Khủng hoảng niềm tin và sự trỗi dậy của những "chuyên gia" trên mạng
Một trong những yếu tố nền tảng là sự xói mòn niềm tin và khi cảm thấy mệt mỏi trước các quy trình y tế phức tạp hay hoài nghi các kênh đầu tư chính thống, một bộ phận công chúng đã tìm đến những "chuyên gia" trên mạng như một giải pháp thay thế. Các đối tượng này xây dựng hình ảnh gần gũi, đóng vai "lương y online" như Hoàng Hường, hay nhà đầu tư thành đạt như Nguyễn Hòa Bình, cung cấp những câu trả lời tức thì và tạo cảm giác thấu hiểu.
 |
| Giao diện trang bán hàng trên mạng xã hội được các đối tượng sử dụng để xây dựng hình ảnh, quảng cáo sai sự thật nhằm thu hút hàng triệu người mua |
Thành công của họ đến từ việc xây dựng niềm tin không dựa trên chuyên môn được kiểm chứng, mà dựa trên cảm xúc và sự tương tác liên tục. Lợi dụng "khoảng trống" khi người dân cảm thấy các định chế chính thống quá xa cách, các đối tượng này đã khai thác nhu cầu được lắng nghe và quan tâm để trục lợi.
Bán sản phẩm hữu hình, thu lợi từ "khát vọng" vô hình
Nhìn bề ngoài, các đối tượng này kinh doanh những sản phẩm cụ thể: thực phẩm chức năng, mỹ phẩm hay các dự án đầu tư. Nhưng về bản chất, thứ hàng hóa giá trị nhất mà họ bán chính là những "liều thuốc tâm lý" đáp ứng đúng vào những khát khao sâu thẳm của một bộ phận xã hội.
Với những người đang phải đối mặt với bệnh tật, đặc biệt là các bệnh mãn tính, Hoàng Hường không chỉ bán một viên thực phẩm chức năng. Đối tượng này đã bán niềm hy vọng về một phương pháp chữa trị đơn giản, ít tốn kém và một hình ảnh về người phụ nữ giàu có, nhân ái đã "thoát bệnh" thành công. Người mua không chỉ trả tiền cho sản phẩm, họ trả tiền cho niềm tin rằng mình cũng có thể được may mắn như vậy.
 |
| Bị can Hoàng Thị Hường bị dẫn giải để phục vụ công tác điều tra |
Tương tự, trong bối cảnh áp lực kinh tế và con đường làm giàu chân chính đòi hỏi nhiều nỗ lực, Nguyễn Hòa Bình đã bán một giấc mơ hấp dẫn: làm giàu nhanh chóng, tự do tài chính và đạt được địa vị xã hội. Những lời hứa hẹn về lợi nhuận khổng lồ từ các dự án tiền số đã đánh trúng tâm lý muốn đi đường tắt, khát khao thành công cấp tốc của không ít người, đặc biệt là giới trẻ. Họ không chỉ đầu tư tiền, họ đầu tư cả tương lai và khát vọng của mình vào lời hứa của "thần tượng".
 |
| Cơ quan điều tra làm việc với bị can Nguyễn Hòa Bình |
Bên cạnh đó, với những đối tượng như Võ Thị Ngọc Ngân, sản phẩm không chỉ là mỹ phẩm hay quần áo mà đó là việc bán một lối sống xa hoa, nổi loạn và tự do. Người theo dõi, đặc biệt là những người trẻ, bị thu hút bởi hình ảnh một cô gái dám phá vỡ quy tắc, sống hưởng thụ và vẫn thành công về mặt tài chính. Việc mua sản phẩm của Ngân trở thành một cách để họ cảm thấy mình "giống" và "thuộc về" thế giới hào nhoáng đó.
 |
| Đối tượng Võ Thị Ngọc Ngân cùng số hàng hóa vi phạm bị thu giữ tại cơ quan điều tra |
Bằng cách khoác lên sản phẩm vật lý những giá trị tinh thần như hy vọng, cơ hội và đẳng cấp, các đối tượng đã nâng tầm hoạt động kinh doanh của mình thành một dạng "sứ mệnh", khiến người tiêu dùng và nhà đầu tư mờ mắt, bỏ qua việc kiểm chứng chất lượng thực tế hay tính pháp lý của sản phẩm.
Tâm lý đám đông và sự phụ thuộc
Một trong những thành công lớn nhất của các đối tượng này là xây dựng được một cộng đồng khép kín, một "hệ sinh thái" vận hành dựa trên lòng trung thành và sự phụ thuộc. Hàng ngàn đại lý, cộng tác viên không chỉ đơn thuần là người bán hàng, họ còn là những tín đồ, những người bảo vệ trung thành cho "thủ lĩnh".
 |
| Hoàng Thị Hường bị bắt là sự thật trái ngược với niềm tin của nhiều khách hàng trung thành |
Dưới góc độ tâm lý, việc tham gia vào các hệ thống này mang lại cho họ nhiều hơn là lợi ích kinh tế. Nó mang lại cảm giác thuộc về: họ là thành viên của một "gia đình", một đội nhóm cùng chung chí hướng, được dẫn dắt bởi một người thành công. Trong một xã hội mà nhiều người cảm thấy cô đơn và lạc lõng, nhu cầu được thuộc về một cộng đồng là rất lớn.
 |
| Nguyễn Hòa Bình và các đồng phạm trong vụ án tại cơ quan công an |
Bên cạnh đó, nó còn mang lại cảm giác về giá trị bản thân. Họ không chỉ bán hàng, họ đang "lan tỏa giá trị", "giúp đỡ người khác", "chia sẻ cơ hội". Sự tự nhận thức này, dù là ảo, cũng đủ sức mạnh để khiến họ bỏ qua những dấu hiệu bất thường về sản phẩm hay mô hình kinh doanh. Dần dần, ranh giới giữa nạn nhân và người tiếp tay cho sai phạm trở nên mờ nhạt. Họ phụ thuộc vào hệ thống không chỉ về tài chính mà còn về tinh thần, khiến việc dứt ra trở nên vô cùng khó khăn.
Nâng cao "sức đề kháng xã hội" từ gốc rễ
Việc cơ quan công an triệt phá các đường dây tội phạm này là tất yếu và cần thiết để giữ gìn kỷ cương pháp luật. Tuy nhiên, để ngăn chặn những hiện tượng tương tự tái diễn, giải pháp căn cơ không chỉ nằm ở việc xử lý các cá nhân sai phạm. Vấn đề đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện hơn, đó là nâng cao "sức đề kháng của xã hội".
Điều này bao gồm việc các cơ quan quản lý cần tăng cường minh bạch thông tin, củng cố và xây dựng lại niềm tin của người dân vào các kênh chính thống. Các chuyên gia y tế, tài chính cần có phương thức truyền thông hiệu quả, gần gũi hơn để cung cấp kiến thức chuẩn xác, đẩy lùi những thông tin sai lệch.
 |
| Sự sụp đổ tất yếu của những 'đế chế' xây dựng từ hào quang ảo. Các đối tượng lần lượt đối mặt với sự nghiêm minh của pháp luật |
Quan trọng hơn cả, mỗi công dân cần trang bị cho mình năng lực tư duy phản biện, coi đó là một kỹ năng sinh tồn trong thời đại số. Việc kiểm chứng thông tin, tỉnh táo trước những lời hứa hẹn siêu lợi nhuận và nhận thức rõ ràng rằng không có con đường thành công nào dễ dàng, là "vắc-xin" hiệu quả nhất để tự bảo vệ mình khỏi những cạm bẫy tinh vi trên không gian mạng. Cuộc đấu tranh với loại tội phạm này không chỉ là nhiệm vụ của riêng lực lượng công an, mà là trách nhiệm của toàn xã hội.
