Làm chủ công nghệ trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo

0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam
ANTD.VN - Sự ra đời và phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) với các ứng dụng, mà nổi bật là ChatGPT hay Chatbot, đang được đón nhận với những phản ứng rất khác nhau trên thế giới. Bên cạnh không ít người thích thú trải nghiệm các ứng dụng mới mẻ, hấp dẫn của AI thì cũng có rất nhiều băn khoăn, lo lắng, đặc biệt là cơn “ác mộng” mất việc làm, thu nhập.

Đã bắt đầu cuộc cách mạng AI?

Chuyển đổi số đã, đang là xu thế tất yếu diễn ra mạnh mẽ trong hầu hết các lĩnh vực kinh tế - xã hội hiện nay và khi công nghệ phát triển nhanh, ngày càng có nhiều khía cạnh trong công việc hàng ngày được tự động hóa, thay thế bằng máy móc. Trong đó, sự phát triển nhanh tới mức bùng nổ của cuộc cách mạng kinh tế trí tuệ nhân tạo (tên viết tắt của Artifical Intelligence - AI) được xem là một cú sốc lớn đối với thế giới. Cuộc cách mạng này trong tương lai gần, có thể là trong thập kỷ tới, sẽ xảy ra một loạt những thay đổi xã hội - kinh tế tương tự như cuộc cách mạng công nghiệp và sự ra đời của cái gọi là Internet kết hợp.

Đã có không ít lo ngại về việc ứng dụng AI sẽ thay thế công việc của con người, nhất là trong lĩnh vực văn phòng

Đã có không ít lo ngại về việc ứng dụng AI sẽ thay thế công việc của con người, nhất là trong lĩnh vực văn phòng

Điều này có thể thấy ngay từ lúc này, khi các ứng dụng ChatGPT hay Chatbot sử dụng AI của OpenAI đang tạo ra sự thay đổi lớn trong một số ngành, nghề, nhất là với “công nhân cổ cồn trắng” (nhân viên văn phòng). Một câu hỏi lớn và nghiêm túc đã được không ít người đặt ra là liệu AI có đe dọa tới việc làm của con người hay không?

Được công ty OpenAI có trụ sở tại Mỹ phát triển, ứng dụng ChatGPT ngay khi ra mắt hồi tháng 11-2022 đã gây chú ý, quan tâm sâu sắc của cả thế giới, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ. Đây là ứng dụng AI có khả năng kiểm tra một lượng lớn dữ liệu để trả lời nhiều câu hỏi khác nhau thông qua các câu lệnh.

ChatGPT không chỉ được xem như là một bộ “bách khoa toàn thư” hỏi - đáp mà còn là ứng dụng có thể đối đáp trôi chảy với con người, giúp tiết kiệm thời gian và công sức đăng nhập vào website như Google để tìm kiếm thông tin cần thiết như trước đó. Hơn thế, ChatGPT có năng lực biên soạn các chương trình máy tính và sáng tác, viết luận văn, thậm chí làm thơ hay viết thư tình. Chính khả năng này khiến ChatGPT tiên tiến hơn nhiều so với Google, công cụ tìm kiếm số 1 thế giới hiện đang có hơn 90% người dùng trên toàn cầu hiện nay.

ChatGPT do đó được dự báo sẽ mở ra những cơ hội hoàn toàn mới cho chủ doanh nghiệp và người lao động, giúp tăng hiệu quả về chi phí khi hỗ trợ con người thực hiện các nhiệm vụ đơn giản, cải thiện độ chính xác khi nhập dữ liệu, phân tích dữ liệu giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định sáng suốt và tăng trải nghiệm của khách hàng bằng cách cung cấp hỗ trợ 24/7; giảm thời gian chờ phản hồi và tăng cải thiện trải nghiệm tổng thể của khách hàng.

AI cùng với các ứng dụng đang tiến bộ với tốc độ chóng mặt. Các chương trình có thể bắt chước cuộc trò chuyện của con người, sao chép giọng nói của mỗi người chúng ta, viết các bài nghiên cứu, diễn văn, bài báo hay vẽ tranh đẹp… là chỉ một phần nhỏ của cuộc cách mạng AI sắp tới. Những thay đổi trong cuộc sống hàng ngày sẽ sớm trở nên rõ ràng, bao gồm sự phổ biến của các trò chơi điện tử, ca khúc, tranh ảnh nghệ thuật và thậm chí cả phim do AI tạo ra.

Chỉ với một mô tả ngắn gọn và một cú nhấp chuột là có thể có được một cuốn tiểu thuyết mới, sánh được với tác phẩm của tiểu thuyết gia hoặc một bài diễn văn kinh tế của các nhà kinh tế học nổi tiếng thế giới. Hàng loạt công việc đòi hỏi trình độ đại học sẽ bị thay đổi gần như chỉ sau một đêm.

Sự tiến bộ của trí tuệ nhân tạo trong vòng 1 đến 5 năm tới sẽ khiến chúng có thể vượt xa về năng lực trong các công việc mà một con người có thể nhập vào bàn phím. Hầu hết nội dung trên web sẽ được viết bởi chatbot. Các đoạn mã lập trình sẽ được viết xong trong nháy mắt, chỉ bằng một phần rất nhỏ thời gian mà lập trình viên con người cần để tạo ra nó. Các nghệ sỹ đồ họa sẽ mất phần lớn công việc kinh doanh của họ vào tay các AI có khả năng tạo nội dung nghệ thuật. Ngay cả kế toán viên và nhà phân tích tài chính cũng có thể bị máy tính qua mặt. Sự dịch chuyển sang một thế giới sáng tạo gần như không cần lao động có thể khiến các công việc văn phòng trên diện rộng sẽ ngày càng ít đi.

AI phục vụ chứ không phải là “đối thủ” của con người

Có thể nói, thế giới đang bắt đầu một kỷ nguyên mới của AI hóa tri thức. Tuy nhiên, cái gì cũng có hai mặt và các ứng dụng cũng vậy. Không ít người trong chúng ta đang cảm nhận được sự cạnh tranh của các ứng dụng như ChatGPT. Ứng dụng AI này được dự báo sẽ thay đổi diện mạo thị trường lao động trong nhiều năm tới. Giới chuyên gia dự báo, hàng triệu việc làm khối văn phòng có thể mất đi trong lĩnh vực viết nội dung quảng cáo, môi giới, viết phần mềm máy tính hay nhà báo, dịch vụ chăm sóc khách hàng…

Dự báo này hoàn toàn có cơ sở nếu nhìn vào thực tế thời gian qua. Có thể có những lý do khác, nhưng không phủ nhận là AI là một nguyên nhân khiến hàng chục nghìn nhân viên của các hãng công nghệ hàng đầu thế giới như Microsoft, Google, IBM, Spotify, Meta, Amazon, HP… bị mất việc trong thời gian qua và điều này đã mang đến một cảm giác về một hiệu ứng dây chuyền. Người trong cuộc cảm thấy mất mát, chông chênh và lo lắng khi nhận được các thông báo về sự sa thải. Những người đứng ngoài cuộc lại có thể hình dung về sự thay đổi mang tính chiến lược về công nghệ của các công ty công nghệ. Cho dù mới trỗi dậy nhưng AI với công nghệ mô phỏng những suy nghĩ, khả năng học tập, cư xử, thao tác… của con người cho máy móc có thể là nguyên nhân dẫn đến việc sa thải nhân lực công nghệ đang diễn tiến ở mức chưa từng có này.

Thế giới đang thay đổi, và rất nhiều điều thay đổi trên thế giới đã đến từ AI. Phán đoán, phân tích thông tin, hình ảnh, dữ liệu, hành vi… của con người với số lượng lớn, tốc độ cao và quay trở lại ứng dụng vào thực tiễn, AI do con người tạo ra đã biến những mong ước trước đây thành hiện thực. Đó là giải phóng sức lao động, tạo ra những giá trị tăng thêm lớn hơn, nhanh hơn, nhiều hơn và chất lượng hơn.

Thế nhưng, mặt khác AI cũng đồng thời có những tác động khác, không chỉ là hai mặt mà là sự đa chiều mà nó ứng dụng nếu con người không kiểm soát và làm chủ được hành vi của hệ thống số. Nhìn từ những gì đang diễn ra với hàng chục nghìn nhân lực ở lĩnh vực công nghệ số đã và có thể tiếp tục bị sa thải, chúng ta hiểu về sự tất yếu của thay đổi, nhưng vẫn không thôi nghĩ ngợi về tính nhân bản. Hệ thống số có thể không chịu trách nhiệm về vấn đề này, nhưng thế giới sẽ như thế nào khi giải phóng sức lao động, đồng thời lại “giải phóng” luôn công sức, việc làm và thu nhập của người lao động làm gia tăng tỷ lệ thất nghiệp?

Đó là chưa kể ChatGPT đặt ra nhiều vấn đề như nguy cơ gian lận về học vấn, rò rỉ dữ liệu, cũng như vi phạm quyền riêng tư. OpenAI đã cung cấp cho ChatGPT dữ liệu khổng lồ lên đến 570 GB, tương đương hơn 300 tỷ từ vựng được thu thập một cách có hệ thống từ Internet, bao gồm cả thông tin cá nhân mà không có sự đồng ý của người dùng. Đây là hành vi vi phạm quyền riêng tư, đặc biệt khi những dữ liệu nhạy cảm có thể được sử dụng để nhận dạng người dùng, thành viên gia đình hoặc vị trí của họ.

Chính vì thế, các quốc gia bên cạnh việc thúc đẩy sự phát triển của AI cùng các ứng dụng để tận dụng các cơ hội mà nó mang lại cũng phát triển kho dữ liệu của mình nhằm phục vụ các ứng dụng AI, đồng thời xem xét áp đặt các quy định mới liên quan đến AI nhằm giải quyết những lo ngại về rủi ro từ các ứng dụng.

Có thể thấy, AI là đang là xu hướng không thể đảo ngược bởi AI góp phần nâng cao năng suất, hiệu quả công việc, học tập, đáp ứng sự phát triển xã hội, phục vụ cuộc sống con người tốt hơn. Điều quan trọng là biết tận dụng cơ hội của ứng dụng và làm chủ một cách có trách nhiệm để AI thực sự hỗ trợ và phục vụ con người, chứ không phải cạnh tranh, thậm chí là “đối thủ” của con người.