- Hà Nội tuyển sinh đầu cấp qua mạng: Chống quá tải, giảm phiền hà
- Giúp cử nhân ra trường không bị thất nghiệp
- Lúng túng phân luồng giáo dục phổ thông
Tâm lý coi nhẹ học nghề, coi trọng bằng cấp vẫn nặng nề (Ảnh minh họa)
Hệ thống dạy nghề chưa sẵn sàng
Một trong những vấn đề thực tế được ông Hoàng Ngọc Vinh, Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp - Bộ GD-ĐT đặt ra đối với vấn đề phân luồng từ bậc phổ thông chính là điều kiện hạ tầng của các cơ sở đào tạo nghề. Giáo dục nghề nghiệp chi phí trên đầu học sinh học nghề thường cao hơn từ 2-4 lần so với chi phí cho một học sinh THPT.
Nguyên nhân một phần từ hạn chế về ngân sách ở Trung ương và địa phương nên những năm qua, xu hướng mở rộng các trường THPT đã tăng lên rất nhiều để đáp ứng nhu cầu học của người dân. “Chúng ta muốn làm như các nước tiên tiến nhưng chịu ràng buộc ở điều kiện tài chính cho giáo dục. Lấy ví dụ ở 27 quốc gia thuộc Liên minh châu Âu, chi phí trung bình một năm cho một người học nghề ban đầu năm 2006 lên đến 6.985 EUR. Đến năm 2009 con số này là 8.098 EUR, liệu chúng ta có thể theo được các quốc gia đó không với điều kiện tài chính cho giáo dục như hiện nay?” - ông Hoàng Ngọc Vinh đặt vấn đề.
Việc đầu tư xây dựng trường nghề đang gặp khó khăn từ hạn chế ngân sách. Phương án khắc phục sớm nhất, theo ông Hoàng Ngọc Vinh là khuyến khích xã hội hóa với sự vào cuộc của doanh nghiệp, tư nhân vào lĩnh vực dạy nghề. “Các nước châu Âu cũng vậy. Nhà nước không thể đầu tư quá lớn vào đào tạo nghề. Công việc này lại thích hợp với mô hình doanh nghiệp tham gia đào tạo nhân lực cho bản thân họ với sự hỗ trợ bằng chính sách của Nhà nước như giảm thuế hay tài trợ kinh phí trên đầu học sinh…” – ông Hoàng Ngọc Vinh phân tích.
Bên cạnh đó, nguyên nhân khiến cho việc định hướng nghề nghiệp gặp khó khăn và công tác phân luồng chưa hiệu quả chính là tình trạng thiếu căn cứ từ dữ liệu phân tích, dự báo chính xác về xu hướng thị trường nhân lực hiện tại và trong tương lai. “Một số chuyên gia ngân hàng thế giới khuyến cáo các quốc gia đông dân khi chưa dự báo tốt nhu cầu thị trường lao động rằng Chính phủ các nước này nên tập trung giáo dục phổ thông có chất lượng để tạo nền tảng cho người lao động tương lai có năng lực học tập suốt đời, dễ đào tạo khi thị trường lao động thay đổi” - ông Hoàng Ngọc Vinh nhấn mạnh.
Thực hiện phân luồng từ sau THCS?
Phân luồng học sinh sau THCS là vấn đề hết sức quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục đào tạo, giúp cho người học đi theo các con đường học tập khác nhau. Phân luồng học sinh tốt sẽ giảm thiểu sự lãng phí nguồn nhân lực, giảm bớt rủi ro cho những học sinh có năng lực học tập còn hạn chế nhưng cố theo đuổi các chương trình THPT mà vẫn không thể thi đỗ tốt nghiệp THPT.
Về vấn đề này Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển cho biết, Đề án hoàn thiện cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân đã thể hiện rất rõ mục tiêu phân luồng sau THCS. Học sinh có được nền tảng kiến thức phổ thông để có thể đi theo các con đường học tập khác nhau. Học sinh tốt nghiệp THCS có thể vào học các trường THPT hoặc các trung tâm giáo dục thường xuyên hoặc các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Tuy nhiên, những quan niệm sai lầm như coi nhẹ học nghề, coi trọng bằng cấp, ít quan tâm đến nhu cầu thị trường lao động của phụ huynh và học sinh đang cản trở dòng chảy vào giáo dục nghề nghiệp. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp vẫn muốn tuyển lao động tốt nghiệp THPT và tự đào tạo kỹ năng cho họ hơn là tuyển dụng học sinh tốt nghiệp trường nghề có đầu vào tốt nghiệp THCS… Theo ông Hoàng Ngọc Vinh, nếu chỉ riêng Bộ GD-ĐT sẽ không làm nổi công tác phân luồng.
Để thành công, cần nhiều yếu tố thiết yếu khác như điều kiện kinh tế, tài chính đến thay đổi nhận thức của xã hội với học nghề, sự vào cuộc quyết liệt của hệ thống chính quyền và sự tham gia của các doanh nghiệp cũng như thực hiện các giải pháp thị trường lao động ở đầu ra cho các trường nghề đặt trong bối cảnh toàn cầu hóa và một thế giới việc làm đầy biến động. Trước ý kiến nên định ra tỷ lệ phân luồng mang tính hành chính, áp đặt, ông Hoàng Ngọc Vinh cho rằng điều này khó khả thi.
“Nhà nước cần dùng cơ chế về tài chính giáo dục để điều tiết các dòng chảy của người học. Bên cạnh đó, chỉ những tác động từ nhu cầu thị trường lao động thực tế mới có thể điều chỉnh được sự phân luồng học sinh” – ông Hoàng Ngọc Vinh phân tích. Lãnh đạo Bộ GD-ĐT khẳng định, việc không thể dự báo được nhu cầu chính xác và bản chất thay đổi, biến động của thị trường lao động khiến cơ cấu hệ thống giáo dục vốn ổn định lại phải đáp ứng phân luồng theo thị trường lao động luôn biến động sẽ không thực hiện được. Cơ cấu hệ thống giáo dục chỉ nên xem là một trong những điều kiện cần thiết để đóng góp vào quá trình phân luồng.
