Cội xưa và tấm lòng cố đô
(ANTĐ) - Rộng 170.5m2, tiêu tốn 1,2 tấn vải, 500kg chỉ thêu, và 2 vạn ngày công của hơn 100 nghệ nhân làng nghề thêu ren truyền thống Văn Lâm (Ninh Hải, Hoa Lư, Ninh Bình).
 |
Những con số đó đủ nói lên sự kỳ công và khiến ai cũng phải tò mò về tác phẩm được xem là bức tranh thêu tay lớn nhất từ trước tới nay: Cội xưa. Kỳ công, tốn kém như vậy, nhưng những tác giả của nó lại không hướng tới một kỷ lục nào. Họ chỉ mong muốn được thay mặt người dân mảnh đất cố đô thể hiện tấm lòng dành tặng cho Thăng Long - Hà Nội 1.000 năm.
Trăn trở một ý tưởng
Một tác phẩm đồ sộ, khổng lồ như vậy hẳn ai cũng nghĩ rằng người đưa ra ý tưởng chắc hẳn sẽ phải là một nghệ nhân tầm cỡ. Thế nhưng, không ai ngờ, tác giả của bức tranh khổng lồ khắc họa lại toàn bộ chiều dài lịch sử và những tinh hoa văn hóa của mảnh đất cố đô lại là một cô gái trẻ nhỏ nhắn như vậy. Phạm Thị Hoài sinh năm 1984 tại mảnh đất nghề giàu truyền thống Ninh Bình. Khi còn là sinh viên khoa Mỹ thuật trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương, Hoài từng tới nhiều làng nghề thêu tay ở Hà Tây (cũ) và Hà Nội.
Ra trường về quê công tác, cô thấy cuộc sống của những người thợ giỏi quê mình kém xa những người thợ ở những nơi cô đã đi qua. Từ đó cô luôn trăn trở, tìm cách làm thế nào để nghề thêu quê mình sống động hơn và có thương hiệu. Với quyết tâm và lòng yêu nghề của quê hương, cô đành rời bỏ nghề dạy học để theo đuổi mơ ước phát triển làng nghề. Qua những ngày vẽ thiết kế, sáng tạo các mẫu thêu cho Công ty Thủ công mỹ nghệ Cội Xưa, trong đầu Hoài đã xuất hiện ý tưởng thực hiện một bức tranh thêu thật lớn để mừng kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội.
Nghĩ là làm, ngay lúc đó, Hoài đã cùng 6 người thợ vẽ dành gần 3 tháng leo lên núi cao để phác thảo hình ảnh Cố đô Hoa Lư, thu thập các họa tiết cổ ở đền vua Đinh và Vua Lê... rồi về dựng trên máy tính. Hoài còn dành cả năm trời sưu tầm tài liệu lịch sử, nghiên cứu và tham vấn ý kiến của các nhà sử học, các nghệ nhân già để hoàn thiện phác họa. Cuối cùng, từ gần một chục bản phác họa khác nhau, nhóm của cô đã chọn ra một bản phác họa ưng ý nhất để tiến hành thêu thành tranh. Cô cũng đặt tên cho tác phẩm là Cội xưa với ý nghĩa muốn hướng người xem về một cố đô Hoa Lư có liên quan mật thiết đến Thủ đô nghìn tuổi của chúng ta.
Những nghệ nhân chân đất
Ngay khi nêu ra ý tưởng và mục đích cao đẹp của mình, Hoài đã được những nghệ nhân có tâm huyết với nghề thêu quê cô ủng hộ nhiệt tình. Hơn 100 tay kim giỏi của làng Văn Lâm cùng cô miệt mài bên khung thêu suốt từ tháng 3-2009 đến giữa tháng 8-2010 để đưa những đường nét mà Hoài phác họa lên tranh. Đã có lúc tất cả đều thấy mệt mỏi trước khối lượng công việc quá lớn... nhưng rồi mọi khó khăn đều được vượt qua với một lòng quyết tâm hoàn thành bằng được món quà quý dâng tặng Hà Nội nhân dịp Đại lễ.
Tác phẩm hoàn thành có kích thước 5,5 x 31m, tiêu tốn tới 2 tỷ đồng với gần 180m2 vải len và khoảng 500kg chỉ thêu các loại cùng hơn 2 vạn ngày công lao động. Nội dung tác phẩm được trình bày dưới dạng “đơn tuyến huỳnh đồ” với 3 phần bao gồm: Sự ra đời của Nhà nước Đại Cồ Việt; phong cảnh cố đô Hoa Lư với đền thờ hai vị vua Đinh Tiên Hoàng và Lê Đại Hành cùng những hình ảnh đặc trưng về địa hình “núi trong sông, sông trong núi” của vùng Cố đô; phần cuối cùng cũng là phần được trú tâm nhất đó là Chiếu dời đô của vua Lý Công Uẩn đánh dấu mốc lịch sử trọng đại của đất nước.
Trong buổi họp báo công bố bức tranh, tác giả chính Phạm Thị Hoài tâm sự: “Tôi thực hiện bức tranh thêu này không phải để tìm kiếm kỷ lục mà chỉ muốn thể hiện tấm lòng của người con Ninh Bình với Thăng Long xưa và Hà Nội nay. Tôi cũng muốn giới thiệu với đồng bào cả nước nét tài hoa của người nông dân Ninh Bình, vẻ đẹp của những thắng cảnh, di tích quê tôi”.
Cũng đã có nhiều ý kiến và thông tin về việc tài chính của Công ty Thủ công mỹ nghệ Cội Xưa. Nhưng thiết nghĩ, lúc này đây, khi bức tranh được trưng bày triển lãm tại Cung Văn hóa Hữu nghị Hà Nội, hãy cứ để người dân Thủ đô được chiêm ngưỡng và tri ân với tình cảm của những người con đất cố đô Ninh Bình. Cùng với việc triển lãm bức tranh kỷ lục này, những nét văn hóa đặc sắc của làng nghề thêu có truyền thống hơn 700 năm tuổi Văn Lâm và các công đoạn tạo ra Cội xưa cũng sẽ được chính các nghệ nhân của làng nghề trưng bày, giới thiệu và trình diễn lại với khách tham quan. Triển lãm sẽ kéo dài đến hết ngày 29-8-2010.
Bằng Minh
