống thường nhật là những “vườn hoa di động” - cái tên trìu mến mà Martin Rama đặt cho những gánh hàng, những chiếc xe đạp chở hoa đang ngược xuôi khắp phố phường, tạo cho thành phố một nét nhẹ nhàng, vui tươi khó tả.
Một thành phố đáng sống
Sinh ra ở Uruguay nhưng Martin Rama sống và gắn bó với Hà Nội đã 8 năm. Trong khoảng thời gian đó, ông chia sẻ mình đã dành hết những thời gian rảnh rỗi để đi khắp các ngõ ngách của Hà Nội, khi thì thong dong tản bộ, khi thì thảnh thơi trên yên xe đạp dù chẳng bao giờ có một đích đến cụ thể. Cũng trong những cuộc dạo chơi có phần ngẫu hứng ấy, ông chụp hàng nghìn bức ảnh về quang cảnh, tòa nhà, những diễn biến… mà ông cho rằng tạo nên một thành phố vô cùng đặc biệt. Những bức ảnh ấy lại trở thành những tư liệu minh họa hết sức sống động trong cuốn sách của ông mà trong đó một phần ưu ái đặc biệt đó là những bức ảnh về kiến trúc Hà Nội. Không thể không kể đến những kiến trúc theo kiểu Pháp, kiểu Xô Viết, phong cách Art Déco của vùng Đông Á… đặt dấu ấn lên từng ngôi nhà, từng ngôi biệt thự, và cả những công trình biểu trưng cho Hà Nội còn tồn tại đến ngày nay.
Và trong những trang sách ấy, người đọc vô cùng thú vị khi thấy một vị khách nước ngoài lại ca thán về sự biến mất của những nền nhà lát gạch men xưa cũ, giống như “những loài sinh vật bị tuyệt chủng”, nhường chỗ cho những loại vật liệu lát nền bền hơn nhưng hình như cũng “đơn điệu và tẻ nhạt” hơn.
Chính Martin Rama cũng trải lòng, ông hy vọng qua việc đọc và chụp lại những khoảnh khắc về Hà Nội sẽ giúp ông biết và hiểu về thành phố “hơn cả những người đến trước, và những kẻ sẽ đến sau”. Ông khẳng định mình chưa từng có ý định sống ở một nơi nào cố định ngoài Việt Nam. Sợi dây gắn bó vô hình nhưng sâu sắc ấy đã thúc đẩy ông thực hiện một công việc “ngoài chuyên môn” là viết sách, với hy vọng khám phá thêm những tiềm năng ẩn sâu bên trong Hà Nội.
