Khét tiếng khóa kiểm tra chỉ huy tàu ngầm của Hải quân Anh lừng danh

• Anh đàm phán bán lô vũ khí đầu tiên cho Ukraine
• [ẢNH] Từ vai 'á quân' sau Mỹ, Anh đột ngột tăng cường ảnh hưởng trên Biển Đông
• Bức màn bí mật quanh việc một siêu tin tặc Nga được Mỹ trục xuất

Thủy thủ Anh trên tàu ngầm lớp Trafalgar

Đào tạo thực tế, tiêu chuẩn khắt khe

Theo Thuyền trưởng Iain Breckenridge - thuyền trưởng tàu ngầm huấn luyện tại Căn cứ Hải quân Clyde ở Scotland - tên gọi Perisher đánh dấu lịch sử của khóa học chứ không phải sự khó khăn của nó. Khi khóa học chỉ huy tàu ngầm bắt đầu vào cuối Thế chiến 1, nó được gọi là “Trường học về kính tiềm vọng” (Periscope School), bởi vì phần lớn các khóa đào tạo xoay quanh dụng cụ quan trọng đó. Theo thời gian, cái tên này được rút ngắn thành “Perisher”. Kể từ đó, khoảng 1.200 người đã vượt qua khóa học này. Thuyền trưởng Breckenridge gia nhập Hải quân năm 1984 và trở thành người thứ 1.088 hoàn thành Perisher vào năm 1996. “Động lực của bất kỳ ai khi bắt đầu phục vụ trên tàu ngầm chính là được tham gia khóa đào tạo chỉ huy Perisher” - vị chuyên gia này cho biết.

Khóa học kéo dài 4 tháng, cứ 2 năm được tổ chức khoảng 3 lần nhằm đánh giá tiềm năng chỉ huy của một sĩ quan tàu ngầm. Họ được chia thành nhóm, mỗi nhóm 4-6 người. Phần lớn khóa đào tạo diễn ra trên các thiết bị mô phỏng tại Căn cứ Hải quân Clyde, trong đó giáo viên hướng dẫn có thể đưa ứng viên vào các tình huống phức tạp, xảy ra với nhiều loại tàu và nâng độ thử thách lên bất cứ lúc nào. “Chỉ có chúng tôi mới đủ trang thiết bị và điều kiện để khiến học viên luôn bận rộn và trải nghiệm thực sự. Trên biển, giáo viên sẽ tăng dần áp lực và lùi lại từng chút một để cho phép các ứng viên tự đối phó với căng thẳng gia tăng” - chuyên gia đào tạo của Hải quân Hoàng gia Anh nói.

Một ứng viên muốn đạt thành tích tốt phải có khả năng vận hành tàu ngầm cũng như có kiến thức sâu rộng về hệ thống tàu ngầm và chiến thuật tác chiến. Họ phải chứng tỏ có thể lãnh đạo nhóm, giữ bình tĩnh trước mọi tình huống và áp lực. Các ứng viên thành công phải có khả năng chủ động, kỹ năng lập kế hoạch, hiểu giới hạn của chính họ và nhóm của họ. “Một thuyền trưởng mệt mỏi không chỉ là mối nguy hiểm cho bản thân mà còn là mối nguy hiểm cho tất những người trên tàu” - Thuyền trưởng Breckenridge nói. Một tiêu chuẩn khác đối với người chỉ huy là khả năng khai thác cơ hội và duy trì sự thoải mái cho thủy thủ đoàn trong tình huống nguy cấp mà không có giải pháp nào chắc chắn 100%.

Khóa học này từng được siết chặt hơn nhiều trong Thế chiến 2 và sự ra đời của các công nghệ, vũ khí mới như tên lửa hành trình Tomahawk đã khiến Hải quân Hoàng gia Anh đề ra nhiệm vụ phức tạp hơn cho các ứng viên. Nhưng hầu như những phẩm chất mà các ứng viên cần thể hiện trong Perisher không thay đổi nhiều trong thế kỷ qua, đó là bản lĩnh ứng phó với áp lực, khả năng chỉ huy, lãnh đạo…

Đô đốc hải quân Anh và Mỹ trao đổi tại trung tâm chỉ huy của tàu ngầm HMS Astute của Hải quân Hoàng gia Anh hồi tháng 1-2012

Trải nghiệm của người trong cuộc

Các ứng viên Perisher thường ở cấp Trung úy hoặc Thượng úy, tùy thuộc vào thời điểm họ gia nhập Hải quân. Họ có độ tuổi từ 29-30 hoặc trên 30 tuổi. Khi một người trở thành sĩ quan tác chiến chính cho tàu ngầm, thường là sau chuyến đi biển thứ ba, sĩ quan chỉ huy sẽ nhận xét vào bản đánh giá hàng năm và báo cáo cụ thể xem họ có khả năng phù hợp để tham gia khóa học Perisher hay không. Một hội đồng tuyển chọn xem xét đánh giá thành tích của tất cả các ứng viên và lập danh sách người nào đủ điều kiện cho huấn luyện khóa tiếp theo.

Thượng úy Paul Hayes gia nhập Hải quân năm 2007 với tư cách là sĩ quan tác chiến và trở thành sĩ quan điều hành tàu ngầm (tức người chỉ huy thứ 2) vào năm 2010. Anh có khoảng 6 tháng để chuẩn bị cho khóa học khắc nghiệt và đã vượt qua bài kiểm tra vào mùa xuân năm 2021. Hayes cũng tận dụng thời gian chuẩn bị để đọc một danh sách các tài liệu về khóa học cũng như tham khảo các tài liệu khác. Lúc đầu tham gia Perisher, anh cảm thấy khá tự tin, nhưng càng đối mặt với bài kiểm tra khó, anh tự thấy mình còn quá ít hiểu biết và kinh nghiệm. “Có lần tôi đã điều khiển tàu ngầm đi sai hướng trong thời gian khá lâu, bất chấp một số phản hồi từ những người khác. Nhưng rồi tôi xoay xở kịp thời và nhận ra rằng mình quá cố chấp” - Paul Hayes nhớ lại.

Tàu ngầm HMS Trenchant cập cảng Devonport, Anh quốc lần cuối vào ngày 25-3-2021, trước khi ngừng hoạt động vào cuối năm nay

Vào cuối khóa học, các ứng viên sẽ được giáo viên huấn luyện chuẩn bị sẵn champaigne để đánh dấu thời khắc trọng đại. Sau đó, giáo viên đưa tay ra và nói: “Xin chúc mừng, thuyền trưởng. Chào mừng đến với câu lạc bộ”. Đó là câu chúc mừng quan trọng, nó đã không thay đổi trong lịch sử Hải quân Hoàng gia Anh, nhằm công nhận thành tích của những người đã hoàn thành khóa học đòi hỏi sự khắt khe nhất. Hayes nhớ lại cảm giác sung sướng khi nhận được cái bắt tay cuối cùng và cũng như “một cảm giác nhẹ nhõm tột độ” rằng khóa học đã kết thúc. Nhưng những người tốt nghiệp khóa học có rất ít thời gian để phục hồi sau đó. Như Hayes, công việc mới của anh với tư cách là một sĩ quan điều hành tàu ngầm bắt đầu chỉ 1 ngày sau khi hoàn thành khóa học.

Hiện tại, những người tốt nghiệp khóa Perisher sẽ trải qua 2 đến 3 năm đầu là một sĩ quan điều hành, sau đó rèn luyện vài năm nữa trên bờ trước khi đủ điều kiện thăng chức và sẵn sàng đón nhận công tác chỉ huy. Nhưng đa số sĩ quan phụ trách bất kỳ tàu hoặc tàu ngầm nào của Hải quân Hoàng gia Anh đều được cấp dưới của họ gọi là “Thuyền trưởng”, bất kể cấp bậc thực tế của họ.

Ngang tầm thế giới

Trong quá khứ, thành viên các đồng minh NATO của Anh như Na Uy, Pháp và Hà Lan cũng đã tham gia các khóa đào tạo Perisher. “Là một phần thành viên NATO, chúng tôi hoạt động theo các quy trình chung” - thuyền trưởng Breckenridge cho biết. Năm 2005, ông hoàn thành khóa học chỉ huy tàu ngầm của Hải quân Hoa Kỳ và trở thành một trong số ít các thuyền trưởng có bằng cấp kép trong cả 2 khóa học. Với Breckenridge, trong khi tàu ngầm và thiết bị trên tàu của Mỹ khác với những gì được sử dụng trong Hải quân Hoàng gia Anh, các bộ kỹ năng được đánh giá là giống nhau và độ khó của 2 khoa học là ngang nhau.

Khóa học Perisher mùa xuân năm 2021 có một sự bổ sung quan trọng, đó là tàu sân bay mới nhất của Hải quân Hoàng gia Anh - chiếc HMS Queen Elizabeth. Tàu sân bay này trước đó tham gia cuộc tập trận với nhóm đặc nhiệm hỗ trợ, bao gồm các tàu khu trục, khinh hạm và một không đoàn hỗn hợp gồm các máy bay F-35B của Anh và Mỹ. Làm việc với hàng không mẫu hạm là “một sân tập tuyệt vời” cho nhóm học viên Perisher. “Nhiệm vụ rất rõ ràng. Liệu chúng ta có thể đến gần, chụp ảnh và chạy trốn mà không bị nó nhìn thấy không? Câu trả lời không có gì đáng ngạc nhiên, tôi nghĩ là có” - Breckenridge nói.

Trong lịch sử, chỉ khoảng 2/3 số ứng viên Perisher được tốt nghiệp. Mới nhất vào mùa xuân năm 2021, có 3 trong số 5 học viên được chọn để làm chỉ huy. Đã có những năm tỷ lệ tốt nghiệp đạt dưới 50%, điều này có thể dẫn đến tình trạng khan hiếm sĩ quan chỉ huy tàu ngầm. Khi đó, các cựu sĩ quan chỉ huy sẽ quay trở lại vị trí cũ. Nhưng hiện giờ, Hải quân Hoàng gia Anh có đủ chỉ huy cần thiết. Để duy trì chất lượng, khóa học vẫn phải giữ nguyên các tiêu chuẩn của nó. “Nếu bạn hạ thấp tiêu chuẩn, nó sẽ ảnh hưởng đến nhiệm vụ trên biển” - chuyên gia đào tạo chỉ huy tàu ngầm Breckenridge nhận định.