Ngân hàng phải đặt mình vào vị trí của bị hại
Phát biểu tại hội nghị triển khai “Sổ tay hướng dẫn phối hợp hỗ trợ xử lý rủi ro đối với các giao dịch nghi ngờ gian lận, giả mạo, lừa đảo”, TS. Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký VNBA cho biết, với sự chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước, phối hợp chặt chẽ của Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05, Bộ Công an) cùng sự tham gia của các tổ chức hội viên, Hiệp hội Ngân hàng đã chủ trì biên soạn Sổ tay như một công cụ nghiệp vụ và cơ chế phối hợp thống nhất trong toàn hệ thống.
Cuốn Sổ tay tập trung vào hai nhóm nội dung chính, gồm: Quy trình phối hợp giữa ngân hàng và cơ quan công an trong xử lý các vụ việc gian lận, lừa đảo; Hướng dẫn nghiệp vụ và khuyến nghị thực tiễn giúp cán bộ ngân hàng nhận diện sớm rủi ro, chủ động ngăn chặn tổn thất. Sổ tay được ký ban hành ngày 30/9/2025, có hiệu lực sau 30 ngày.
 |
Hội nghị triển khai “Sổ tay hướng dẫn phối hợp hỗ trợ xử lý rủi ro đối với các giao dịch nghi ngờ gian lận, giả mạo, lừa đảo” |
Tại hội nghị, ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đánh giá cao sáng kiến của VNBA, cho rằng trong bối cảnh hệ thống thanh toán Việt Nam phát triển nhanh hàng đầu khu vực, việc kiểm soát lừa đảo trở nên thách thức hơn bao giờ hết.
Ông dẫn chứng, có những trường hợp tiền bị chuyển qua hơn 20 ngân hàng chỉ trong vài phút, khiến việc truy vết gần như không thể. Theo thống kê từ Bộ Công an, năm 2024, thiệt hại do lừa đảo trực tuyến lên tới hơn 12.000 tỷ đồng và con số này vẫn chưa phản ánh đầy đủ thực tế.
Đại diện Ngân hàng Nhà nước đề nghị cần tăng cường kiểm soát từ khâu mở tài khoản, mở ví đến giám sát giao dịch bất thường; Tự động hóa quy trình phối hợp giữa các ngân hàng; Xem xét thiết lập trung tâm điều phối chung để xử lý giao dịch nghi ngờ theo thời gian thực, kể cả ngoài giờ làm việc.
Ông Tuấn cho biết, hệ thống cảnh báo tài khoản gian lận (SIMO) của Ngân hàng Nhà nước đã giúp ngăn chặn hơn 1.790 tỷ đồng, tránh thiệt hại cho 468.000 khách hàng chỉ sau 5 tháng thí điểm. Tuy nhiên, ông cảnh báo vẫn còn nhiều tài khoản chưa cập nhật đầy đủ dữ liệu và trách nhiệm pháp lý sẽ được xem xét nếu không cập nhật đầy đủ...
“Chúng ta phải đặt mình vào vị trí của người bị hại, coi mất tiền của khách hàng như mất tiền của chính mình. Chỉ với tinh thần đó, ngành ngân hàng mới thực sự bảo vệ được niềm tin xã hội trong kỷ nguyên thanh toán số” - ông Tuấn nhấn mạnh.
Ngân hàng – cơ quan công an cần chia sẻ dữ liệu, phối hợp để ngăn ngừa tổn thất
Phát biểu tại hội nghị, Đại tá Hoàng Ngọc Bách - Trưởng phòng 4, Cục A05 cho biết tội phạm công nghệ cao ngày càng hoạt động xuyên biên giới, nhiều vụ việc cho thấy nhóm tội phạm quốc tế đã lợi dụng tài khoản ngân hàng tại Việt Nam để rửa tiền hoặc trung chuyển tiền bất hợp pháp. Do đó, chỉ khi ngân hàng, cơ quan quản lý và công an chia sẻ dữ liệu kịp thời, phong tỏa tức thì, mới có thể bảo vệ người dân và ngăn ngừa tổn thất.
Cục A05 cũng đang thành lập trung tâm phòng, chống lừa đảo, phối hợp với một số ngân hàng thương mại lớn, hướng tới xây dựng mạng lưới phản ứng nhanh trong xử lý các vụ việc gian lận, lừa đảo trực tuyến.
“Nếu ngân hàng này làm tốt mà ngân hàng khác yếu hơn, tội phạm sẽ tìm đến điểm yếu. Khi đó, uy tín của cả hệ thống bị ảnh hưởng. Vì vậy, chỉ khi toàn ngành cùng nâng chuẩn, mới bảo vệ được niềm tin xã hội vào hệ thống tài chính - ngân hàng Việt Nam” - đại diện A05 khuyến nghị.
Theo TS. Nguyễn Quốc Hùng, để việc thực thi đạt hiệu quả, các đơn vị cần chủ động và phối hợp chặt chẽ hơn trong công tác phòng, chống gian lận, cử đầu mối tham gia “tổ phản ứng nhanh” 24/7 để phối hợp xử lý giao dịch gian lận trong thời gian thực; rà soát, hoàn thiện và bổ sung quy định nội bộ liên quan đến quy trình tiếp nhận, xử lý phản ánh của khách hàng; chuẩn hóa dữ liệu, biểu mẫu và quy trình trao đổi thông tin giữa các ngân hàng, trung gian thanh toán và cơ quan chức năng.
Bên cạnh đó, các đơn vị cần tăng cường đầu mối phối hợp với cơ quan công an trong công tác xác minh, xử lý vụ việc; đồng thời duy trì sự phối hợp chặt chẽ giữa các hội viên, thể hiện tinh thần trách nhiệm với khách hàng và uy tín chung của toàn ngành ngân hàng.
Ngoài ra, cần chuẩn hóa dữ liệu, tăng cường tự động hóa, sử dụng chung biểu mẫu và kênh truyền an toàn, từng bước áp dụng cơ chế cảnh báo sớm theo rủi ro và kết nối đồng bộ với hệ thống Ngân hàng Nhà nước (SIMO) nhằm phục vụ công tác truy vết và giám sát nhanh, hiệu quả.
