Nơi ngất ngưởng, nơi không có thưởng
Dù cả nước vừa trải qua một năm có nhiều biến động lớn về tình hình giá cả, lạm phát tăng cao, hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp hết sức khó khăn, thế nhưng theo báo cáo nhanh của Sở LĐ-TB-XH Hà Nội, mức lương, thưởng Tết Nguyên đán 2012 của các doanh nghiệp đóng trên địa bàn thành phố nhìn chung vẫn duy trì được mức tương đương hoặc sụt giảm không đáng kể so với năm 2010. Số liệu này cũng trái ngược hoàn toàn với những dự báo ban đầu của các chuyên gia khi hầu hết đều nhận định rằng thưởng tết năm 2012 của các doanh nghiệp sẽ giảm mạnh. Vậy nhưng trên thực tế, số vui chiếm ít, số bùi ngùi thì đông.
Ông Đinh Thắng, cán bộ phòng Lao động Chính sách tiền lương - Sở LĐ-TB-XH Hà Nội cho biết, để tổng hợp được mức thưởng tết này, Sở đã gửi công văn đến hơn 200 doanh nghiệp đại diện cho 3 loại hình doanh nghiệp trên địa bàn nhưng chỉ có khoảng 110 doanh nghiệp báo cáo phản hồi. Thực tế, các doanh nghiệp có phản hồi hầu hết là những doanh nghiệp có “gốc gác” từ một doanh nghiệp nhà nước, đây đều là những doanh nghiệp lớn, sử dụng nhiều lao động và ít nhiều vẫn được trợ cấp từ ngân sách nhà nước. Trong khi đó, các doanh nghiệp dân doanh chính là những doanh nghiệp khó khăn nhất thì hầu hết không có phản hồi, một số chỉ thông báo là chưa dự kiến mức thưởng hoặc không có thưởng tết. Ngay cả những doanh nghiệp lớn nhưng hoạt động trong lĩnh vực làm ăn thua lỗ hoặc hết sức khó khăn trong bối cảnh kinh tế năm 2011 như chứng khoán, bất động sản-nhà đất, xây dựng… cũng hầu hết không có báo cáo phản hồi. Thực chất người lao động làm việc ở các doanh nghiệp này đa phần sẽ không có thưởng Tết.
Mặt khác, tuy mức thưởng không giảm hoặc chỉ giảm nhẹ so với năm 2010, tuy nhiên trong bối cảnh giá cả, lạm phát năm 2011 tăng cao so với năm 2010 thì tính theo giá trị, mức thưởng này đã có sự sụt giảm đáng kể. Hơn nữa, nhóm có mức thưởng tết cao nhất, lên đến vài chục triệu đồng đều tập trung vào các cán bộ cấp cao và chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ, trong khi người lao động nghèo là những người mong chờ vào thưởng tết nhất thì lại là những người được thưởng ít nhất. Báo cáo từ các doanh nghiệp trong các khu công nghiệp Bắc Thăng Long, Nội Bài, Sóc Sơn…, vẫn có đến 5-7% số công nhân mức thưởng tết dưới 500.000 đồng, thấp nhất là 200.000 đồng.
Chênh lệch lớn
Theo báo cáo nhanh của Sở LĐ-TB-XH Hà Nội, mức thưởng tết bình quân của các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước là 3.710.000đ/người, các doanh nghiệp hoạt động theo luật doanh nghiệp là 3.810.000đ/ người, doanh nghiệp FDI là 4.215.000đ/ người, có nghĩa mức thưởng tết bình quân của người lao động trong khối doanh nghiệp trên địa bàn Hà Nội năm nay đạt xấp xỉ 4 triệu đồng. Mức thưởng cao nhất là ở 67,34 triệu đồng/người (thuộc khối doanh nghiệp hoạt động theo luật doanh nghiệp), mức thấp nhất là 200.000 đồng/người (thuộc loại hình doanh nghiệp FDI). Ông Phạm Văn Thanh, Trưởng phòng Lao động Chính sách tiền lương - Sở LĐ-TB-XH Hà Nội cho biết, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ, cán bộ văn phòng đại diện, dự án, khối Ngân hàng vẫn có mức thưởng tết cao, trong đó mức thưởng cao nhất 67,34 triệu đồng là của một doanh nghiệp điện tử viễn thông. Nhóm lao động có mức thưởng thấp nhất là các công nhân làm công việc sản xuất trực tiếp, mức thưởng thấp nhất 200.000đ rơi vào số công nhân cơ khí trong khu công nghiệp.
Cũng theo ông Thanh, trên thực tế có rất nhiều doanh nghiệp sẽ tồn tại mức thưởng cao hơn gấp nhiều lần mức thưởng cao nhất mà họ báo cáo, thậm chí cũng sẽ có không ít người có thể nhận mức thưởng Tết lên đến 500-700 triệu đồng. Ở chiều ngược lại, rất nhiều doanh nghiệp sẽ không có thưởng tết. Rất nhiều doanh nghiệp khác tính tới chuyện trả thưởng tết cho công nhân bằng sản phẩm, thường là những sản phẩm tồn kho, không tiêu thụ được. Đấy là chưa kể rất nhiều công nhân lao động thời vụ, lao động hợp đồng ngắn hạn, hợp đồng thử việc, khó có hy vọng được thưởng tết cao.
