Hiện nay, Trung Quốc đang lún sâu vào vấn đề tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư với Nhật Bản, đây là một cuộc đối đầu không lối thoát vì Nhật Bản cũng có thái độ cứng rắn không kém, liên tiếp trong thời gian qua họ đã đưa các tàu tuần duyên và máy bay chiến đấu lên xua đuổi các tàu hải giám và máy bay trinh sát Trung Quốc có dấu hiệu vi phạm không phận, hơn nữa Nhật lại vừa nhận được một “cam kết quý như vàng” từ phía Mỹ.
Vừa qua, Tổng thống Mỹ Barak Obama đã ký duyệt “Dự luật ủy quyền quốc phòng” Mỹ năm 2013. Trong đạo luật này, lần đầu tiên Mỹ đã thêm vào nội dung: “Bảo vệ Senkaku phù hợp với điều thứ 5 trong hiệp ước an ninh Nhật - Mỹ” và ghi rõ cụm từ: “Hoa Kỳ sẽ không chấp nhận hành động đơn phương của một nước thứ 3”. Việc ông Obama ký duyệt đạo luật này cũng đồng nghĩa với việc Chính phủ Mỹ đã từ bỏ lập trường “không thiên lệch bên nào” trong vấn đề giải quyết tranh chấp quần đảo Senkaku/Điếu Ngư giữa Nhật Bản và Trung Quốc, đồng thời ủng hộ mạnh mẽ chính phủ Nhật Bản trong vấn để chủ quyền lãnh thổ ở Senkaku.
Tàu tìm kiếm, cứu hộ BRP Corregidor Nhật viện trợ cho Philippines
Bên cạnh đó, Nhật cần xây dựng và củng cố mối quan hệ hợp tác tin tưởng lẫn nhau với một số quốc gia có vai trò quan trọng trong và ngoài khu vực như Nga, Philippines, Indonesia, Việt Nam…, chỉ có như vậy mới có thể cải thiện được hiện trạng ngày càng xấu đi của mối quan hệ Trung - Nhật, ngăn chặn sự trỗi dậy của Trung Quốc, đưa họ trở về đúng với hành lang trật tự quốc tế.
Tháng 7 vừa qua, Nhật cũng đã cam kết cung cấp ít nhất là 10 tàu tuần tiễu (có thể lên đến 12 chiếc) cho lực lượng tuần duyên Philippines (PCG) để tăng cường bảo vệ lãnh hải. Mối quan hệ gữa Nhật bản với Philippimes không phải giờ mới bắt đầu mà ngay từ năm 1990 Tokyo đã bắt đầu hỗ trợ Manila hiện đại hóa PCG và cách đây 15 năm, Tokyo tặng PCG một tàu tìm kiếm, cứu hộ và chiếc tàu này được Manila đổi tên thành BRP Corregidor.
Không dừng lại ở đó, bắt đầu từ cuối năm 2012 và sang đầu năm nay, Nhật đã liên tiếp có những động thái ngoại giao xích lại gần Myanmar mà các phương tiện thông tin đại chúng Trung Quốc ào ạt đưa tin là “mũi vu hồi nguy hiểm” của Nhật bên sườn phía tây Trung Quốc. Nếu Nhật nối gót Mỹ, xây dựng mối quan hệ đồng minh thân thiết với Myanmar thì họ đã gây nên cho Trung Quốc một “mối lo tâm phúc”, sự bất ổn ở sườn phía Tây sẽ làm cho Bắc Kinh không thể rảnh tay tập trung vào vấn đề biển Hoa Đông.
Cái bắt tay "lịch sử" giữa Thủ tướng Nhật Yoshihiko Noda và Tổng thống Myanmar U Thein Sein
Có thể nhận thấy trong năm 2013, tình hình ở Senkaku/Điếu Ngư sẽ tiếp tục căng thẳng nhưng chắc chắn sẽ không có xung đột lớn hoặc chiến tranh cục bộ, nhiều khả năng hiện trạng Nhật nắm giữ chủ quyền và Trung Quốc lăm le áp sát vẫn được giữ nguyên vì thực lực của Nhật không hề kém Trung Quốc, không dễ để Trung Quốc bắt nạt khi đằng sau Nhật là Mỹ. Lúc đó Trung Quốc sẽ nhân một cơ hội hoặc một thời điểm thích hợp để xuống thang chứ không để tình trạng đối đầu căng thẳng cứ tiếp tục tái diễn trong khi họ còn quá nhiều rắc rối phải giải quyết ở biển Đông và eo biển Đài Loan.
