Xây dựng và đưa Luật Cư trú vào đời sống là cần thiết

• Bộ trưởng Tô Lâm: "Sẽ hoàn thành cấp mã số định danh trước thời điểm Luật Cư trú sửa đổi có hiệu lực"
• Quốc hội sẽ thảo luận về giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật Cư trú (sửa đổi)
• Đại biểu Quốc hội góp ý Luật Cư trú (sửa đổi): Bỏ được hộ khẩu, người dân rất ủng hộ

Công dân sẽ được cấp mã số định danh ghi trên Căn cước công dân và chỉ sử dụng Căn cước công dân để giải quyết các thủ tục hành chính

Bảo đảm quyền tự do cư trú của công dân

Hiến pháp năm 2013 đã quy định quyền tự do cư trú, đi lại, giao dịch, quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở, đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình… là quyền con người, quyền công dân được Nhà nước công nhận, tôn trọng và bảo vệ. Quản lý cư trú có liên quan trực tiếp đến những quyền này. Vì vậy, sửa đổi Luật Cư trú là để cụ thể hóa quy định của Hiến pháp năm 2013 về quyền con người, quyền công dân liên quan đến cư trú theo hướng đơn giản hóa và công khai thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư; quy định cụ thể điều kiện, thủ tục đăng ký cư trú theo hướng công khai, minh bạch; kiên quyết xóa bỏ cơ chế xin - cho, nặng về hành chính, quản lý kém hiệu quả, lãng phí, phiền hà, tiêu cực gây bức xúc trong nhân dân. Đồng thời, khắc phục những sơ hở, bất cập trong công tác quản lý, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về cư trú trước yêu cầu nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong tình hình mới.

Nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về an ninh, trật tự

Lãnh đạo Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội (Bộ Công an) nhìn nhận, trong thời gian tới, tình hình an ninh chính trị thế giới và trong nước vẫn còn tiềm ẩn yếu tố phức tạp. Bên cạnh đó, tình hình tội phạm còn diễn biến phức tạp, tính chất tinh vi, táo bạo, sử dụng vũ khí “nóng” gây ra nhiều vụ án nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng. Các loại tội phạm có tổ chức hoạt động theo kiểu “xã hội đen”, giết người, cờ bạc, buôn lậu, trộm cắp, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, mua bán phụ nữ, trẻ em, chống người thi hành công vụ, đâm thuê, chém mướn, bảo kê, buôn bán ma túy, bắt cóc tống tiền, tội phạm có yếu tố nước ngoài, tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm do người chưa thành niên thực hiện… vẫn còn đang xảy ra, hoạt động với tính chất côn đồ, hung hãn gây ra những hậu quả nghiêm trọng, xâm phạm trực tiếp tới tính mạng, sức khỏe người dân, gây lo lắng trong nhân dân.

Tại Nghị quyết số 111/2015/QH13, ngày 27-11-2015 của Quốc hội khóa XIII về công tác phòng chống vi phạm pháp luật và tội phạm đã đề ra nhiệm vụ: Thực hiện tốt công tác phòng ngừa xã hội, phát hiện, đấu tranh ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật và tội phạm; tạo chuyển biến rõ rệt về an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Do đó, để thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ được Quốc hội giao, cần phải tăng cường hơn nữa công tác quản lý Nhà nước về cư trú, góp phần tích cực, có hiệu quả trong việc phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật. Trước yêu cầu của tình hình, nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội trong tình hình mới, Đảng ủy Công an Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 10-NQ/ĐUCA ngày 8-1-2018 về nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, xây dựng lực lượng Công an nhân dân năm 2018 và những năm tiếp theo. Theo đó, Nghị quyết đã đặt ra nhiệm vụ “Tăng cường quản lý cư trú, quản lý dân cư, góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước về an ninh, trật tự trong tình hình mới”.

Thực tế cho thấy tại Hà Nội, khi quản lý tốt công tác nhân khẩu, hộ khẩu, nắm tình hình cư trú sẽ rà soát nhanh đối tượng phạm pháp hình sự. Điển hình mới đây, tại huyện Thường Tín xảy ra vụ một nữ sinh mất tích nghi có dấu hiệu hình sự, CAH Thường Tín và các phòng nghiệp vụ CATP Hà Nội đã truy xét trong 2 ngày và bắt được đối tượng gây án giết người, cướp tài sản đang sinh sống ngay tại địa bàn huyện... Trước đó, Công an Hà Nội từng ban hành Công văn 958 về tổng kiểm tra, rà soát, phát hiện các đối tượng nơi khác đến tạm trú; đối tượng bỏ nhà đi nơi khác để hoạt động phạm tội, qua đó đã phát hiện hàng trăm đối tượng phạm pháp hình sự, trốn truy nã...

Sổ hộ khẩu đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử, sẽ được thay thế bằng phương pháp quản lý điện tử thông qua Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư

Đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân

Hiện nay, các quy định của Luật Cư trú về điều kiện, thủ tục đăng ký cư trú đã tương đối cụ thể, rõ ràng, tạo cơ sở pháp lý cho công dân thực hiện quyền tự do cư trú, lựa chọn nơi cư trú. Tuy nhiên về trình tự, thủ tục đăng ký cư trú còn mang tính thủ công, rườm rà, chưa đáp ứng yêu cầu cải cách thủ tục hành chính. Nhất là sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết số 112/NQ-CP ngày

30-10-2017 về đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư, trong đó có phương án bãi bỏ hình thức quản lý dân cư bằng Sổ hộ khẩu, Sổ Tạm trú và thay thế bằng hình thức quản lý theo Số định danh cá nhân cập nhật thông tin trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư thì việc thực hiện trình tự, thủ tục đăng ký cư trú cho công dân cũng cần có sự điều chỉnh cho phù hợp với hình thức quản lý mới cũng như yêu cầu quản lý dân cư trong tình hình mới. Qua đó, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân khi thực hiện thủ tục đăng ký cư trú cũng như tạo ra sự chuyển biến căn bản trong quan hệ giải quyết thủ tục đăng ký cư trú giữa cơ quan Nhà nước và người dân.

Trong điều kiện đất nước đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và chủ động hội nhập quốc tế, yêu cầu đặt ra là phải hiện đại hóa công tác quản lý cư trú theo hướng ứng dụng thành tựu khoa học, kỹ thuật, công nghệ tiên tiến, phù hợp với xu hướng của các nước trên thế giới. Trong khi đó, khoa học, công nghệ trong đăng ký, quản lý cư trú ở nước ta còn lạc hậu, chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng tăng của công dân, chưa bảo đảm phục vụ tốt yêu cầu quản lý dân cư và hội nhập quốc tế. Mặt khác, dữ liệu đăng ký, quản lý cư trú hiện nay chủ yếu được lưu trữ thủ công. Việc cấp, quản lý, sử dụng giấy tờ về đăng ký, quản lý cư trú tuy có nhiều cố gắng cải tiến, sắp xếp hợp lý hơn nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân. Do đó, cần quy định việc đăng ký, quản lý cư trú theo hướng ứng dụng khoa học, công nghệ tiên tiến để vừa quản lý chặt chẽ dân cư, vừa góp phần đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và từng bước thực hiện Chính phủ điện tử.

Để đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ tiên tiến trong công tác quản lý cư trú, Đảng ủy Công an Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 08-NQ/ĐUCA ngày 1-8-2017 về tiếp tục hoàn thiện pháp luật về an ninh, trật tự đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Nghị quyết đặt ra yêu cầu sửa đổi, bổ sung Luật Cư trú để đẩy mạnh cải cách hành chính và ứng dụng khoa học, công nghệ trong quản lý cư trú. Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 366/QĐ-TTg ngày 11-3-2020 về việc phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; trong đó, xác định thời gian thực hiện dự án đến năm 2021. Bộ Công an có Kế hoạch số 82/KH-BCA-C06 ngày 4-3-2020 về triển khai thực hiện dự án Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đã xác định việc hoàn thành, đưa vào vận hành Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư trước tháng 6-2021. Tất cả những căn cứ nêu trên khẳng định việc sửa đổi, bổ sung Luật Cư trú 2006 là cần thiết với thực tiễn đời sống hiện nay. (Còn tiếp)