- Bắc bộ mưa rét, nước sông Mê Kông xuống thấp cả mét, xâm nhập mặn vào sâu
- Mực nước sông Mê Kông dự báo xuống thấp kỷ lục, nguy cơ thiếu hụt nước
- Mực nước sông Mê Kông xuống thấp, cảnh báo hạn mặn khốc liệt ở Nam bộ
Nêu quan điểm về dự án kênh Funan Techo của Campuchia, Tiến sĩ Lê Anh Tuấn - giảng viên, cố vấn khoa học của Viện Nghiên cứu biến đổi khí hậu (Đại học Cần Thơ) cho biết những thông tin về dự án này hiện còn khá mơ hồ.
Theo TS Lê Anh Tuấn, báo cáo của Ủy ban sông Mê Kông quốc gia Campuchia (CNMC) chỉ đề cập đến chức năng của kênh Funan Techo như một thủy lộ hay kênh giao thông thủy. Họ không khẳng định chức năng khác có phục vụ tưới tiêu, sản xuất nông nghiệp, lấy nước sinh hoạt hay không và mức độ khai thác thế nào.
Theo nghiên cứu độc lập của ông Tuấn, kênh Funan Techo sẽ liên quan đến dòng chính sông Mê Kông chứ không phải là nhánh sông hay phụ lưu và có tác động đến ĐBSCL một cách rõ ràng.
Ông Tuấn lưu ý đến khả năng mất nước mùa khô trên sông Hậu khi đến ĐBSCL sau khi có kênh.
Với những con số mà CNMC cung cấp, theo tính toán của ông Tuấn, vào mùa khô sau khi có kênh Funan Techo lượng nước trên sông Tiền và sông Hậu – hai phân lưu của sông Mê Kông về đến ĐBSCL có thể giảm khoảng 50% và nghiêm trọng hơn vào những năm khô hạn.
"Sự thay đổi dòng chảy trên sông Mê Kông (qua sông Hậu và sông Tiền) sẽ làm thay đổi đặc điểm thủy văn tự nhiên, một phần dòng chảy sẽ bị kiểm soát bởi con người, cả với những chuỗi đập thuỷ điện và khai thác nước từ kênh Funan Techo", ông Tuấn nói.
Cũng theo ông Tuấn, kênh đào này cũng sẽ có tác động về hệ sinh thái, môi trường và tính đa dạng sinh học
Ngoài ra, việc lấy và chuyển nước vào kênh Funan Techo từ sông Hậu và sông Tiền sẽ giảm lượng nước về Biển Hồ. Sông Bassac (sông Hậu) và Mê Kông hiện nay là hai phân lưu chia nước với Biển Hồ, Biển Hồ sẽ phải nhường nước thêm cho phân lưu thứ ba khi Funan Techo hoạt động…
 |
Nhiều chuyên gia lo ngại về kênh Funan Techo của Campuchia sẽ ảnh hưởng đến lượng nước về Đồng bằng sông Cửu Long |
Ông Phạm Hồ Quốc Tuấn, đại diện Đài Khí tượng thuỷ văn khu vực Nam bộ cho biết, việc những năm gần đây phát triển khu vực thượng nguồn sông Mê Kông như đập, hồ chứa, chuyển nước… đã tác động đến dòng chảy của sông về hạ lưu.
Điều này thể hiện qua nhiều năm ở đầu nguồn ĐBSCL ở Tân Châu, Châu Đốc, mùa lũ mực nước đỉnh lũ thấp, mùa khô dòng chảy về hạ lưu thiếu hụt so với trung bình nhiều năm.
Hàm lượng phù sa từ thượng nguồn về hạ lưu giảm mạnh, xâm nhập mặn sâu vào hệ thống sông. Nguồn lợi thủy sản giảm, thậm chí một số loài còn rất ít hoặc không còn, điều này cho thấy đã có tác động.
Qua phân tích, ông Quốc Tuấn cho rằng, dự án kênh đào Funan Techo trong giai đoạn thực hiện và hoạt động sẽ có tác động đến khu vực hạ lưu sông, vùng biển và mức độ tác động ít hay nhiều, nghiêm trọng hay không thì cần phải có nghiên cứu khoa học chuyên sâu, độc lập, mang tầm quốc tế. Từ đó đề xuất các biện pháp giảm thiểu tác động và các giải pháp thích ứng để phát triển kinh tế xã hội, môi trường ở khu vực hạ lưu và ở ĐBSCL.
Ông Quốc Tuấn cho rằng, trong thông báo của Campuchia có đề cập là tác động của dự án là không đáng kể. Tuy nhiên, các thông tin về dự án rất hạn chế, không đủ cơ sở để đưa ra kết luận như vậy.
Vì vậy, Campuchia cần chia sẻ và minh bạch các thông tin chi tiết về dự án, bao gồm cả báo cáo khả thi và kết quả đánh giá tác động môi trường của dự án cho các bên liên quan.
Tháng 8/2023, Ban thư ký Ủy hội sông Mê Kông quốc tế (MRC) nhận công văn từ Ủy ban sông Mê Kông Quốc gia Campuchia (CNMC) về dự án đường thủy nội địa Kênh đào Funan Techo theo thủ tục PNPCA (thủ tục thông báo, tham vấn trước và thỏa thuận).
Thông báo cho thấy mục đích của dự án là kết nối giao thông đường thủy nội địa và kết nối hàng hải bằng cách xây dựng tuyến đường thủy dài 180km, mở rộng và đào sâu các kênh hiện có và đào một số đoạn mới nối biển với trọng tải tàu 1.000DWT và ba âu thuyền để duy trì mực nước cho giao thông thủy.
Công trình dự kiến có chiều rộng 100m ở thượng nguồn, 80m ở hạ nguồn, sâu 5,4m. Dự án gồm ba đập đường thủy, 11 cầu và 208km đường hai bên, dự kiến do công ty Trung Quốc CRBC thực hiện. Theo kế hoạch, kênh đào được khởi công cuối năm nay, hoạt động năm 2028.
Dự án nằm trên nhánh của sông Mê Kông tại Preak Takeo ở tỉnh Kandal cho đoạn đầu tiên và trên nhánh của sông Bassac cho phần thứ hai tại Preak Ta Hing ở tỉnh Kadal và kết nối dòng chảy tự nhiên hiện có đến các tỉnh Takeo, Kampot và Kep.
Thông báo của CNMC cũng cho rằng dự án sẽ không tác động đáng kể đến lưu lượng dòng chảy hàng ngày và dòng chảy hàng năm của hệ thống sông Mê Kông. Việc xây dựng, vận hành ba âu thuyền sẽ cho phép quản lý và kiểm soát dòng chảy trong kênh hiệu quả.
