- Giải quyết tình trạng quá tải hệ thống trên HoSE: Khó có giải pháp hoàn hảo!
- Quá tải hệ thống giao dịch kéo dài trên HoSE – Vì đâu nên nỗi?
Vì sao HoSE nghẽn lệnh?
Chia sẻ tại tọa đàm trực tuyến “Nghẽn lệnh tại HoSE: Thực trạng và Giải pháp” tổ chức sáng nay, ông Lê Hải Trà, Tổng giám đốc Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HoSE) cho biết, bản chất tình trạng quá tải trên HoSE thời gian qua là do thiết kế của hệ thống không đáp ứng nhu cầu giao dịch.
Theo đó, mỗi hệ thống có thể xây dựng, thiết kế dựa trên nhiều nền tảng, tham số khác nhau. Thực trạng tại HoSE liên quan đến tham số cơ bản là số lượng lệnh mà hệ thống có thể xử lý trong 1 ngày giao dịch, năng lực tối đa của HoSE được xây dựng là 900 nghìn lệnh/ngày.
“Giống như một con đường, thiết kế đủ cho 900 nghìn xe tham gia giao thông, nếu quá con số này thì sẽ xảy ra tắc nghẽn” – ông Trà minh họa.
Ngoài ra, điểm khác của hệ thống HoSE so với giao thông là giao thông thì có xe to, xe nhỏ nhưng hệ thống HoSE thì tham số chính là số lệnh.
“Nghĩa là nhà đầu tư mua bán 100 cổ phiếu cũng là 1 lệnh, mà 10.000 cổ phiếu cũng là 1 lệnh, hay một lệnh sửa hay hủy cũng bị tính vào con số 900.000 lệnh đó. Đó là lý do vì sao cùng một số lượng lệnh nhưng giá trị giao dịch khác nhau, vì sao có phiên thanh khoản 30 nghìn tỷ vẫn không nghẽn nhưng có phiên chỉ 15 – 16 nghìn tỷ lại nghẽn” – lãnh đạo HoSE giải thích.
Ngoài ra, theo ông Vũ Hữu Điền, Giám đốc phụ trách đầu tư, Công ty Dragon Capital, một nguyên nhân nữa khiến lượng lệnh tăng mạnh trên HoSE là do số lượng nhà đầu tư nhỏ lẻ tham gia thị trường ngày càng nhiều. Cụ thể, trước đây, lượng nhà đầu tư tổ chức chiếm khoảng 20% thị trường, nhưng giờ chỉ khoảng 7,5%.
“Các nhà đầu tư nhỏ lẻ thì thường tham gia thị trường với lệnh nhỏ lẻ. Không chỉ vậy, để tận dụng margin, nhiều nhà đầu tư còn mở tài khoản tại nhiều công ty chứng khoán khác nhau, khiến số lệnh nhỏ cũng tăng lên” – ông Điền cho biết.
 |
Tình trạng nghẽn lệnh trên HoSE do số lệnh giao dịch tăng mạnh dẫn đến quá tải hệ thống |
Cũng cho rằng số lệnh nhỏ lẻ là một trong những nguyên nhân khiến hệ thống HoSE quá tải, ông Trần Tiến Dũng – một nhà đầu tư cá nhân lâu năm cho rằng, một phần trách nhiệm thuộc về các công ty chứng khoán (CTCK) khi đội ngũ môi giới năng lực hạn chế, thậm chí thiếu đạo đức.
“Nhiều nhà đầu tư mới, chưa có kinh nghiệm, khi gặp môi giới thiếu năng lực, đạo đức dẫn đến hậu quả là thua lỗ và bị cuốn theo câu chuyện mua mua – bán bán. Chúng ta phải nhìn nhận đầu tư chứng khoán là một quãng đường dài, chứ không phải cứ vào ra, mua bán liên tục” – ông Trần Tiến Dũng nói.
Không có sự ưu ái riêng
Về vấn đề kiểm soát sửa, hủy lệnh, ông Lê Hải Trà cho biết, đây là một trong những nỗ lực của cơ quan quản lý và các thành viên thị trường nhằm giảm tải cho HoSE.
“Bước đầu tiên, chúng tôi thực hiện nâng lô giao dịch tối thiểu từ 10 cổ phiếu lên 100 cổ phiếu, qua đó đã giảm được 15-18% số lượng lệnh và thực tế có nhiều lệnh được khớp hơn, giá trị giao dịch đã tăng lên trong thời gian đó” - lãnh đạo HoSE cho biết.
Tuy nhiên, con số này không duy trì được lâu vì số tài khoản mở mới vẫn tăng mạnh. Do đó, HoSE phải tiếp tục xuất hạn chế sửa, hủy lệnh.
“Trước khi có cơ chế kiểm soát sửa huỷ lệnh thì việc sửa huỷ lệnh trong 1 ngày giao dịch chiếm tới 1/3 số lệnh, tức là có khoảng 300.000 lệnh chỉ để sửa số lệnh trước đó còn lệnh thực tế được khớp chỉ khoảng 600.000 lệnh.
Nên khi chúng ta điều chỉnh việc sửa huỷ lệnh này thì số lượng lệnh được khớp tăng lên. Sau phiên 1/6, với việc tham gia của các CTCK kiểm soát sửa huỷ lệnh thì lượng lệnh sửa huỷ giảm từ 33% còn dưới 10%, chính vì vậy, có thêm 200.000 lệnh được khớp mỗi ngày. Đó là lý do có phiên giao dịch giá trị tăng lên đến 30.000 tỷ đồng.
Về vấn đề kiểm soát lỗi 2G, ông Lê Hải Trà giải thích: Khi bị nghẽn, các lệnh phải xếp hàng vào hệ thống, giống như xe phải chờ để đi qua trạm thu phí. Lúc đó, hệ thống phải xử lý, nhưng khi lệnh đang khớp bên trong chờ trả ra thì lại có lệnh sửa huỷ ở bên ngoài vào.
“Logic về mặt giao dịch gây ra lỗi và thiết kế của hệ thống này chỉ cho phép một ngưỡng chịu lỗi nhất định, nếu lỗi quá ngưỡng có thể gây sụp đổ hệ thống. Đó là điều mà Sở lo ngại, dẫn đến việc phải đóng cửa thị trường vào 1/6 vừa qua” – ông Trà cho biết.
Theo lãnh đạo HoSE, việc kiểm soát sửa huỷ nhằm giảm lỗi 2G liên quan đến quy định về mặt giao dịch trực tuyến của HoSE với các CTCK. Theo quy định hiện hành, nếu số lượng lỗi của CTCK vượt ngưỡng cho phép thì Sở có quyền ngắt kết nối CTCK đó để tránh ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống giao dịch.
“Đó là điều rất nặng nề và trong bối cảnh thị trường hiện nay và không ai muốn điều đó xảy ra. Do đó, HoSE có công văn nhắc nhở các CTCK chủ động kiểm soát lệnh sửa, huỷ để tránh phát sinh lỗi 2G, tránh bị ngắt giao dịch. Các CTCK đã hưởng ứng rất tích cực, qua đó giúp hạn chế việc xếp hàng ở những giờ cao điểm, giúp thông tin trả ra “mượt” hơn” – ông Lê Hải Trà cho biết.
Lãnh đạo HoSE cũng trả lời thắc mắc của nhà đầu tư liên quan đến việc có hay không sự phân biệt đối xử khác biệt giữa các CTCK, giữa tự doanh và nhà đầu tư nhỏ lẻ khi mà cùng một thời điểm có lệnh nghẽn, có lệnh vẫn khớp bình thường, có lệnh bị chặn sửa hủy nhưng vẫn có lệnh sửa hủy được?
Theo đó, ông Lê Hải Trà khẳng định: Không có tình trạng này! “Trong vấn đề này, chúng tôi không sử dụng mệnh lệnh hành chính. Nếu HoSE ra lệnh cấm sửa hủy thì sẽ đảm bảo tuân thủ tuyệt đối. Nhưng chúng tôi hướng đến sự hưởng ứng của các CTCK. Mỗi CTCK có một cách làm khác nhau để kiểm soát việc sửa hủy lệnh, chính vì vậy, có sự khác biệt giữa CTCK này với CTCK khác.
Ngoài ra, cơ chế của HoSE là phân bổ lệnh cho các CTCK. Khi CTCK nào hết lệnh phân bổ thì sẽ nghẽn ở công ty đó, trong khi các công ty khác vẫn còn quota thì giao dịch vẫn thông suốt” – lãnh đạo HoSE giải thích.
