Hang Bua là một danh thắng được thiên nhiên ban tặng với vẻ đẹp nguyên sơ, nằm trên dãy núi đá vôi "phà én" thuộc hệ thống dãy Trường Sơn, phía bắc huyện Quỳ Châu. Được hình thành cách đây hàng triệu năm. Hang Bua gắn liền với nhiều phong tục tập quán của đồng bào dân tộc Thái.
Hàng ngàn người đến tham dự lệ hội hang Bua
Hiện nay, cùng với sự tồn tại của hang Bua, nhiều sự tích về thần núi, thần nước và chuyện tình vêc chàng Khủn Tinh và nàng Ni còn tồn tại và được biết đến qua dấu tích bằng đá.
Theo lời kể của những già làng Mường Chiềng Ngam, truyền thuyết về hang Bua là một câu chuyện tình yêu cảm động của chàng trai bản với cô gái xinh đẹp nhất vùng.
Chuyện kể rằng: Thuở xa xưa, nơi đây là một vùng đất trù phú. Trong vùng, ngay trước cửa hang lớn là một ao hoa sen rộng có đến hàng mẫu, vào mùa sen nở tỏa hương thơm khắp cả một vùng. Ngay cả cửa hang cũng mang dáng một đài sen đang nở, nên nơi này thuở đó còn gọi là bản Bua (tức bản Sen).
Những nhũ đá long lanh ở hang Bua
Thuở đó, trong vùng có người con gái ở bản giàu có tên gọi là nàng Ni rất xinh đẹp. Đến tuổi cập kê, nàng Ni từ chối những lời hò hẹn của các chàng trai con nhà giàu khác bởi nàng đã đem lòng yêu Ban, một chàng trai nghèo hiền lành chân thật nhà ở cuối bản. Vốn là con gái một phìa bản giàu có, nhiều thế lực, bố mẹ nàng ngăm cấm không cho nàng được tự do đến với người mình yêu.
Những cô gái trong trang phục truyền thống đến tham gia lễ hội
Để chia lìa đôi tình nhân, bản sai chàng Ban vào Thẳm Bua (hang Bua) để diệt loài thuồng luồng hung dữ chuyên gây hại cho dân bản. Ban không hề hay biết lần ra đi này là cái bẫy mình bị người khác hãm hại. Chàng cứ đi mãi và không trở về. Nàng Ni ở nhà đợi mãi, đợi mãi mà không thấy người yêu quay trở lại, nàng nhất quyết đi vào hang sâu để tìm chàng.
Những tiết mục văn nghệ được các "trai xinh, gái đẹp" trình diễn
Qua bao ngõ ngách trong lòng hang, trải bao vất vả, nàng men theo những bậc đá lên tới đỉnh Thẳm Bua, ngồi đó đợi chàng. Nàng ngồi vậy khóc thương người yêu không biết bao ngày, cho mãi đến khi nước mắt cạn kiệt nơi phiến đá lớn trên đỉnh Thẳm Bua.
Phiến đá từ đó được người đời gọi là Choong Nang (giường đá nàng Ni); những giọt nước mắt của nàng ngấm qua đá núi từ bao đời thành những giọt thạch nhũ long lanh trong lòng hang Bua. Từ đó, hàng năm người ta lại tổ chức lễ để nhớ về tình yêu của đôi trai gái.
Năm 1997, hang Bua được Bộ VH-TT công nhận và cấp bằng là danh thắng Quốc gia.
Những món ăn truyền thống như: cơm lam, măng đắng...được nhiều người đưa đến bày bán cho du khách thập phương
Ông Vi Văn Tiến – Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳ Châu, kiêm Trưởng ban tổ chức lễ hội cho biết: Lễ hội hang Bua năm nay diễn ra trong 3 ngày từ 27-2 đến ngày 29-2 (tức ngày 21-22-23 tháng Giêng). Dự kiến sẽ có khoảng một vạn du khách xa gần về dự hội.
Trong lễ hội hang Bua, nhiều trò chơi dân gian mang đậm truyền thống của người dân tộc Thái cũng được tổ chức như bắn nỏ, ném còn, thi mời rượu cần, thi nấu ăn…
