Muốn lớn mà không được

ANTĐ - Doanh nghiệp nhỏ và vừa không thể lớn do thiếu nền tảng và không đủ năng lực vượt qua thử thách trong giai đoạn hiện nay. Đó là nhận xét của Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương tại buổi công bố “Báo cáo đặc điểm môi trường kinh doanh tại Việt Nam – kết quả điều tra doanh nghiệp nhỏ và vừa”. Áp lực cạnh tranh đã ập vào cửa, liệu những cam kết hội nhập có tạo cơ hội cho khu vực doanh nghiệp này không, hay chỉ thêm thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư nước ngoài vào Việt Nam? Câu hỏi cấp bách này được các chuyên gia đặt ra một cách nghiêm túc.

Theo kết quả điều tra, môi trường kinh doanh của nước ta chưa được cải thiện đáng kể. Cụ thể, tỷ lệ doanh nghiệp phải chi phí chính thức năm 2013 cao hơn năm 2011 và tương tự như năm 2009. Số liệu cho thấy, 45% số doanh nghiệp có các khoản chi phí chính thức trong năm 2013, trong khi tỷ lệ này là 38% vào năm 2013. Các khoản chi này chủ yếu để “đối phó” với cơ quan thuế, tiếp cận tín dụng, đất đai. Những khó khăn của nền kinh tế cộng thêm nhiều khoản chi phí tăng lên khiến cho khu vực doanh nghiệp này giảm quy mô sản xuất, ngừng hoạt động hoặc buộc phải rời bỏ thị trường kinh doanh. Báo cáo cho biết, khoảng 25% doanh nghiệp nhỏ và vừa giảm quy mô, chỉ có 2% doanh nghiệp nhỏ chuyển lên nhóm doanh nghiệp vừa.

Trong năm 2013, tỷ lệ doanh nghiệp ngừng hoạt động cao hơn khoảng 5% so với năm 2011 và chưa có dấu hiệu chững lại trong năm 2014. Bên cạnh những khó khăn khách quan, ngoài rào cản khi muốn tiếp cận nguồn vốn tín dụng, các doanh nghiệp “thấp cổ, bé họng”  luôn cảm thấy nặng nề khi làm thủ tục thuế, hải quan. Nhiều doanh nghiệp chưa dám mong giảm thời gian kê khai thuế, chỉ mong không bị phạt vì thủ tục quá rườm rà, cán bộ luôn gây khó dễ. Chủ tịch Hiệp hội tư vấn thuế Việt Nam cho biết, khảo sát nhiều doanh nghiệp ở các địa phương cho thấy, họ quan tâm nhiều nhất đến việc thực hiện cải cách thủ tục hành chính. Sửa đổi là để cải thiện hơn, thông thoáng hơn, song cũng phải tiên liệu những vấn đề chưa phát sinh cũng như những tồn tại hiện hữu. 

Báo cáo môi trường kinh doanh khuyến nghị, các doanh nghiệp nhỏ và vừa “muốn lớn mà không được” là vì thiếu chính sách hỗ trợ thỏa đáng, nhất là chưa tăng tỷ trọng các khoản tín dụng phi chính thức, trong khi thủ tục thuế, hải quan còn nhiều phiền hà, biểu thuế như “ma trận”, không biết đâu mà lần...