- Xử lý một trường hợp cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật
- Xử lý trường hợp đăng tải, chia sẻ tin giả, sai sự thật lên mạng xã hội
Tung tin thất thiệt, dùng AI ngụy tạo thông tin sai lệch
Đợt mưa lũ kéo dài từ giữa tháng 11 đã gây thiệt hại nặng nề tại các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Lâm Đồng và nhiều địa phương miền Trung - Tây Nguyên. Theo thống kê nhanh của Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai, tính đến tối 23-11, mưa lũ khiến 102 người chết và mất tích; trong đó 91 người đã được xác định thiệt mạng. Nhiều tỉnh chịu thiệt hại nặng như Đắk Lắk 63 người chết, Khánh Hòa 15 người, Gia Lai 3 người…
 |
Những hình ảnh thất thiệt về mưa lũ miền Trung do các đối tượng dùng AI ngụy tạo |
Không chỉ gây thương vong lớn, mưa lũ còn tàn phá nặng nề nông nghiệp: hơn 82.000 ha lúa, hoa màu; hơn 117.000 ha cây trồng lâu năm bị thiệt hại; hơn 3,3 triệu con gia súc gia cầm bị cuốn trôi; 1.157 ha thủy sản bị phá hủy. Ước tính thiệt hại kinh tế ban đầu lên đến hơn 13.000 tỷ đồng.
Trước tình hình đó, cả nước đã hướng về miền Trung - Tây Nguyên. Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã cử 5 đoàn công tác trực tiếp kiểm tra, chỉ đạo khắc phục hậu quả mưa lũ. Chính phủ hỗ trợ khẩn cấp 1.100 tỷ đồng cho 4 tỉnh Khánh Hòa, Lâm Đồng, Gia Lai và Đắk Lắk. Ban Vận động Cứu trợ Trung ương phân bổ 80 tỷ đồng cho 4 tỉnh chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, nâng tổng mức hỗ trợ cả nước gần 760 tỷ đồng.
Lực lượng quân đội, công an huy động hàng chục nghìn lượt cán bộ, chiến sĩ, phương tiện, trực thăng tiếp cận các khu vực chia cắt, tổ chức cứu hộ, hỗ trợ người dân. Nhiều đoàn cứu trợ từ các tỉnh, các tổ chức, doanh nghiệp và người dân tự nguyện mang lương thực, quần áo, thuốc men vào vùng lũ.
Trong bối cảnh đồng bào cả nước cùng chung sức đồng lòng, những hành vi tung tin giả, xuyên tạc, bịa đặt về tình hình mưa lũ và công tác cứu trợ trở nên nguy hiểm hơn bao giờ hết. Một số đối tượng cố tình bôi nhọ nỗ lực của bộ đội, công an, tình nguyện viên; thổi phồng sai sự thật; làm méo mó hình ảnh chính quyền địa phương.
Những luận điệu như “chính quyền chậm cứu hộ”, “cứu trợ ưu ái người quen”, “hàng trăm người chết bị giấu nhẹm”... được một số trang mạng tung ra với mục đích phá hoại niềm tin của dư luận. Đáng lo ngại, nhiều nội dung trong số đó được tạo dựng bằng trí tuệ nhân tạo (AI), từ hình ảnh ngập lụt, cảnh sạt lở, tới các đoạn ghi âm, video mô phỏng vô cùng chân thực.
Những tin thất thiệt như “vỡ đập Am Chúa”, “vỡ đập Suối Dầu”, “xả lũ 3,5m buộc dân Nha Trang di dời khẩn cấp”… đã khiến nhiều người hoang mang. Một số video AI mô phỏng cảnh người dân bị cuốn trôi lan truyền khiến cộng đồng hiểu lầm rằng đó là hình ảnh thực tế ở miền Trung.
Cũng có những người không có ý đồ chống phá nhưng muốn gây chú ý, câu like bằng việc thổi phồng sự thật, đăng tải thông tin chưa kiểm chứng. Một số khác lợi dụng tình hình thiên tai để lừa đảo quyên góp từ thiện, tạo tài khoản giả mạo cán bộ hay nghệ sĩ kêu gọi giúp đỡ.
Tuy nhiên, trong dòng “lũ dữ thông tin” xấu độc ấy có những thế lực xuyên tạc, bịa đặt, bỉ bôi cuộc chiến chống thiên tai của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta. Chúng luôn chờ chực để soi mói, thổi phồng những thiếu sót, bất cập trong công tác chống “giặc trời, giặc nước”, thậm chí bịa đặt hòng phủ nhận tấm lòng của hàng triệu con người, nỗ lực của Đảng và Nhà nước, chính quyền các cấp, sự vất vả hy sinh thầm lặng của hàng vạn chiến sỹ quân đội, công an, tình nguyện viên, các nhà hảo tâm…
Xử lý nghiêm những người tung tin giả, xuyên tạc về mưa lũ
Những tin giả, sai lệch về mưa lũ miền Trung - Tây Nguyên đã tao ra những con “lũ dữ thông tin” không kém phần nguy hại. Đáng chú ý, khác với những tin đồn thất thiệt trước đây, tin giả được tạo dựng bằng AI có sức lan truyền mạnh, độ chân thực cao và gây ra hậu quả nhanh chóng. Nhiều video dựng cảnh sạt lở, cầu gãy, người bị nước cuốn trông như thật, khiến người xem dễ dàng tin là sự kiện vừa xảy ra.
Tin giả về mưa lũ tác động trực tiếp đến nỗ lực cứu trợ, gây hoang mang và định hướng sai hành vi cộng đồng. Nhiều người dân đổ xô đến điểm cứu trợ không tồn tại hoặc quyên góp vào tài khoản mạo danh. Công tác điều phối cứu trợ bị rối loạn, lực lượng chức năng phải xử lý thông tin sai lệch thay vì tập trung cứu dân.
Đáng lo ngại hơn, tin giả về mưa lũ đã ảnh hưởng tới niềm tin xã hội trong thời điểm cần sự đoàn kết, nhất trí. Các tin giả như “cứu trợ chỉ đến nhà quan chức”, “lực lượng chức năng bỏ mặc dân”, “cố tình giấu số người chết”... nếu không được phản bác kịp thời, sẽ làm xói mòn niềm tin của người dân vào chính quyền, điều rất nguy hiểm trong bối cảnh thiên tai.
Tin giả về mưa lũ còn có thể tạo môi trường cho tội phạm mạng trục lợi. Có những đối tượng dùng video AI, câu chuyện cảm động để kêu gọi từ thiện nhằm chiếm đoạt tài sản. Một số khác lợi dụng tâm lý đồng cảm và thương xót để bán hàng giả, hàng kém chất lượng.
Những tin giả còn tác động tiêu cực đến tâm lý nạn nhân vùng lũ. Khi thấy những hình ảnh được dựng lên mô tả thảm cảnh vượt xa thực tế, người dân càng hoang mang, lo lắng; trong khi lực lượng cứu hộ bị chỉ trích oan uổng vì những thông tin chưa được kiểm chứng.
Nhận thấy mức độ nguy hiểm “lũ dữ thông tin” tin giả, các cơ quan chức năng tại nhiều địa phương đã nhanh chóng vào cuộc. Tại Khánh Hòa, Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm công nghệ cao đang củng cố hồ sơ xử lý những đối tượng đưa tin sai sự thật, dùng AI ngụy tạo thông tin về mưa lũ.
Tại Đắk Lắk, lực lượng công an phát hiện 52 tài khoản mạng xã hội đăng, chia sẻ thông tin chưa kiểm chứng hoặc có dấu hiệu sai sự thật. Cơ quan chức năng đã xử phạt hành chính 5 trường hợp với tổng số tiền 37,5 triệu đồng; yêu cầu 17 trường hợp cam kết không tái phạm; buộc 30 tài khoản phải gỡ bỏ nội dung sai sự thật.
Cố tình tung tin thất thiệt liên quan mưa lũ miền Trung có thể bị xử lý hình sự
Giữa lúc mưa lũ miền Trung đang vô cùng khắc nghiệt, mạng xã hội lại tràn ngập những video, hình ảnh AI ngụy tạo thiệt hại, dựng cảnh kêu cứu, thổi phồng mức độ tàn phá.
Bên cạnh thông tin tích cực, chia sẻ với khó khăn bà con vùng lũ, xuất hiện các đối tượng, thay vì đồng cảm, lại lợi dụng sự việc tán phát các thông tin sai sự thật, đặc biệt là tin giả tạo bởi AI với tần suất liên tục nhằm mục đích xuyên tạc, công kích chính quyền và lực lượng chức năng trong công tác khắc phục, xử lý. Một số khác lợi dụng tình hình bịa đặt thông tin hàng nghìn người thiệt mạng, hàng chục nghìn người chưa được ứng cứu để câu view, kêu gọi ủng hộ nhằm trục lợi, gây nhiễu loạn thông tin, phức tạp tình hình, gây hoang mang đối với người dân, đặc biệt là bà con vùng lũ lụt.
Những thông tin này lan truyền rất nhanh, vượt xa khả năng tiếp cận của thông tin chính thống, làm ảnh hưởng trực tiếp đến nhận thức của người dân và gây khó khăn cho công tác chỉ đạo, điều hành của các lực lượng tại hiện trường. Mỗi người dùng hãy thật tỉnh táo khi xem và chia sẻ thông tin, cần lên án mạnh mẽ hành vi tung tin thất thiệt, lợi dụng AI nguỵ tạo nội dung gây hoang mang dư luận và cản trở những nỗ lực cứu trợ đang được triển khai từng giờ của lực lượng chức năng. Đồng thời, tích cực chung tay lan tỏa những thông tin chính xác, góp phần hỗ trợ bà con vùng lũ vượt qua giai đoạn khó khăn này.
Đối với các hành vi trực tiếp hay tiếp tay đưa tin sai sự thật, lực lượng Công an đã phát hiện, rà quét, xác minh. Những trường hợp chia sẻ do thiếu hiểu biết được nhắc nhở hoặc xử phạt theo quy định. Riêng các đối tượng cố tình tung tin giả, xuyên tạc, gây hậu quả nghiêm trọng hoặc nhằm mục đích chống phá sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật, kể cả xử lý hình sự.
Xuân Công
Một trường hợp đáng chú ý là video một phụ nữ chia sẻ thông tin “một xã chết hàng trăm người”. Làm việc với công an, người này thừa nhận do nghe tin đồn và xúc động nhất thời nên chia sẻ bừa bãi, không kiểm chứng. Trong khi đó, con số thực tế là 23 người chết và một người mất tích tại xã Hòa Thịnh.
Bộ Công an cũng khẳng định đang áp dụng nhiều biện pháp nghiệp vụ để phát hiện và xử lý những cá nhân tung tin giả, bao gồm cả việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các trường hợp nghiêm trọng, có tổ chức hoặc sử dụng AI để dựng thông tin xuyên tạc.
Việc xử lý nghiêm minh là điều cần thiết, nhưng để ngăn chặn triệt để tin giả, đặc biệt là tin giả do AI tạo dựng, cần sự tham gia của toàn xã hội. Trước hết, mỗi người dân phải nâng cao cảnh giác thông tin, không chia sẻ, bình luận khi chưa kiểm chứng; không tiếp tay cho tin giả “vì cảm xúc nhất thời”.
Các nền tảng mạng xã hội cũng phải có trách nhiệm tăng cường kiểm duyệt nội dung AI. Cần áp dụng công nghệ phát hiện hình ảnh, video giả mạo, đặc biệt trong bối cảnh thiên tai, dịch bệnh.
Các cơ quan báo chí chính thống phải nhanh nhạy cung cấp thông tin kịp thời. Khi báo chí chính thống làm tốt vai trò dẫn dắt, tin thật lan nhanh thì tin giả khó có đất sống.
Cuối cùng, cần hoàn thiện khung pháp lý xử lý hành vi dùng AI tạo tin giả. Việc AI ngày càng tinh vi đòi hỏi hệ thống pháp luật phải cập nhật kịp thời, bổ sung chế tài mạnh hơn.
Tin giả trong bối cảnh thiên tai không chỉ là sự vô cảm, táng tận lương tâm mà còn là hành vi đe dọa an ninh xã hội, phá hoại nỗ lực cứu trợ, gây tổn thương thêm cho những người đang chịu mất mát. Khi hàng triệu người đang chung tay, khi hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ đang vật lộn trong dòng nước xiết để cứu dân, thì mọi hành vi tung tin giả, xuyên tạc, sử dụng AI để bịa đặt thông tin phải bị lên án mạnh mẽ và xử lý nghiêm minh. Bởi thế, phòng chống “lũ dữ thông tin” cũng quan trọng như chống “lũ dữ thiên nhiên”. Mỗi người dân, mỗi tổ chức, mỗi cơ quan báo chí và lực lượng chức năng phải cùng hành động để bảo vệ sự thật, bảo vệ niềm tin xã hội và bảo vệ sức mạnh đoàn kết của dân tộc.
