Đậu Ngọc Hùng, thuyền viên sống sót duy nhất trở về nước sau hơn 1 tuần trên biển
Xếp hàng sai quy trình
Vừa qua, Tổ điều tra vụ chìm tàu Vinalines Queen đã có báo cáo gửi Bộ GTVT đưa ra các phân tích, và nguyên nhân khiến con tàu bị chìm. Theo đó, tàu Vinalines Queen chìm vào ngày 25-12-2011 tại vùng biển phía Đông Bắc đảo Luzon (Philippines), trong lúc đang chở 54.400 tấn quặng, làm 22 thuyền viên mất tích. Thuyền viên duy nhất còn sống sót trở về là Đậu Ngọc Hùng. Thuyền viên này cho biết, khi đến cảng Morowali (Indonesia), tàu thả neo để bốc hàng như chuyến trước đó. Hàng hóa được chuyển lên tàu từ các sà lan (mỗi sà lan chở khoảng 3.500 đến 4.000 tấn) được phủ vải bạt đề phòng trời mưa. Sà lan đi từng cặp và được buộc về phía mạn tàu. Các công nhân cảng Morowali điều khiển cầu tàu và bốc xếp hàng từ sà lan bằng gầu ngoạm đổ vào hầm hàng.
Trong khi đó, để đảm bảo việc san phẳng hàng hóa trong hầm hàng cần phải sử dụng xe ủi mới có thể đẩy hàng vào các chỗ trống trong góc, sát vách ngăn (hầm hàng). Chính thủy thủ Hùng được giao nhiệm vụ làm sạch xung quanh hầm hàng và đóng nắp hầm để bảo đảm an toàn khi ra khơi. Các nắp hầm hàng lúc đó được thủy thủ Hùng cho biết trong tình trạng bình thường. Theo kết luận của tổ điều tra, muốn xác định nguyên nhân chìm tàu Vinalines Queen cần phải phân tích yếu tố làm tàu nghiêng (dẫn tới lật và chìm tàu). Căn cứ vào chứng cứ, nguyên nhân dẫn tới hậu quả trên phụ thuộc vào thời tiết, sự thay đổi điều kiện ổn định và quyết định của thuyền trưởng.
Thời tiết khi tàu Vinalines Queen gặp nạn được tổ điều tra đánh giá là “xấu, sóng gió tăng dần. Đặc biệt từ ngày 24-12-2011 trở đi, gió Đông Bắc cấp 8-9, biển động dữ dội, sóng cao 5-6m”. Trong điều kiện thời tiết này, sự thay đổi ổn định của tàu được xác định: “Tàu lắc ngang, lắc dọc mạnh kết hợp lắc cứng (chu kỳ lắc nhanh do trọng tâm tàu thấp vì quặng Nickel là loại hàng nặng, tỷ trọng lớn), có khả năng làm cho quặng Nickel trong các hầm cọ xát đến bị hóa lỏng.
Thuyền trưởng cũng có lỗi
Ngoài ra, cũng không loại trừ khả năng các nắp hầm hàng, lối lên xuống hầm hàng không được thuyền viên đóng kín trước khi tàu rời cảng (nên khi gặp thời tiết xấu dẫn đến nước biển vào hầm hàng) làm cho hàng bị hóa lỏng. Mặt khác, do sóng to tác động bên mạn tàu phải làm tàu có xu hướng nghiêng sang trái, dẫn tới lượng hàng bị hóa lỏng trong hầm dồn sang mạn trái, càng làm tàu nghiêng sang trái mạnh”. Quyết định của thuyền trưởng trong thời khắc nguy hiểm cũng được tổ điều tra nhận xét: Bơm nước dằn để điều chỉnh độ nghiêng của tàu là không hiệu quả, càng gây bất lợi nhiều hơn.
Ngay cả quyết định cho Vinalines Queen quay chuyển hướng đi 240 độ (xuôi sóng một phần tư phía lái mạn phải) sẽ xuất hiện các tác động của sóng biển ảnh hưởng xấu đến tính ổn định của tàu. Thuyền trưởng được cho là không đánh giá (được) tình trạng khẩn cấp nên không kịp đưa ra quyết định phù hợp (phát tín hiệu cấp cứu, tổ chức rời bỏ tàu kịp thời). Về thắc mắc, con tàu hiện đại nhưng khi chìm không để lại tín hiệu gì? Tổ điều tra nhận định thuyền trưởng chưa chủ động phát tín hiệu cấp cứu bằng thiết bị vô tuyến điện VHF. Ngoài ra, phao vô tuyến chỉ báo vị trí khẩn cấp không được đặt đúng vị trí quy định hoặc khi chìm tàu, phao bung ra nhưng vướng các kết cấu của tàu, hoặc thuyền trưởng chưa chủ động kích hoạt... Tổ điều tra cũng đã thực nghiệm vụ chìm tàu này.
Một vài bài học đã được Tổ điều tra đưa ra sau vụ chìm tàu Vinalines Queen như khi tàu chở quặng Nickel, thuyền trưởng phải tuân thủ nghiêm, kiểm tra độ ẩm thực tế của hàng; thuyền trưởng cần lưu tâm thích đáng đến công tác khi vận chuyển quặng Nickel trong thời gian mùa mưa (tháng 8 đến tháng 1 hàng năm); thuyền trưởng là người chỉ huy cao nhất trên tàu khi xử lý các tình huống khẩn cấp phải kịp thời, phù hợp với kinh nghiệm lành nghề nhằm hạn chế tổn thất...
