Nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy (2): Phát hiện sớm, ngăn chặn hiệu quả “mầm độc” ma túy từ xa

• Nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy (1): Đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật để phòng, chống ma túy trong tình hình mới

Rõ trách nhiệm, chặt quy trình, nâng tầm hiệu quả

Với 8 Chương, 55 Điều, Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 đã cụ thể hóa rõ trách nhiệm, chặt quy trình, qua đó nâng tầm cao mới trong phòng, chống ma túy, nhất là giai đoạn mới hiện nay. Công tác phòng, chống ma túy hiệu quả không thể “khoán hết” cho bất kỳ một cơ quan, tổ chức, đơn vị nào, mà cả hệ thống chính trị, người dân phải cùng vào cuộc quyết liệt. Chính vì vậy, trong Chương II, Luật quy định trách nhiệm cụ thể của các cơ quan, tổ chức, cá nhân, gia đình, cộng đồng trong phòng, chống ma túy; quy định cụ thể cơ quan chuyên trách phòng, chống tội phạm về ma túy và nguyên tắc phối hợp của các cơ quan chuyên trách phòng, chống tội phạm về ma túy.

“Gia đình là tế bào của xã hội” - quan điểm trên thêm phần nào khẳng định sự cần thiết, đặc biệt quan trọng của gia đình trong công tác tuyên truyền, phòng, chống ma túy, vi phạm pháp luật liên quan đến ma túy, đồng thời cũng đặt ra trách nhiệm hết sức nặng nề đối với cá nhân, gia đình về nhiệm vụ này. Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 sửa lại quy định theo hướng cá nhân, gia đình có trách nhiệm cung cấp kịp thời thông tin về tội phạm, tệ nạn ma túy và việc trồng cây có chứa chất ma túy cho cơ quan Công an hoặc cơ quan Nhà nước có thẩm quyền; tham gia xóa bỏ cây có chứa chất ma túy do chính quyền địa phương tổ chức.

Ở tầng nấc trách nhiệm tiếp theo của cơ quan chuyên trách phòng, chống tội phạm về ma túy cũng đã được luật hóa. Cụ thể, Điều 11 quy định cụ thể cơ quan chuyên trách phòng, chống tội phạm về ma túy bao gồm: Cơ quan chuyên trách phòng, chống tội phạm về ma túy thuộc Công an nhân dân; Cơ quan chuyên trách phòng, chống tội phạm về ma túy thuộc Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển Việt Nam và Hải quan.

Trong đó, cơ quan chuyên trách phòng, chống tội phạm về ma túy thuộc Công an nhân dân trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình chủ trì, phối hợp với cơ quan, tổ chức có liên quan thực hiện các hoạt động phòng ngừa, ngăn chặn và đấu tranh chống tội phạm về ma túy. Cơ quan chuyên trách phòng, chống tội phạm về ma túy thuộc Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển Việt Nam và Hải quan trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình chủ trì, phối hợp với cơ quan Công an, cơ quan, tổ chức khác có liên quan thực hiện các hoạt động phòng ngừa, ngăn chặn và đấu tranh chống tội phạm về ma túy tại khu vực hoặc địa bàn quản lý, kiểm soát.

Điều này cũng bổ sung quy định về nguyên tắc phối hợp giữa các cơ quan chuyên trách phòng, chống tội phạm về ma túy để bảo đảm tính đồng bộ của phát luật, nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh với tội phạm về ma túy. “Trong trường hợp trên cùng một địa bàn khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn của nhiều cơ quan thì cơ quan phát hiện trước có trách nhiệm xử lý theo thẩm quyền do pháp luật quy định. Trường hợp vụ việc không thuộc thẩm quyền của mình thì chuyển giao hồ sơ, người, tang vật vi phạm pháp luật cho cơ quan có thẩm quyền chủ trì giải quyết” - đại diện Cục Cảnh sát Điều tra tội phạm ma túy, Bộ Công an cho biết.

Luật quy định cụ thể chính sách của Nhà nước về phòng, chống ma túy nhằm nâng cao hiệu quả công tác này. Trong đó, bổ sung thêm và nhấn mạnh một số chính sách như: “Ưu tiên nguồn lực phòng, chống ma túy cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo, khu vực biên giới và địa bàn phức tạp về ma túy”; “Cán bộ, chiến sĩ thuộc cơ quan chuyên trách phòng, chống tội phạm về ma túy, người làm công tác cai nghiện ma túy trong các cơ sở cai nghiện ma túy công lập được hưởng chế độ, chính sách ưu đãi phù hợp với tính chất nhiệm vụ, địa bàn hoạt động theo quy định của Chính phủ”.

Bổ sung quy định về “Nguồn tài chính cho phòng, chống ma túy” để bảo đảm điều kiện cho công tác phòng, chống ma túy, tăng cường năng lực các cơ quan chuyên trách phòng, chống ma túy, gồm: ngân sách Nhà nước; nguồn tài trợ, viện trợ, đầu tư, tặng cho của tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước; chi trả của gia đình, người nghiện ma túy; các nguồn tài chính hợp pháp khác.

“Trong đợt thực hiện giãn cách xã hội để phòng, chống dịch Covid-19 vừa qua, trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, đơn vị đã cùng với các lực lượng phối hợp phát hiện rất nhiều đối tượng sử dụng ma túy. Đáng lưu ý, một số đối tượng còn liều lĩnh vận chuyển trái phép chất ma túy qua khu vực các chốt kiểm soát dịch Covid-19 để đưa vào cho các đối tượng nghiện trong các khu cách ly, phong tỏa và đã bị lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ…”.

Đại tá Hà Mạnh Hùng (Trưởng Công an quận Hoàn Kiếm, Hà Nội)

“Việc quy định cụ thể những hành vi bị nghiêm cấm không những có tính chất mạnh mẽ trong tuyên truyền, giáo dục, vận động, răn đe, mà còn giúp cho lực lượng chức năng trong đó có Công an cơ sở nắm rõ, hiểu sâu, thực hiện hiệu quả các biện pháp trong phòng, chống ma túy, vi phạm pháp luật liên quan đến tội phạm ma túy”.

Đại tá Nguyễn Đình Chiến (Trưởng Công an quận Hoàng Mai, Hà Nội)

Tội phạm ma túy diễn biến phức tạp, nghiêm trọng

Theo Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (Bộ Công an), trong thời gian vừa qua, mặc dù tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến đặc biệt phức tạp trên phạm vi toàn cầu, nhưng tội phạm ma túy trên thế giới, khu vực và trong nước vẫn tiếp tục diễn biến rất phức tạp, nghiêm trọng và tiềm ẩn nhiều yếu tố khó lường. Chúng hoạt động với phương thức, thủ đoạn rất mới, thường xuyên thay đổi, chuyển hướng hoạt động và triệt để lợi dụng khoa học, kỹ thuật, công nghệ để đối phó với sự kiểm soát, phát hiện, bắt giữ của các lực lượng chức năng.

Đáng chú ý, trong thời gian cả nước thực hiện giãn cách xã hội nhưng các đối tượng vẫn bất chấp, tiếp tục mua bán và sử dụng trái phép chất ma túy bằng nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi. Tại các chốt kiểm soát dịch Covid-19, lực lượng chức năng phát hiện nhiều đối tượng vận chuyển, tàng trữ trái phép chất ma túy giấu trong các loại hàng hóa thiết yếu như mỳ tôm, bánh mỳ… lợi dụng xe tải luồng xanh để vận chuyển, xảy ra chủ yếu ở các địa phương phía Nam như TP.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu, Sóc Trăng, Bình Thuận, Phú Yên, Trà Vinh, Bến Tre… Nhiều đối tượng mua bán, tàng trữ và sử dụng ma túy khi “đói” ma túy đã tìm đủ mọi thủ đoạn để xâm nhập vào khu vực cách ly, phong tỏa để “tiếp tế”, mua bán ma túy.

Các lực lượng như Tổ công tác 141, 142, Phòng Cảnh sát giao thông, CATP Hà Nội và ngay cả cấp Công an cơ sở như Công an phường cũng phát hiện, bắt giữ nhiều vụ ma túy với số lượng rất lớn. Thực tế đó cho thấy tính chất phức tạp, manh động, liều lĩnh của các đối tượng ngày càng gia tăng, phức tạp. Việc Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 chính thức có hiệu lực từ ngày 1-1-2022 sẽ giúp cho công tác đấu tranh, phòng, chống ma túy trong giai đoạn mới thêm hiệu quả cao.

Tội phạm ma túy hoạt động với phương thức, thủ đoạn rất mới, thường xuyên thay đổi, chuyển hướng hoạt động và triệt để lợi dụng khoa học, kỹ thuật, công nghệ để đối phó với sự kiểm soát, phát hiện, bắt giữ của các lực lượng chức năng

Cụ thể hóa những hành vi bị nghiêm cấm

Muốn đấu tranh phòng, chống ma túy hiệu quả phải phát hiện từ sớm, ngăn chặn từ xa những mối nguy cơ, vi phạm có thể dẫn tới hậu quả đáng tiếc. Bộ Công an đã sớm nhận diện và từ đó cụ thể hóa những hành vi bị nghiêm cấm nhằm kịp thời phòng, chống hiệu quả đối với vi phạm trên lĩnh vực này trong luật. Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 đã bổ sung thêm một số hành vi bị nghiêm cấm như hướng dẫn trồng cây có chứa chất ma túy; kiểm nghiệm, kiểm định, tạm nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập trái phép chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất, nguyên liệu làm thuốc là dược chất gây nghiện, dược chất hướng thần, tiền chất dùng làm thuốc, thuốc thú y có chứa chất ma túy, tiền chất.

Bên cạnh đó, những hoạt động liên quan đến giao nhận, quản lý, kiểm soát, lưu giữ, cấp phát, bảo quản chất ma túy, tiền chất trái quy định của pháp luật cũng được quy định cụ thể. Các hành vi cho phép người sử dụng chất ma túy, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần trái quy định của pháp luật cũng bị nghiêm cấm. Hay như hành vi chống lại hoặc cản trở việc xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể, xác định tình trạng nghiện ma túy, quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy, quản lý sau cai nghiện ma túy cũng được luật hóa rõ ràng.

Các hành vi như hướng dẫn sản xuất, sử dụng trái phép chất ma túy; quảng cáo, tiếp thị chất ma túy; kỳ thị người sử dụng trái phép chất ma túy, người cai nghiện ma túy, người sau cai nghiện ma túy đều bị nghiêm cấm. “Việc quy định cụ thể những hành vi bị nghiêm cấm không những có tính chất mạnh mẽ trong tuyên truyền, giáo dục, vận động, răn đe, mà còn giúp cho lực lượng chức năng trong đó có Công an cơ sở nắm rõ, hiểu sâu, thực hiện hiệu quả các biện pháp trong phòng, chống ma túy, vi phạm pháp luật liên quan đến tội phạm ma túy” - Đại tá Nguyễn Đình Chiến, Trưởng Công an quận Hoàng Mai (Hà Nội) đánh giá.

Tội phạm ma túy trên thế giới, khu vực và trong nước vẫn diễn biến rất phức tạp, nghiêm trọng và tiềm ẩn nhiều yếu tố khó lường

(Còn nữa)