Chích hút mật gấu thương mại dù không được phép nhưng vẫn phổ biến
Lượng gấu nuôi nhốt gia tăng
Điều tra của Bộ NN&PTNT vào năm 2000, cả nước mới có khoảng 400 cá thể gấu nuôi nhốt thì hiện tại đã có 3.567 cá thể đang bị “giam cầm” tại các trang trại ở khắp các vùng miền. Tại Hà Nội, nhiều cơ sở nuôi nhốt công khai chích hút mật gấu. Tại Hạ Long (Quảng Ninh), mật gấu nuôi nhốt được bán cho du khách nước ngoài. Ở khu vực nội thành Hà Nội, nhiều nơi treo biển “bán mật gấu” hoặc “mật gấu chất lượng cao”. Cùng với mật, trong các nhà hàng và hộ gia đình còn có cả bàn tay, bàn chân gấu ngâm rượu trong các bình lớn. Theo các chuyên gia y tế, gần đây người ta còn phát hiện có cả mật gấu trong các sản phẩm như dầu gội đầu, nước soda, kem đánh răng và rượu...
Hiện tại, cách nuôi gấu chủ yếu vẫn là nhốt trong lồng, cũi sắt. Mỗi lần hút mật phải “bắn” thuốc mê bằng phương pháp gây mê trái phép (thường là dùng chất ketamine), rồi dùng kim tiêm dài hơn 10cm chọc vào ổ bụng gấu dò tìm túi mật. Các bác sỹ thú y cho rằng, cách hút mật như vậy thường dẫn đến sự rò rỉ của mật vào cơ thể cùng bệnh viêm màng bụng của gấu. Mặc dù việc nuôi nhốt gấu lấy mật là bất hợp pháp từ năm 1992 nhưng sau hơn 20 năm, việc thi hành luật và ngăn chặn vẫn khó khăn.
Nếu cứ đà nuôi nhốt và khai thác mật như hiện nay, chẳng bao lâu nữa loài gấu sẽ tuyệt chủng. Bởi vậy, cả chuyên gia về bảo tồn động vật hoang dã và bác sỹ y học cổ truyền đều thống nhất, cần phải có giải pháp để bảo tồn loài gấu. Trong đó, nhiều bác sỹ đông y cho biết, mật gấu có thể được thay thế dễ dàng bởi thảo mộc.
Rước bệnh vào người
BS. Đặng Văn Dương, Trưởng Khoa Bệnh học tại Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) khuyên người tiêu dùng nên sử dụng thảo dược thay thế cho mật gấu sau khi thực hiện các xét nghiệm y khoa trên túi mật bị hư hại, lấy từ 3 cá thể gấu được cứu hộ về Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam (Tam Đảo-Vĩnh Phúc). Theo đó, BS Dương phát hiện thành túi mật bị dày lên đáng kể, hậu quả của quá trình hút mật. Sau xét nghiệm này, BS Dương cho biết, uống mật gấu có thể mang lại tác dụng ngược khi sử dụng mật lấy từ những cá thể mắc bệnh.
Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam đã thực hiện cuộc khảo sát kéo dài 3 năm (từ 2010-2012) để có cái nhìn toàn diện hơn về tình trạng sử dụng mật gấu làm thuốc đông y tại Việt Nam hiện nay. Câu hỏi khảo sát đã được gửi tới 1.240 bác sỹ đông y, đại diện cho 10.168 bác sỹ đông y ở 9 tỉnh, thành trong cả nước như Hà Nội, Hà Nam, Bắc Ninh, Quảng Ninh, Hải Phòng, Thái Nguyên, Hà Tĩnh, Bình Dương, Bình Thuận. Theo đó, có 60% người khẳng định không sử dụng mật gấu trong các bài thuốc của mình, 17% trả lời đã từng sử dụng và 23% không trả lời. “Điều đáng chú ý, không phải các bài thuốc y học cổ truyền tạo ra niềm tin về tác dụng của mật gấu mà là chính các trang trại nuôi gấu lấy mật đã tạo ra cơn sốt về mật gấu, làm nảy sinh nhu cầu mật gấu”, TS Tuấn Bendixsen Giám đốc Trung tâm cứu hộ gấu Việt Nam nhận định.
Còn theo Phó Chủ tịch Trung ương Hội Đông y Việt Nam, Phạm Hinh thì mật gấu có tên đông y là “hùng đảm”, tuy nhiên xưa nay chỉ được dùng để chữa một số chứng bệnh có biểu hiện như chấn thương, trật đả, xung huyết... chứ ít được dùng để uống: “Ở Việt Nam đã từng có những trường hợp tử vong do uống mật gấu, vì dùng quá liều có thể gây các triệu chứng bất lợi như tổn thương gan và thận, vàng da, chán ăn, cơ thể đau nhức, mệt mỏi, mắt đỏ, làm tăng hồng cầu trong nước tiểu”. Hơn nữa, quy trình chích hút mật gấu ở những cá thể nuôi nhốt thường không đảm bảo tiêu chuẩn vô trùng, trong mật gấu nuôi nhốt thường ẩn chứa một lượng vi khuẩn cao. Do đó, nếu uống mật gấu không cẩn thận là uống luôn mầm bệnh vào cơ thể.
