Nhà thầu năng lực quá yếu, không đáp ứng được có thể bị thay thế
Ba lần thay giám đốc dự án vẫn chậm
Ông Dương Viết Roãn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình Bộ GTVT cho biết, hiện Việt Nam đang triển khai 3 dự án (DA) đường cao tốc trọng điểm có sự tham gia của các nhà thầu nước ngoài gồm Nội Bài-Lào Cai, Hà Nội-Hải Phòng và TP Hồ Chí Minh-Long Thành-Dầu Giây. Tại 3 dự án này, khối lượng xây lắp do các nhà thầu nước ngoài trúng thầu và thực hiện chiếm gần 90% khối lượng DA. “Bộ GTVT đã kiểm tra, chỉ đạo nhưng các DA trên vẫn đang chậm tiến độ, ảnh hưởng đến kế hoạch đã đề ra”, ông Roãn nói.
Trong đó, chậm nhất hiện nay là DA cao tốc Nội Bài- Lào Cai. Dự án có chiều dài 244km, với tổng mức đầu tư gần 20.000 tỷ đồng, trong đó có vốn ODA do Tổng công ty đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) vay từ ADB và vốn đối ứng. Dự án hiện do các nhà thầu Posco E&C, nhà thầu Doosan, nhà thầu Keangnam Enterprise (Hàn Quốc) và nhà thầu Công ty cầu đường Quảng Tây (Trung Quốc) đảm nhiệm. Dự án được khởi công từ tháng 9-2009, theo kế hoạch sẽ hoàn thành vào năm 2013, nhưng đến nay, trừ mỗi gói thầu A7 do Công ty cầu đường Quảng Tây thực hiện là đúng tiến độ, còn lại đều chậm.
Ông Mai Tuấn Anh, Tổng giám đốc VEC cho biết, nhà thầu thi công yếu kém về năng lực, phương tiện huy động ra hiện trường không đầy đủ theo yêu cầu, trong đó, chậm nhất là nhà thầu Posco và Keangnam. “Máy móc, thiết bị cũng như nguyên vật liệu chỉ đáp ứng được 50%. Lực lượng quản lý hiện trường cũng thiếu. Gói thầu A1 và A3 đã phải thay giám đốc dự án. VEC đã họp với các nhà thầu tháo gỡ nhiều lần, nhưng thời gian gần hết mà khối lượng công việc còn nhiều”, ông Tuấn Anh phản ánh. Đáng lưu ý, gói thầu A5 sau 21 tháng thi công mới đạt 5% khối lượng công việc, tại gói thầu này đã thay đến 3 lần giám đốc dự án. Do vậy, ông Tuấn Anh cho rằng, sẽ kiến nghị Bộ GTVT cùng nhà cung ứng vốn thay thế nhà thầu Keangnam do sự yếu kém trong năng lực.
Một thực tế khiến tiến độ thi công chậm là do năng lực tài chính của các nhà thầu tại 3 dự án trên đều không như công bố. Theo ông Tuấn Anh, khi đấu thầu, tất cả các nhà thầu đều có cam kết về tài chính có thể đảm bảo thực hiện DA, ví dụ như nhà thầu Posco đã cam kết, có 400 triệu USD để thực hiện các gói thầu, nhưng thực tế thì không phải vậy. Các nhà thầu đều thiếu vốn, tài chính hoàn toàn phụ thuộc vào tiền tạm ứng của chủ đầu tư, hoặc chiếm dụng vốn của nhà thầu phụ.
Không thể đổ lỗi cho thời tiết, mặt bằng
Lý giải cho sự chậm trễ của các gói thầu do công ty mình đảm nhiệm, ông Lee Sen Hoon, Giám đốc Công ty Posco E&C cho biết, có sự chậm trễ trên là do giải phóng mặt bằng chậm, cộng với thời tiết Việt Nam thất thường, mưa gió nhiều, khó thi công. Tuy nhiên, lý giải này của ông Lee Sen Hoon đã không nhận được sự đồng tình của Tư vấn trưởng Frahcisco Favier de Bonifaz- Tư vấn giám sát Gentisa- Tây Ban Nha. Ông Frahcisco cho rằng, có sự chậm trễ ở các gói thầu là do, họ ký hợp đồng với quá nhiều nhà thầu phụ, như Doosan ký với 20 nhà thầu phụ, trong khi Công ty cầu đường Quảng Tây chỉ ký với 3 nhà thầu phụ.
Việc đổ lỗi cho thời tiết của các nhà thầu theo tư vấn trưởng Fracisco là không đúng, bởi khi tham gia đấu thầu, các nhà thầu phải nghiên cứu và cân nhắc về điều kiện khí hậu của Việt Nam. Còn mặt bằng cũng không phải là nguyên nhân chính dẫn đến tiến độ chậm, có những điểm mặt bằng sạch, nhưng nhà thầu vẫn không thi công.
Còn Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng nhận định, cả 3 DA trên đều là trọng điểm, các nhà thầu cũng toàn là nhà thầu danh tiếng, nếu không nghiêm túc đánh giá lại nguyên nhân, rút kinh nghiệm mà cứ đổ lỗi cho người khác thì không bao giờ cải thiện được tiến độ. Đây chính là danh dự của các nhà thầu.
“Tiến độ của 3 DA đều không thay đổi, vì vậy, không thể lấy cớ thời tiết mưa gió nhiều mà chậm. Nhà thầu nào không làm được phải chịu trách nhiệm theo hợp đồng. Nếu tại 3 DA này, các nhà thầu để mất tín nhiệm, thì khó có thể tham gia các DA khác tại Việt Nam”, Bộ trưởng Đinh La Thăng cho biết. Các nhà thầu năng lực quá yếu, không thể đáp ứng thì thay thế. Bộ trưởng Đinh La Thăng nhấn mạnh: “Không thể để hiện tượng xây dựng đường cao tốc mà đưa nông dân vào làm. Giá thầu quá thấp, các nhà thầu bỏ thầu bằng mọi giá, khi trúng rồi lại bỏ bê, hoặc thuê các nhà thầu phụ năng lực yếu kém”. Do đó, trong thời gian tới Bộ GTVT sẽ kiến nghị tới nhà cung ứng vốn trong việc bỏ giá thầu và lựa chọn nhà thầu, đồng thời, sẽ gửi thư tới công ty mẹ ở chính quốc, đề nghị tăng cường năng lực để đưa 3 DA trên thực hiện đúng tiến độ.
