 |
Bắt đầu từ ngày 01/3/2025, Bộ Công an chính thức tiếp nhận 5 nhóm nhiệm vụ quản lý nhà nước từ các bộ, ngành khác. Các lĩnh vực chuyển giao bao gồm: an toàn thông tin mạng, an ninh hàng không, cai nghiện ma túy và quản lý sau cai, sát hạch và cấp giấy phép lái xe (GPLX), cùng quản lý lý lịch tư pháp và cấp Phiếu lý lịch tư pháp. Sự kiện này mở ra những cải cách mạnh mẽ trong thủ tục hành chính, đem lại thuận lợi rõ rệt cho người dân và doanh nghiệp.
 |
Thứ nhất, trong lĩnh vực cấp GPLX, quy trình mới tinh gọn và tiện lợi hơn. Người dân có thể lựa chọn nộp hồ sơ trực tiếp tại công an cấp xã (trước đây phải lên cấp huyện hoặc Sở GTVT) hoặc trực tuyến trên Cổng dịch vụ công. Mức phí nếu nộp online cũng giảm còn 115.000đ (thay vì 135.000đ trực tiếp). Thời gian giải quyết rút ngắn: sau 5 ngày tiếp nhận hồ sơ, người dân nhận được GPLX mới; riêng GPLX điện tử sẽ được tích hợp vào tài khoản định danh VNeID trong 3 ngày. Đặc biệt, sau khi thi đỗ sát hạch, chỉ vài giờ đồng hồ là thí sinh đã có GPLX điện tử trên ứng dụng VNeID để sử dụng ngay, không cần chờ lấy bằng nhựa. Việc đổi, cấp lại GPLX cũng thực hiện hoàn toàn trực tuyến tại nhà qua Cổng dịch vụ công Bộ Công an, giúp người dân không phải đi lại, chờ đợi như trước đây. Nhờ kết nối Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, quy trình cấp đổi GPLX được số hóa, đồng bộ, công dân không phải mang nhiều giấy tờ như trước đây. Anh Mai Quốc Thắng (Thanh Hóa) nhận xét: “Hôm nay đến đây, tôi thấy các đồng chí làm việc rất nhanh chóng, không phải chờ đợi lâu. Các anh hướng dẫn thủ tục rõ ràng, tận tình. Tôi cảm thấy rất hài lòng với việc chuyển đổi công tác này sang Bộ Công an”. Thống kê cho thấy chỉ 1 tuần đầu triển khai nhiệm vụ mới, lực lượng Công an đã tiếp nhận 36.722 hồ sơ cấp, đổi GPLX trên toàn quốc, trong đó hơn 33.000 hồ sơ tiếp nhận trực tiếp và ~3.600 hồ sơ trực tuyến. Con số này cao gấp nhiều lần so với thông thường, cho thấy người dân đặc biệt quan tâm và hưởng ứng cải cách này. Lực lượng CSGT đã bố trí thêm cán bộ làm việc tăng ca, xuyên trưa, cả thứ Bảy để đáp ứng nhu cầu, không để ngắt quãng, gián đoạn việc phục vụ nhân dân. Nhờ đó, tại nhiều điểm cấp GPLX đông khách vẫn diễn ra trật tự, mỗi hồ sơ nếu thông tin đầy đủ chỉ mất chưa đầy 10 phút là hoàn thành. Chị Khánh Vân (Gia Lâm, Hà Nội) chia sẻ: “Tôi tranh thủ đến sớm để đổi bằng lái sắp hết hạn. Khi đến được cán bộ hướng dẫn nên làm rất nhanh, không phải chờ lâu”. Song song, Bộ Công an cũng đổi mới quy trình sát hạch: thí sinh được chủ động chọn thứ tự bài thi (lý thuyết, mô phỏng, sa hình hoặc đường trường) thay vì cố định tuần tự như trước. Các trung tâm sát hạch còn được trang bị đầy đủ camera giám sát phòng thi lý thuyết và sân tập lái, truyền dữ liệu về cơ quan quản lý. Nhờ ứng dụng công nghệ này, tình trạng gian lận điểm, thi hộ gần như không thể xảy ra; chất lượng thi được nâng cao rõ rệt. Từ khi siết chặt quy trình, tỷ lệ thi đạt sát hạch lần đầu chỉ còn quanh mức 60%, phản ánh việc học viên phải học nghiêm túc mới có kết quả. Nhìn chung, việc Bộ Công an tiếp quản công tác đào tạo, sát hạch GPLX đã đem lại diện mạo mới minh bạch, hiệu quả cho lĩnh vực này, giúp người dân thi và nhận bằng lái dễ dàng, an tâm hơn.
 |
Thứ hai, ở lĩnh vực lý lịch tư pháp (LLTP), Bộ Công an đã triển khai dịch vụ cấp Phiếu LLTP trực tuyến trên ứng dụng VNeID trên toàn quốc. Sự thuận tiện của hình thức này được đông đảo người dân đón nhận. Chỉ với vài thao tác trên điện thoại, người dân có thể gửi yêu cầu cấp Phiếu LLTP và nhận kết quả điện tử có giá trị pháp lý tương đương bản giấy. “Thiệt thuận tiện, nếu biết cách này sớm hơn tôi đã không mất công đến Sở và chờ nộp hồ sơ” – bạn Nguyễn Phương Vy (TP.HCM) chia sẻ sau khi làm LLTP qua VNeID chỉ mất 5 phút. Thống kê cho thấy tỷ lệ nộp hồ sơ LLTP trực tuyến tăng vọt sau khi triển khai: đến cuối năm 2024, hơn 50% tổng số hồ sơ LLTP trên cả nước được nộp qua VNeID. Tại Hà Nội, tỷ lệ này thậm chí đạt 74,6%; còn ở TP.HCM, thời điểm đầu 2025 cũng đã vượt 60%. Nhờ làm thủ tục trên VNeID, thời gian trả kết quả Phiếu LLTP rút ngắn hơn một nửa so với trước đây. Phiếu LLTP điện tử được cấp qua VNeID có thể sử dụng nhiều lần cho các giao dịch hành chính khác nhau, người dân không phải xin lại bản giấy nhiều lượt, tiết kiệm đáng kể thời gian, chi phí. Song song, Bộ Công an vẫn bố trí bộ phận một cửa tại công an cấp tỉnh để hỗ trợ người dân nộp hồ sơ trực tiếp khi cần, bảo đảm không gián đoạn việc phục vụ nhân dân trong quá trình chuyển giao. Sau hơn 6 tháng triển khai, hình thức làm LLTP online qua VNeID đã trở nên quen thuộc với người dân. Ông Nguyễn Thành Băng – Trưởng phòng LLTP Sở Tư pháp TP.HCM cho biết “Hiện tại, tỷ lệ hồ sơ cấp Phiếu LLTP nộp qua VNeID đã hơn 60%, tăng mạnh so với cuối 2024”. Có thể nói, việc tiếp nhận nhiệm vụ LLTP và cung cấp dịch vụ trực tuyến qua VNeID là một bước cải cách đột phá. Người dân, doanh nghiệp được hưởng lợi nhờ thủ tục gọn nhẹ, minh bạch, quyền riêng tư cũng được bảo vệ tốt hơn khi dữ liệu LLTP được quản lý chặt chẽ trong hệ thống của Bộ Công an.
Những cải cách hành chính nêu trên đã rút ngắn đáng kể thời gian, công sức cho người dân và doanh nghiệp. Tinh thần “vì nhân dân phục vụ” được thể hiện rõ khi lực lượng công an các cấp chủ động làm thêm giờ, ứng trực liên tục hỗ trợ người dân làm thủ tục ngay từ cơ sở. Mô hình “Công an chính quy về xã” cùng cơ chế chính quyền địa phương hai cấp (bỏ cấp trung gian) đã giúp phân cấp mạnh nhiều dịch vụ công về tận xã, phường. Tại Hà Nội, người dân huyện Thường Tín lần đầu tiên có thể đăng ký xe, đổi GPLX ngay tại trụ sở công an xã thay vì phải lên huyện như trước kia. Chỉ một tuần sau khi triển khai mô hình mới, người dân địa phương đã thụ hưởng rõ tiện ích mang lại, hồ hởi đánh giá cao thái độ phục vụ tận tụy của cán bộ công an cơ sở. Sự hài lòng của người dân chính là thước đo thành công cho nỗ lực cải cách của Bộ Công an.
 |
 |
Cùng với cải cách thủ tục hành chính, Bộ Công an đã ghi dấu ấn tích cực khi đảm nhiệm các lĩnh vực an ninh mạng, an ninh hàng không và quản lý cai nghiện ma túy. Những chuyển biến này không chỉ nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, mà còn góp phần bảo đảm an ninh, trật tự và an sinh xã hội một cách toàn diện.
Về an ninh mạng: Ngay sau khi tiếp nhận nhiệm vụ quản lý nhà nước về an toàn thông tin mạng từ Bộ Thông tin & Truyền thông, Cục An ninh mạng (A05) Bộ Công an đã khẩn trương phối hợp với các đơn vị liên quan để tiếp quản công việc một cách thông suốt, liên tục. Chỉ trong thời gian rất ngắn, A05 đã tiếp nhận toàn bộ các thủ tục hành chính, dịch vụ công về an toàn thông tin mạng, không làm gián đoạn hoạt động bình thường của người dân và doanh nghiệp trên không gian mạng. Lực lượng an ninh mạng Bộ Công an kế thừa kinh nghiệm sẵn có, đồng thời bắt tay ngay vào rà soát, hoàn thiện hành lang pháp lý trong lĩnh vực mới tiếp quản. A05 đã thống kê có tới 54 văn bản quy phạm pháp luật (10 luật, 16 nghị định, 1 quyết định, 27 thông tư) liên quan cần được điều chỉnh, bổ sung, hợp nhất cho thống nhất. Bộ Công an xác định cần sớm đồng bộ các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về an ninh mạng và an toàn thông tin, hợp nhất với hệ thống tiêu chuẩn an toàn thông tin mạng trước đây để quản lý thống nhất, hiệu lực trên phạm vi cả nước. Song song, A05 và công an các địa phương đã tăng cường thanh tra, kiểm tra việc chấp hành luật An ninh mạng và các quy định bảo đảm an toàn thông tin tại các doanh nghiệp viễn thông, Internet, ngân hàng…. Các nội dung trọng tâm gồm: yêu cầu bảo vệ dữ liệu cá nhân, lưu trữ dữ liệu trong nước theo Luật An ninh mạng; triển khai giải pháp xác thực thuê bao di động, tài khoản ngân hàng để ngăn chặn tội phạm; phối hợp chặn lọc tin nhắn rác, cuộc gọi lừa đảo. Bên cạnh đó, A05 tổ chức rà quét, đánh giá mức độ an toàn thông tin trên toàn bộ hạ tầng mạng Internet quốc gia và các hệ thống thông tin trọng yếu, chủ động phát hiện các lỗ hổng để khắc phục kịp thời. Nhờ sự chủ động này, nhiều nguy cơ tấn công mạng, đánh cắp dữ liệu đã được ngăn chặn sớm, góp phần giữ vững an ninh quốc gia trong không gian số. Đặc biệt, Bộ Công an còn thúc đẩy thành lập Trung tâm Giám sát an ninh mạng quốc gia (trực thuộc A05) nhằm theo dõi, cảnh báo các sự cố mạng 24/7, phối hợp ứng cứu nhanh khi xảy ra tấn công. Những nỗ lực trên đã tạo chuyển biến tích cực: hoạt động của hacker, tội phạm công nghệ cao được kiểm soát chặt hơn; các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ mạng dần tuân thủ nghiêm quy định bảo mật thông tin; người dân được khuyến cáo kịp thời trước các thủ đoạn lừa đảo mới. Có thể thấy, việc thống nhất quản lý an ninh mạng về một đầu mối Bộ Công an đã tăng tính chủ động và hiệu quả cho công tác bảo vệ không gian mạng quốc gia. Đây là bước tiến lớn, đáp ứng yêu cầu đảm bảo an ninh trong kỷ nguyên số.
 |
Về an ninh hàng không: Từ 1/3/2025, lực lượng an ninh hàng không chuyển về Bộ Công an trực tiếp chỉ đạo thực hiện các biện pháp đảm bảo an ninh tại tất cả các cảng hàng không, sân bay dân dụng. Bộ Công an đã chuẩn bị kỹ lưỡng về pháp lý, nhân sự, trang thiết bị để tiếp nhận nhiệm vụ mới đầy đủ, toàn diện, bảo đảm công tác an ninh hàng không diễn ra liên tục, không đứt quãng ngay thời điểm bàn giao. Thực tế sau hơn 3 tháng chuyển giao, công tác bảo đảm an ninh tại các sân bay cho thấy những kết quả tích cực, chuyên nghiệp hơn. Lấy ví dụ tại Cảng hàng không Điện Biên Phủ: Phòng Quản lý xuất nhập cảnh Công an tỉnh được giao phụ trách an ninh soi chiếu đã triển khai đồng bộ, bài bản và nhanh chóng phát hiện nhiều hành vi vi phạm ngay trong giai đoạn đầu. Chỉ trong thời gian ngắn, công an sân bay Điện Biên đã bắt quả tang hành khách Lê Ngọc Hoàng Anh (SN 1998) cất giấu trong người một gói tinh thể trắng nghi là ma túy đá, và phát hiện hành khách Ngô Tuấn Hùng (SN 1974) mang theo một viên đạn (nghi đạn súng quân dụng) trong hành lý xách tay. Đây đều là các vụ việc nguy hiểm nhưng đã bị lực lượng công an kịp thời ngăn chặn. Tại khu vực kiểm soát an ninh ga đi, công an tỉnh bố trí cán bộ chiến sĩ trực tiếp giám sát an ninh và kiểm tra thủ tục bay nội địa cùng với nhân viên hàng không. Nhờ đó, an ninh trật tự sân bay được bảo đảm; không còn tình trạng mất cắp hành lý, trộm cắp tài sản của khách; quy trình làm thủ tục diễn ra thuận lợi, trôi chảy. Qua thực tiễn cho thấy, lực lượng công an với kinh nghiệm trong phòng chống khủng bố và bảo vệ an ninh quốc gia đã triển khai công tác an ninh hàng không một cách chuyên nghiệp, hiệu quả hơn. Đại tá Nguyễn Bá Tuấn (Phó Cục trưởng Cục Quản lý xuất nhập cảnh) cho biết Bộ Công an cam kết tổ chức công tác an ninh hàng không chặt chẽ, hiệu quả, tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời tạo thuận lợi tối đa cho hành khách và hãng bay. Công an các địa phương đã thiết lập cơ chế phối hợp đồng bộ với lực lượng quân đội, hải quan, biên phòng tại sân bay, sẵn sàng xử lý mọi tình huống khẩn nguy. Sau một tuần chuyển giao, hoạt động hàng không thông suốt, an toàn tuyệt đối, hành khách không hề bị ảnh hưởng tiêu cực nào. Việc thống nhất đầu mối an ninh hàng không về Bộ Công an đã giúp xóa bỏ chồng chéo, nâng cao hiệu quả quản lý và tính chuyên nghiệp trong đảm bảo an ninh, an toàn hàng không. Đây là yếu tố quan trọng để ngành hàng không Việt Nam phát triển bền vững trong bối cảnh mới.
 |
Về công tác cai nghiện ma túy: Việc Bộ Công an tiếp quản quản lý nhà nước về cai nghiện và quản lý sau cai từ Bộ Lao động – Thương binh & Xã hội đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ trong công tác đấu tranh với tệ nạn ma túy. Từ 1/3/2025, lực lượng công an được điều động về các cơ sở cai nghiện ma túy trên cả nước, phối hợp cùng cán bộ dân sự để quản lý, giáo dục học viên. Ngay khi nhận nhiệm vụ, cán bộ chiến sĩ công an nhanh chóng bắt nhịp với môi trường mới, không để xảy ra bất kỳ sự gián đoạn nào trong hoạt động của các trung tâm. Tại Cơ sở cai nghiện số 4 Hà Nội, Trung tá Hoàng Ngọc Hà cùng hơn 20 cán bộ công an đã lập tức bắt tay vào công việc, duy trì ổn định mọi hoạt động nhờ quá trình chuyển giao có phối hợp chặt chẽ giữa hai bên. Diện mạo các cơ sở cai nghiện dần có những thay đổi tích cực dưới sự quản lý của lực lượng công an. Bên cạnh vai trò quản lý, những chiến sĩ mang sắc phục công an còn trở thành người thầy, người bạn đồng hành, giúp học viên cai nghiện từng bước rời xa bóng tối, hướng tới tương lai tươi sáng hơn. Tinh thần kỷ luật, tác phong nghiêm của lực lượng vũ trang kết hợp với tấm lòng nhân văn đã tạo môi trường cai nghiện vừa chặt chẽ, vừa thân thiện. Nhiều học viên bày tỏ họ nhận được sự cảm thông, động viên lớn từ các cán bộ công an, những người sẵn sàng nâng đỡ, dìu bước người lầm lỡ tái hòa nhập cộng đồng. Mặt khác, Bộ Công an đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong công tác này: toàn bộ thông tin, hồ sơ về người nghiện, người sử dụng ma túy và người sau cai trên cả nước đều được số hóa, cập nhật lên Cơ sở dữ liệu quốc gia để quản lý hiệu quả hơn. Theo báo cáo, hiện cả nước có khoảng 196.110 người nghiện, gần 51.000 người sử dụng trái phép ma túy và 15.455 người thuộc diện quản lý sau cai. Bộ Công an đã tích hợp toàn bộ dữ liệu này vào hệ thống CSDL quốc gia về dân cư và CSDL căn cước công dân, qua đó giúp các địa phương nắm bắt nhanh tình hình người nghiện trên địa bàn. Mỗi khi một đối tượng nghiện hoặc sau cai di chuyển nơi cư trú, hệ thống sẽ hỗ trợ thông báo cho công an nơi đến để có biện pháp quản lý, hỗ trợ phù hợp. Việc chia sẻ dữ liệu liên thông giữa ngành Công an và các ngành y tế, lao động… cũng tạo thuận lợi trong công tác tư vấn, điều trị và phòng ngừa tái nghiện. Thực tế cho thấy, số hóa dữ liệu người nghiện giúp thông tin được chính xác, thống nhất, tránh trùng lặp và tiết kiệm thời gian, chi phí so với trước đây. Chẳng hạn, Hà Nội đã xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý người nghiện, đặt mục tiêu 100% người sau cai khi về địa phương đều được lập hồ sơ quản lý và được tiếp cận các dịch vụ tư vấn, hỗ trợ hòa nhập cộng đồng. Nhờ quản lý chặt và đồng hành sát sao, nhiều người sau cai đã tìm được việc làm, ổn định cuộc sống, không tái phạm. Có thể nói, màu áo xanh Công an đã “gieo mầm hy vọng” cho những phận đời từng lầm lỡ, giúp họ thêm quyết tâm từ bỏ ma túy để làm lại cuộc đời.
 |
Tóm lại, trong thời gian ngắn sau khi tiếp nhận các lĩnh vực trọng yếu, Bộ Công an đã chứng minh năng lực quản lý vượt trội của mình. An ninh mạng được giám sát hiệu quả hơn, bịt kín kẽ hở pháp lý lẫn kỹ thuật; an ninh hàng không được quản lý thống nhất, an toàn tuyệt đối cho hành khách; công tác cai nghiện ma túy có bước tiến khi kết hợp kỷ luật và nhân văn, tăng cường hậu kiểm qua dữ liệu. Những kết quả thực tiễn (như phát hiện ma túy, vũ khí ở sân bay, giảm gian lận thi GPLX, hàng chục nghìn hồ sơ trực tuyến được xử lý…) là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả và quyết tâm của lực lượng Công an nhân dân trong nhiệm vụ mới. Điều này góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào lực lượng công an, khi họ không chỉ giữ vai trò “thanh bảo kiếm” trấn áp tội phạm, mà còn là đơn vị đi đầu trong các mặt công tác quản lý nhà nước phục vụ dân sinh.
 |
Song song với những cải cách về thủ tục và nghiệp vụ, Bộ Công an cũng tiên phong tham mưu, xây dựng các khuôn khổ pháp lý mới nhằm bảo vệ dữ liệu và quyền lợi công dân trong thời đại số. Đặc biệt, Luật Dữ liệu 2024 và Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025 ra đời đã tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho việc quản trị, khai thác dữ liệu hiệu quả đi đôi với bảo đảm quyền riêng tư của người dân. Các quy định mới cùng với nỗ lực cải cách hành chính đã góp phần nâng cao sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp, được dư luận và giới chuyên gia đánh giá tích cực.
Luật Dữ liệu 2024 (được Quốc hội thông qua cuối 2024) là sáng kiến quan trọng do Bộ Công an chủ trì soạn thảo. Việc xây dựng Luật Dữ liệu xuất phát từ yêu cầu thực tiễn phải sử dụng hiệu quả thông tin trong các cơ sở dữ liệu phục vụ quản lý nhà nước và phát triển kinh tế - xã hội. Những năm qua, Chính phủ đã bước đầu xây dựng 07 cơ sở dữ liệu quốc gia cốt lõi và triển khai kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các bộ ngành để cải cách thủ tục hành chính. Tuy nhiên, còn nhiều hạn chế: dữ liệu phân tán, trùng lặp, tiêu chuẩn chưa thống nhất; hạ tầng CNTT thiếu đồng bộ; an ninh an toàn hệ thống chưa đảm bảo…. Do vậy, Luật Dữ liệu ra đời nhằm tạo hành lang pháp lý chung để hợp nhất các cơ sở dữ liệu, quy định rõ trách nhiệm cơ quan chủ quản trong xây dựng, vận hành, kết nối, chia sẻ, khai thác dữ liệu. Luật cũng hướng đến xây dựng Cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia tập trung tích hợp dữ liệu từ các bộ ngành, gắn với định danh từng người dân, làm trụ cột cho Chính phủ số. Đây sẽ là nền tảng giúp các bộ, ngành tiết kiệm chi phí (không cần xây dựng CSDL riêng khi đã kết nối dùng chung dữ liệu dân cư) và giúp người dân làm thủ tục nhanh gọn nhờ dữ liệu được liên thông, chia sẻ. Đơn cử, khi cần xác minh thông tin hộ tịch, cư trú, bằng cấp… các cơ quan có thể khai thác tức thời từ CSDL quốc gia, giảm giấy tờ phải nộp cho người dân. Luật Dữ liệu 2024 được kỳ vọng sẽ gỡ bỏ các “ốc đảo dữ liệu” cát cứ, thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong hoạt động công vụ và cung cấp dịch vụ công. Quan trọng hơn, luật đề cao nguyên tắc “lấy người dân làm trung tâm” – mọi chính sách về dữ liệu đều nhằm tạo thuận lợi cho người dân, nhưng đồng thời phải bảo vệ an toàn thông tin của họ.
Tiếp đó, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025 (số 91/2025/QH15) được Quốc hội thông qua ngày 26/6/2025 với 100% đại biểu có mặt tán thành. Đây là bước ngoặt lịch sử, lần đầu tiên Việt Nam có một đạo luật toàn diện về quyền bảo vệ dữ liệu cá nhân, đây vốn là một nội dung quan trọng của quyền con người trong bối cảnh xã hội số. Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân (BVDLCN) do Bộ Công an chủ trì soạn thảo, đã tiếp thu kinh nghiệm quốc tế khi tham chiếu quy định của khoảng 150 quốc gia trên thế giới. Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang nhấn mạnh, trong thời đại chuyển đổi số sâu rộng, dữ liệu cá nhân có thể bị xâm hại ở mức độ ngày càng nghiêm trọng, đe dọa đến an ninh con người trên không gian mạng. Do đó, luật đặt mục tiêu điều chỉnh triệt để các vấn đề xâm phạm dữ liệu cá nhân đang nhức nhối, đồng thời mang tính dự báo xu hướng công nghệ mới để bảo vệ dữ liệu cá nhân một cách toàn diện nhất. Luật BVDLCN đã quy định rõ các hành vi bị nghiêm cấm liên quan đến dữ liệu cá nhân, với chế tài xử phạt nghiêm khắc. Cụ thể, cấm mua bán dữ liệu cá nhân dưới mọi hình thức (trừ trường hợp pháp luật cho phép); cấm chiếm đoạt, làm lộ, làm mất dữ liệu cá nhân; cấm sử dụng dữ liệu cá nhân của người khác hoặc cho người khác sử dụng dữ liệu của mình vào mục đích vi phạm pháp luật. Tổ chức, cá nhân vi phạm về bảo vệ dữ liệu cá nhân tùy mức độ có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu hình sự, nếu gây thiệt hại phải bồi thường cho người bị hại. Mức phạt tiền cao nhất trong xử phạt hành chính có thể lên tới 10 lần khoản thu bất hợp pháp đối với hành vi mua bán dữ liệu cá nhân, và phạt tới 5% doanh thu năm trước đối với tổ chức vi phạm quy định về chuyển dữ liệu cá nhân ra nước ngoài trái phép. Đây là mức phạt rất nặng, mang tính răn đe mạnh mẽ, thể hiện quyết tâm “không coi dữ liệu cá nhân là hàng hóa” của Nhà nước. Đúng như Bộ Công an nêu quan điểm: “Không thể xem dữ liệu cá nhân là hàng hóa, tài sản, mà là tài nguyên đặc biệt, yêu cầu khai thác phải đi đôi với bảo vệ ở mức cao nhất. Cho phép mua bán dữ liệu cá nhân là cho phép mua bán quyền con người, quyền riêng tư của công dân”. Bên cạnh chế tài, luật cũng trao quyền cho chủ thể dữ liệu: cá nhân có quyền yêu cầu bên xử lý dữ liệu xóa hoặc dừng tiết lộ dữ liệu của mình nếu phát hiện vi phạm; có quyền rút lại sự đồng ý đã cho phép sử dụng dữ liệu. Việc xử lý dữ liệu cá nhân phải minh bạch và được sự đồng ý của chủ thể, trừ một số trường hợp đặc biệt vì lợi ích công hoặc khẩn cấp đã được luật cho phép. Đối với các hoạt động trực tuyến, luật quy định rõ: mạng xã hội, nền tảng số không được thu thập trái phép dữ liệu cá nhân, không được yêu cầu người dùng cung cấp ảnh chụp giấy tờ tùy thân đầy đủ để xác thực tài khoản. Các dịch vụ quảng cáo phải để người dùng có quyền từ chối, và phải ngừng theo dõi nếu người dùng chọn chế độ “không bị theo dõi”. Đặc biệt, luật cấm hành vi nghe lén, ghi âm cuộc gọi, đọc trộm tin nhắn khi chưa được chủ thể dữ liệu đồng ý, trừ trường hợp cơ quan có thẩm quyền thực hiện theo luật định (ví dụ phục vụ điều tra tội phạm). Những quy định tiến bộ này góp phần bảo vệ quyền riêng tư của công dân ở mức cao, tiệm cận chuẩn mực quốc tế. Nhiều chuyên gia đánh giá Luật BVDLCN 2025 là “một văn bản pháp lý nền tảng, kiến tạo kỷ nguyên mới về bảo vệ dữ liệu cá nhân tại Việt Nam” – nơi mà quyền riêng tư được pháp luật bảo đảm và tôn trọng tuyệt đối.
 |
Với hai đạo luật trên, Việt Nam đã có bộ công cụ pháp lý mạnh để vừa thúc đẩy chuyển đổi số, phát huy giá trị của dữ liệu, vừa bảo vệ quyền riêng tư và lợi ích chính đáng của người dân trong môi trường số. Sự ra đời của các luật này nhận được nhiều phản hồi tích cực từ dư luận. Đại biểu Quốc hội Hoàng Minh Hiếu (Nghệ An) cho rằng Luật BVDLCN sẽ đáp ứng yêu cầu về quyền con người trong bối cảnh chuyển đổi số, đồng thời kiến nghị luật cần làm rõ khái niệm “dữ liệu nhạy cảm” để có biện pháp bảo vệ chặt chẽ hơn cho loại dữ liệu đặc thù này. Đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) thì đánh giá luật đã kịp thời bổ sung chế tài xử lý hành vi tung tin giả, xuyên tạc trên không gian mạng – một nguy cơ mới nổi đe dọa đoàn kết xã hội. Về phía doanh nghiệp, nhiều đơn vị cũng hoan nghênh khung pháp lý mới. Ông Ngô Vi Đồng (Chủ tịch Hiệp hội An toàn thông tin Việt Nam) chia sẻ trên báo chí rằng Luật BVDLCN giúp môi trường kinh doanh an toàn, lành mạnh hơn, bởi dữ liệu khách hàng sẽ được bảo vệ, từ đó doanh nghiệp làm ăn chân chính sẽ có lợi thế nhờ uy tín, còn hành vi thu lợi bất chính từ dữ liệu sẽ bị loại bỏ. Các chuyên gia công nghệ thông tin thì khẳng định việc Việt Nam ban hành luật về dữ liệu cá nhân sẽ nâng cao vị thế của Việt Nam trong hợp tác quốc tế, bởi khi luật nội địa đồng bộ với thông lệ quốc tế (như GDPR của EU), việc chia sẻ dữ liệu xuyên biên giới phục vụ kinh doanh, dịch vụ sẽ thuận lợi hơn do các bên tin tưởng vào mức độ bảo vệ dữ liệu của nhau.
Không chỉ cải thiện khung pháp lý, Bộ Công an còn chú trọng đo lường mức độ hài lòng của người dân, tổ chức để làm thước đo hiệu quả cải cách. Từ năm 2023 Bộ Công an đã cung cấp 100% dịch vụ công trực tuyến trên Cổng dịch vụ công của Bộ. Công an các địa phương phối hợp tích hợp 205 dịch vụ của ngành lên Cổng dịch vụ công Quốc gia, đồng thời triển khai thanh toán lệ phí trực tuyến qua ngân hàng để thuận tiện nhất cho người dân. Nhờ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, tỷ lệ hồ sơ nộp trực tuyến trong lĩnh vực công an đạt khoảng 78% vào cuối 2023, một con số rất cao so với mặt bằng chung. Nhiều dịch vụ đạt tỷ lệ trực tuyến gần như hoàn toàn, tiêu biểu như: cấp hộ chiếu phổ thông, khai báo lưu trú trực tuyến, đăng ký con dấu doanh nghiệp, thẩm duyệt thiết kế phòng cháy chữa cháy, đăng ký cấp biển số xe lần đầu…. Mức độ hài lòng của người dân đối với các dịch vụ công an cũng tăng lên tương ứng. Chỉ số SIPAS 2022 cho thấy sự hài lòng chung đạt 84,24% (trung bình công an các đơn vị địa phương), trong đó nhiều tiêu chí như thái độ phục vụ, minh bạch thủ tục, thời gian giải quyết… được người dân đánh giá cao. Đáng chú ý, Bộ Công an quyết định gắn kết quả cải cách hành chính với kết quả đo lường hài lòng: nơi nào để người dân phàn nàn, đánh giá thấp thì người đứng đầu phải kiểm điểm, chấn chỉnh. Tinh thần cầu thị này đã tạo chuyển biến mạnh. Tại các địa phương, công an triển khai sáng kiến như dùng Facebook, Zalo để tuyên truyền thủ tục và phản hồi 24/24 các vướng mắc của dân; bố trí hòm thư góp ý, khảo sát ý kiến trực tiếp tại bộ phận một cửa… Nhờ đó, bất cập được phát hiện sớm và khắc phục kịp thời. Kết quả là theo công bố mới nhất (12/2024), chỉ số cải cách hành chính trong Công an nhân dân năm 2024 tiếp tục tăng điểm, sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp đối với công an đạt mức trên 90% ở nhiều địa phương (theo Bộ Nội vụ và Bộ Công an) nằm trong nhóm dẫn đầu các cơ quan Trung ương. Dư luận báo chí chính thống đã có nhiều bài viết đánh giá tích cực về những đột phá của Bộ Công an. Báo Nhân Dân khẳng định Bộ Công an đã xem cải cách hành chính là nhiệm vụ trọng tâm, đột phá, hướng tới sự hài lòng của nhân dân. Đài VOV, VTV cũng đưa tin biểu dương mô hình công an “đi từng ngõ, gõ từng nhà” giúp dân làm CCCD, hộ chiếu; hay những “tổ lưu động” tới tận xã cấp GPLX cho bà con… Những hình ảnh đẹp ấy cho thấy tinh thần vì dân phục vụ đã thấm sâu vào mọi cấp lực lượng công an.
Tổng kết lại, từ cải cách thủ tục hành chính đến hoàn thiện thể chế pháp luật, Bộ Công an đều thể hiện vai trò tiên phong và quyết liệt của mình. Bộ không chỉ đi đầu trong ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số nội bộ mà còn chủ động đề xuất các đạo luật mang tính nền tảng về dữ liệu, điều hiếm có bộ, ngành nào làm được ở tầm vĩ mô. Những thay đổi này đã và đang bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người dân, doanh nghiệp: thủ tục nhanh gọn hơn, thông tin cá nhân được bảo mật hơn, môi trường kinh doanh an toàn, minh bạch hơn. Nhìn một cách tổng thể, Bộ Công an đã trở thành lá cờ đầu trong phong trào cải cách hành chính, góp phần xây dựng nền hành chính phục vụ, lấy người dân làm trung tâm theo đúng tinh thần Chính phủ kiến tạo. Thành công của Bộ Công an cũng tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực, thúc đẩy các bộ, ngành khác cùng đổi mới vì mục tiêu chung: phục vụ nhân dân, bảo đảm an ninh, trật tự, phát triển đất nước trong kỷ nguyên số hiện nay...
(còn tiếp)
