Đảm bảo, phát huy quyền con người là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước
TS Phạm Văn Hùng, Tổng biên tập Tạp chí Nghiên cứu lập pháp cho biết, “các nhà khoa học đã chỉ ra những hạn chế của dự thảo cần phải tiếp tục hoàn thiện để đáp ứng nhu cầu của nhân dân và xu thế thời đại”. Đó là yêu cầu hoàn thiện quy định về vai trò lãnh đạo của Đảng mang tính cam kết pháp lý rõ ràng hơn. Bên cạnh đó, hoàn thiện các quy định về Quốc hội theo hướng phân định rõ hơn thẩm quyền giữa Quốc hội với nhân dân, Quốc hội với Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan khác trong bộ máy Nhà nước, chính quyền địa phương...
TS. Bùi Ngọc Thanh, nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội lưu ý: “Dự thảo có vấn đề mới bổ sung cần quan tâm là “Quốc hội quyết định mức giới hạn an toàn nợ quốc gia, nợ công, nợ Chính phủ”. Đây là quy định đúng đắn, hợp lý, bởi nếu không khống chế thì với tốc độ hiện nay, đến hết nhiệm kỳ (năm 2016), nợ công của nước ta sẽ vượt 100% GDP, dẫn đến nguy cơ khủng hoảng”.
GS. TS Nguyễn Đăng Dung (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng, dự thảo “cần kiên quyết hơn nữa trong phân định thẩm quyền giữa Quốc hội với nhân dân, Quốc hội với Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan khác trong bộ máy nhà nước, để Quốc hội làm đúng và đủ quyền lập pháp của mình, không lấn sang các quyền khác hoặc không làm đủ quyền lập pháp của mình”. PGS. TS Nguyễn Thị Hồi (Đại học Luật Hà Nội) đề nghị: “Chủ tịch nước nên do cử tri cả nước trực tiếp bầu ra thông qua tuyển cử phổ thông đầu phiếu. Chủ tịch nước chịu trách nhiệm trước nhân dân và chịu sự giám sát của Quốc hội”.
Liên quan đến việc chế định quyền con người, quyền công dân, TS. Phạm Văn Hùng cho biết, có 38 điều quy định liên quan đến quyền con người, quyền công dân, chiếm hơn 30%. TS. Phạm Văn Hùng nhấn mạnh: “Đây là thành tựu đáng ghi nhận. Tuy vậy, cũng có một số ý kiến còn băn khoăn về khả năng các cơ quan Nhà nước sẽ tùy tiện giới hạn, thu hẹp các quyền hiến định của người dân”. Nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn Yểu yêu cầu là làm sao để nhân dân thực hiện được các quyền hiến định của mình trên thực tế. Do vậy, cơ chế bảo hiến mới hoạt động thực sự có hiệu quả.
Về chế định hành chính, tư pháp, nhiều nhà khoa học kiến nghị bổ sung, hoàn thiện các quy định liên quan đến nguyên tắc “suy đoán vô tội” nhằm đảm bảo tốt hơn quyền của người bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam, bị điều tra, truy tố, xét xử. Đồng thời, Hiến pháp cần quy định rõ hơn theo hướng nguyên tắc tranh tụng cần phải được đảm bảo trong mọi hoạt động tố tụng.
Ông Hoàng Minh Khôi (Phòng Tư pháp quận 2, TP Hồ Chí Minh) đưa ra ý kiến đáng lưu ý về quyền của người chưa thành niên – chiếm khoảng 30% dân số cả nước: “Quyền của người chưa thành niên thể hiện tại Dự thảo khá mờ nhạt, thiếu tính thống nhất về khái niệm “người chưa thành niên” và khái niệm “trẻ em”. Nội dung bảo hộ lợi ích của người chưa thành niên cũng chỉ được đề cập ở 3 lĩnh vực (quan hệ lao động, quan hệ hôn nhân – gia đình và quyền được chăm sóc, giáo dục) nên còn hạn chế nhất định.
Theo ông Hoàng Minh Khôi, ngoài các lĩnh vực đã đề cập, cần hiến định các quyền khác như quyền được sống, phát triển trong môi trường phù hợp, quyền không bị ngược đãi, bạo hành; không bị lạm dụng trong lao động, lạm dụng thân thể; quyền được bảo vệ an toàn tối đa trong trường hợp bị tước bỏ tự do hoặc giam giữ... Đặc biệt, cần bổ sung thêm quyền tư pháp của người chưa thành niên. Cụ thể, về lâu dài cần tổ chức hệ thống tư pháp người chưa thành niên... Ông cung cấp thêm thông tin: “Riêng ở TP Hồ Chí Minh, từ tháng 5-2007 đến 5-2011, đã xảy ra gần 7.100 vụ phạm pháp với gần 10.600 người phạm tội là thanh thiếu niên, trong đó người chưa thành niên chiếm gần 30%”.
