Giúp người già cũng bắt "sóng AI"

Hoạt động nằm trong khuôn khổ Ngày hội Công dân số bạc 2025 với chủ đề “Gen Bạc - Bắt sóng thời đại” hưởng ứng Tháng hành động vì người cao tuổi Việt Nam và Tháng hành động hưởng ứng Ngày Chuyển đổi số Quốc gia do Công Dân Số Bạc, doanh nghiệp xã hội tiên phong trong lĩnh vực giáo dục kỹ năng số cho người cao tuổi tổ chức.

Từ những trải nghiệm cá nhân, các diễn giả cho thấy công nghệ không chỉ là rào cản mà còn là cơ hội. Ông Nguyễn Hữu Châu - nguyên Ủy viên Thường trực HĐND TP.HCM - chia sẻ: “Tuổi này tôi nhớ ít, quên nhiều, nên thường nhờ con cháu hướng dẫn rồi áp dụng ngay vào thực tế. Nhờ đó, mình vừa học nhanh hơn, vừa gần gũi hơn với các thế hệ trẻ”.

Các diễn giả trò chuyện tại toạ đàm

Bà Quách Thu Nguyệt cho rằng trí nhớ giảm là trở ngại lớn, nhưng việc đọc sách đều đặn giúp bà duy trì khả năng tiếp thu công nghệ: “Người cao tuổi nên xem việc học như thói quen sống, có thế mới theo kịp nhịp thay đổi”.

Còn với bà Trần Bích Nga, vượt qua tâm lý e dè, bảo thủ là bước ngoặt quan trọng: “Ban đầu tôi rất sợ bấm nhầm, làm sai. Nhưng rồi nhận ra, chỉ có cách thử và sai mới học được. Giờ tôi coi việc học công nghệ là niềm vui mỗi ngày".

Bước sang phần hai, các diễn giả bàn về những thay đổi lớn mà công nghệ mang lại cho người cao tuổi. Theo ông Nguyễn Hữu Châu, nhờ học công nghệ từ con cháu, ông không chỉ mở rộng kết nối với thế giới mà còn hiểu hơn về thế hệ trẻ.

Bà Quách Thu Nguyệt, khẳng định công nghệ giúp bà không còn cảm giác cô đơn: “Giờ tôi có thể liên lạc với con cháu ở xa, kết nối thêm nhiều bạn bè, chia sẻ kiến thức và công trình nghiên cứu một cách dễ dàng". Còn bà Trần Bích Nga nhìn nhận, công nghệ tạo cơ hội để người cao tuổi mở rộng quan hệ và phát triển kinh doanh qua các nền tảng trực tuyến.

Chủ đề “Cân bằng giữa thế giới thực và thế giới số - Tâm thế Công dân Số Bạc” được xem là điểm nhấn của phiên đối thoại. Ông Nguyễn Hữu Châu bày tỏ quan điểm thận trọng khi sử dụng mạng xã hội: “Tôi ít đăng ảnh cá nhân vì thấy cuộc sống nay phức tạp hơn. Dù công nghệ phát triển thế nào, người trẻ cũng nên giữ bản sắc, cốt cách Việt".

Bà Trần Bích Nga lại chọn mạng xã hội như “nhật ký sống”: “Cái gì chân thật sẽ được đón nhận. Người cao tuổi có vốn sống quý, nếu biết chia sẻ hành trình vượt khó hay cách sống tích cực, ta có thể truyền cảm hứng cho giới trẻ".

Trong khi đó, bà Quách Thu Nguyệt nhấn mạnh vai trò kết nối thế hệ: “Tôi dùng Facebook, Zalo để đồng hành cùng các bạn trẻ trong những dự án giáo dục, xã hội. Chỉ cần được trao cơ hội, người trẻ sẽ làm được nhiều điều tốt đẹp cho cộng đồng".

Phiên thảo luận thứ hai của chuỗi chương trình Công dân Số Bạc với chủ đề “Sóng khỏe - Sóng an toàn - Những lưu ý khi đồng hành cùng người cao tuổi sống khỏe và vượt sóng công nghệ an toàn” mang đến những góc nhìn thực tế và xúc động về hành trình thích nghi công nghệ của thế hệ cao niên.

Thông điệp được hướng tới là Người cao tuổi không chỉ cần được bảo vệ, mà cần được trao quyền để sống khỏe - sống vui - sống an toàn trong kỷ nguyên số.

Phần chia sẻ đầu tiên do bác sĩ Thu Hương đảm nhiệm xoay quanh chủ đề “Sống khỏe - nền tảng của hạnh phúc tuổi già”. Bà chỉ ra rằng, từ sau tuổi 50, trí nhớ bắt đầu suy giảm, đó là quy luật tự nhiên. Tuy nhiên, khi việc quên trở nên thường xuyên, ảnh hưởng đến sinh hoạt, quên cả sự kiện quan trọng hay mất định hướng thời gian - địa điểm, thì đó có thể là dấu hiệu của sa sút trí tuệ hoặc bệnh Alzheimer, căn bệnh được xem là “đại dịch thầm lặng” của thế kỷ 21.

Theo bác sĩ Thu Hương, để duy trì trí nhớ và tinh thần minh mẫn, người cao tuổi cần đọc sách, chơi trò rèn trí não, giao tiếp thường xuyên và sống trong môi trường tích cực, đủ ánh sáng, gọn gàng, có cây xanh và có sự quan tâm của gia đình.

Tiếp nối, bác sĩ Lê Hoàng Thiên chia sẻ góc nhìn từ người trẻ khi đồng hành cùng cha mẹ, ông bà trong hành trình học và tiếp cận công nghệ. Anh cho rằng “điều người cao tuổi cần không phải là tốc độ, mà là sự kiên nhẫn của con cháu".

Để hướng dẫn hiệu quả, con cháu nên chia nhỏ các thao tác, dùng ngôn ngữ đơn giản, hình ảnh minh họa lớn dễ đọc, thậm chí lập nhóm Facebook, Zalo riêng để hướng dẫn và hỗ trợ từ xa.

“Người cao tuổi rất nhạy cảm. Nếu chúng ta sốt ruột, trách móc, họ sẽ ngại học. Cứ để ông bà học chậm mà chắc - vừa học vừa vui. Khi cảm thấy mình được tôn trọng, họ sẽ học rất nhanh" - bác sĩ Lê Hoàng Thiên nói.

Phần trình bày của Thạc sĩ Nguyễn Việt Hải mở rộng câu chuyện sang tầm vĩ mô, với chủ đề “Công nghệ hỗ trợ người cao tuổi sống khỏe, sống vui và sống an toàn”. Khi bàn đến câu chuyện “an toàn trong không gian mạng”, các diễn giả đều thống nhất rằng người cao tuổi không thể và cũng không nên đi một mình.

Bác sĩ Lê Hoàng Thiên nhấn mạnh: “Người cao tuổi cần có người đồng hành - con cháu trong gia đình, hoặc những dự án xã hội hỗ trợ họ học và ứng dụng công nghệ một cách an toàn".

Bác sĩ Thu Hương khuyến nghị: “Khi nhận được tin nhắn, cuộc gọi lạ hay đường link không rõ nguồn, tốt nhất nên nhờ con cháu kiểm tra giúp. Công nghệ rất hữu ích, nhưng nếu dùng quá nhiều cũng gây mỏi mắt, mất ngủ, đau vai. Hãy làm chủ công nghệ, đừng để nó dẫn dắt mình".

Trong khi đó, Thạc sĩ Nguyễn Việt Hải bổ sung: “Người cao tuổi nên kiểm soát thời gian sử dụng mạng xã hội, chỉ tương tác với người quen biết rõ ràng. Thế giới mạng rất rộng, nhưng không phải ai cũng có ý tốt".

“Sóng khỏe - Sóng an toàn” không chỉ là cuộc trò chuyện chuyên môn, mà còn là lời nhắc về trách nhiệm của cả xã hội trong việc đồng hành cùng thế hệ đi trước - để mỗi người cao tuổi không chỉ bắt sóng công nghệ, mà còn bắt sóng hạnh phúc và giá trị sống mới trong kỷ nguyên số.