- Giải pháp nào để tháo gỡ khó khăn trong phát triển văn hóa?
- Triển lãm tranh cổ động tấm lớn kỷ niệm 50 năm chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không"
- Hội thảo Văn hóa năm 2022 -"Thể chế, chính sách và nguồn lực cho phát triển văn hóa"
Theo GS Từ Thị Loan, điểm nghẽn đầu tiên cần nhắc tới là về thể chế. Cụ thể, việc thể chế hoá các chủ trương, đường lối về công nghiệp văn hóa ở Việt Nam còn chậm, chưa tạo ra được hành lang pháp lý đầy đủ để phát triển các ngành văn hoá. Đơn cử như các ngành nghệ thuật biểu diễn, mỹ thuật, nhiếp ảnh, triển lãm là các ngành quan trọng do Bộ VHTT&DL quản lý nhưng hiện nay vẫn chỉ có Nghị định để quản lý, điều chỉnh thị trường.
Dẫn chứng cho thực tế này, GS Từ Thị Loan chỉ ra rằng, trong Chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa đến năm 2020 đã đề ra mục tiêu đến năm 2015 phải ban hành Pháp lệnh Nghệ thuật biểu diễn, Pháp lệnh Mỹ thuật Nhiếp ảnh và đến năm 2020 sẽ ban hành Luật Nghệ thuật biểu diễn và Luật Mỹ thuật Nhiếp ảnh. Nhưng đến nay đã cuối năm 2022 chúng ta vẫn loay hoay với các Nghị định. Do đó việc tạo ra hành lang pháp lý tạo điều kiện cho sự phát triển vẫn còn rất hạn chế.
Lĩnh vực quảng cáo thu lại lợi nhuận rất cao nhưng khi ban hành Luật Quảng cáo vào năm 2012, Việt Nam mới quan tâm đến lĩnh vực quảng cáo truyền thống (phát thanh, truyền hình, quảng cáo ngoài trời). Trong khi đó, với cuộc cách mạng công nghệ, hình thức quảng cáo qua internet, nền tảng số đã trở nên phổ biến và nở rộ.
Hiện nay, những hình thức quảng cáo mới này không đem lại nguồn thu cho ngân sách Nhà nước mà vào túi chủ sở hữu ở nước ngoài là các thương hiệu như Youtube, Facebook, TikTok... Do đó, chúng ta phải kịp thời sửa luật, sửa các văn bản liên quan. Hay ở lĩnh vực du lịch văn hoá, dựa trên tài nguyên văn hoá rất nhiều, Luật Di sản văn hoá banh hành năm 2009 đến nay sửa đổi bổ sung nhiều để phù hợp với các công ước của UNESCO.
Điểm nghẽn thứ hai là về cơ chế. GS Từ Thị Loan cho rằng phải chuyển từ cấp phép xin – cho theo phương thức tiền kiểm sang hậu kiểm. Cần các giải pháp để tất cả những điều pháp Luật không cấm các nghệ sĩ, nhà sáng tạo có quyền làm. Nếu có vi phạm sẽ xử lý bằng luật pháp, thanh tra, kiểm tra để giải phóng sức sáng tạo của văn nghệ sĩ, thúc đẩy sản xuất văn hóa để chúng ta có được sự đã dạng văn hoá.
 |
GS Từ Thị Loan |
Điểm nghẽn thứ ba là về nguồn lực. Hiện nay, có 3 nguồn lực chính là nhân lực, tài lực, vật lực. Nguồn nhân lực có nhiều vướng mắc, khó khăn ở tất cả các khâu như nhân lực lãnh đạo quản lý, nhân lực sáng tạo, nhân lực sản xuất kinh doanh. Trước kia, chúng ta chỉ quan tâm đến nhân lực lãnh đạo quản lý và nhân lực sáng tạo nhưng đội ngũ về sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp, công ty, hợp tác xã rất quan trọng và cần được quan tâm hơn trong tất cả các khâu từ đào tạo, bồi dưỡng, đào tạo lại, thậm chí là giáo dục nghệ thuật trên ghế nhà trường.
Điểm nghẽn thứ tư là về nguồn lực tài chính. Công nghiệp văn hóa đòi hỏi nguồn lực xã hội rất lớn. Vì vậy, chúng ta cần có cơ chế chính sách, huy động được các doanh nghiệp. Đặc biệt, chúng ta cần có cơ chế về hợp tác công từ TPP cho dự án đầu tư về văn hoá, nghệ thuật.
Điểm nghẽn thứ năm là cơ chế nguồn lực về cơ sở vật chất còn thiếu thốn, khó khăn. Đơn cử với ngành điện ảnh chưa có tác phẩm phản ánh sự hào hùng của đất nước hay tương xứng với sự nghiệp đổi mới của dân tộc, nhưng trường quay, phim trường, các vấn đề hậu kỳ chưa đáp ứng được. Nhiều khi, chúng ta phải đi quay ở nước ngoài hay làm hậu kỳ ở các nước khác. Như thế, chúng ta không thể áp dụng “luật chơi” của nước mình.
Hay như vấn đề bản quyền còn rất nhức nhối, Việt Nam vẫn để diễn ra nạn chép tranh, làm tranh giả công khai ở các phố tranh, phòng tranh. Chưa có quốc gia nào tác phẩm của các danh họa thế giới ở Việt Nam chỉ được bán với giá vài trăm, đến vài triệu đồng. Thực trạng đó cho thấy chúng ta không thể có được thị trường văn hoá lành mạnh để phát triển công nghiệp văn hóa.
