Thâm nhập điểm nóng ma túy vùng biên

ANTD.VN - Cuối năm 2010, tôi có dịp trực tiếp thâm nhập một trong những điểm nóng nhất về ma túy, HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh Điện Biên cũng như cả nước lúc bấy giờ, để rồi được trực tiếp chứng kiến, lắng nghe những câu chuyện gây sốc. 

Thi (thanh niên mặc áo xanh, ngồi ngoài cùng) tại điểm tiêm chích ma túy tập trung ở quán tạp hóa cuối bản Xôm, xã Thanh An, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên

Bơm kim tiêm trắng vạt cỏ ven đường

Hôm ấy, trong lắc rắc mưa chiều giữa lòng chảo Điện Biên, nhóm công tác chúng tôi bước thấp bước cao trên con đường đất lầy lội đi vào bản Xôm, xã Thanh An, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên. Đứng bên ngoài nhìn vào, bản Xôm hiện lên với vẻ thanh bình của một làng quê nông thôn miền núi, với một bên là những ngôi nhà sàn, nhà gạch xen kẽ, một bên là đồng lúa xanh mơn mởn vốn đã trở thành thương hiệu nổi tiếng của đất Điện Biên.

Thế nhưng dưới các vạt cỏ ven đường, ven bờ ruộng, cứ 15-20m lại thấy xuất hiện những vỏ bơm kim tiêm, nếu không căng mắt chú ý, có thể dẫm phải bất cứ lúc nào. Thậm chí nhiều đoạn vỏ bơm tiêm chất thành từng đống nhỏ, không ít bơm tiêm còn dính máu. 

Chúng tôi đến một gian hàng tạp hóa nằm cuối bản Xôm. Cuối buổi chiều, quán có khá đông người tụ tập, khác hẳn với hình dung về sự vắng vẻ của những quán cóc giữa thôn bản vùng cao. Hầu hết trong số họ là những thanh niên dân tộc Thái, khoảng 15-35 tuổi.

Hóa ra, đây chính là điểm tập trung tiêm chích lớn nhất của người nghiện ma túy trong bản, nơi các đồng đẳng viên của Dự án cộng đồng hành động phòng chống HIV/AIDS huyện chọn làm điểm phát bơm kim tiêm, bao cao su miễn phí cho các người nghiện để… dễ quản lý và vận động tuyên truyền. 

Tôi cùng 2 đồng nghiệp vừa từ Hà Nội lên không khỏi gai người khi ngồi lọt thỏm trong quán tạp hóa giữa núi rừng, trước con mắt dòm ngó, nghi ngờ của hàng chục thanh niên bản nghiện ma túy và quá nửa bị nhiễm HIV. Làm thế nào để khơi chuyện và có thể khai thác được thông tin từ những người nghiện này, trong bối cảnh đó quả thật không dễ. 

Nhưng rồi ấn tượng đọng lại trong tôi lớn hơn ở chuyến thâm nhập thực tế này lại đến từ chính người “hướng dẫn viên” đưa chúng tôi xuống bản Xôm. Chàng thanh niên tên Thi với vóc dáng thư sinh, mới chỉ 20 tuổi và là một thành viên của nhóm đồng đẳng phòng chống HIV/AIDS huyện Điện Biên.

Đi cùng suốt cả buổi nhưng mãi đến khi được ngồi riêng trò chuyện với Thi trong chốc lát, tôi mới biết Thi cũng là một người từng dính vào ma túy và đã bị nhiễm HIV. Song, con đường Thi dính vào ma túy, nhiễm HIV cho đến cách anh đương đầu với nó hoàn toàn khác với những người bạn của thanh niên này. 

Vượt lên cú sốc

Sống giữa nơi thôn bản mà hầu như nhà nào cũng ít nhất có 1 người nghiện, bạn bè cùng trang lứa thi nhau bỏ học cũng vì nghiện ma túy, trong khi Thi vốn là người rất hiền lành, có phần nhút nhát nhưng ý chí thì lại hết sức mạnh mẽ và cương quyết, đã vượt qua tất cả những cám dỗ của môi trường để luôn là học sinh xuất sắc.

Năm 2009, Thi chính là người duy nhất ở xã Thanh An đỗ đại học. Thế nhưng ngày vui mừng nhất của thời trai trẻ lại trở thành ngày buồn nhất. Tối hôm tổ chức buổi liên hoan khao bạn bè sau khi biết điểm đỗ đại học, Thi uống hơi nhiều. Lúc ngất ngây trong men say, Thi chỉ nhớ bạn của anh đều hút, chích ma túy và chích cả vào tay anh một bơm xilanh.

“Chỉ một lần như vậy thôi, sau đó em không hút chích ma túy thêm lần nào, thế nhưng em lại dính HIV, buồn hơn khi em biết tin ngay tuần đầu tiên nhập học đại học do tham gia 1 buổi hiến máu tình nguyện” - Thi nghẹn ngào kể cho tôi nghe câu chuyện của mình. 

Choáng váng và đau buồn, Thi đã bỏ học. Tưởng như Thi sẽ tiếp tục gục ngã và trượt dài theo con đường mà nhiều bạn bè của mình đã đi vào. Nhưng nhờ sự động viên của gia đình, Thi đã đứng dậy một cách mạnh mẽ. Thi kể, biết mắc HIV là mang án tử hình nhưng Thi không muốn bao nhiêu nỗ lực, cố gắng suốt thời học sinh của mình trở thành thứ bỏ đi, không muốn bố mẹ buồn và càng không muốn bị coi thường.

Thi đã tìm hiểu và quyết định tham gia nhóm đồng đẳng viên của Dự án cộng đồng hành động phòng chống HIV/AIDS huyện Điện Biên. Thi trực tiếp nhận nhiệm vụ phát bơm kim tiêm, bao cao su và tờ rơi tuyên truyền phòng chống tệ nạn ma túy, HIV/AIDS cho những người nghiện, người mắc ma túy trong huyện cũng như tại địa phương mình. 

Những công việc rất nhỏ nhặt, bình thường đó nhưng với tôi, không phải thanh niên trẻ nào khi đứng bên bờ vực của sự tuyệt vọng vì biết tin mình nhiễm HIV cũng có thể đứng lên và làm được như vậy. Là một phóng viên theo dõi mảng y tế của Báo ANTĐ, từ đó đến nay tôi có thêm nhiều chuyến công tác, nhiều đợt thâm nhập các điểm nóng ma túy, HIV khác, song ấn tượng, nỗi ám ảnh về số phận của cậu thanh niên hiền lành mà mạnh mẽ tên Thi ở xã Thanh An (huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên) luôn là kỷ niệm khó phai.