- Người Rục và những nguy cơ mai một
- Đừng phá hỏng giấc ngủ của “nàng công chúa” Sơn Đoòng
- Lý giải phép thuật “thổi thắt, thổi mở” kỳ bí của người Rục ở Quảng Bình
Truyền thuyết kể rằng, xưa kia vùng đất của người Ma Coong đang ở xuất hiện một con khỉ ác mầu vàng. Đêm đêm, khỉ vàng vào rẫy của bà con dân bản ăn, phá hoại ngô, lúa. Từ khi khỉ ác vàng xuất hiện, người Ma Coong liên tục mất mùa, đói kém, sinh ra đau ốm. Cuộc sống của người Ma Coong, vốn khó khăn, càng thêm đói khổ. Một hôm, khỉ ác vàng tìm đến, bà con dân bản khua chiêng, đánh trống liên hồi nhằm đuổi khỉ. Tiếng trống, chiêng, cùng với sự giúp đỡ của Giàng, đã khiến khỉ ác hoảng sợ rời xa, không dám trở lại. Từ đó, mùa màng tốt tươi, con cháu người Ma Coong không còn đau ốm nữa.
Tưởng nhớ công lao vị Già bản tiên tổ người Ma Coong và cầu cho làm ăn thuận lợi, mùa màng bội thu, hàng năm dân bản tổ chức việc cúng tế linh đình. Những của ngon vật lạ sinh lợi được trên vùng đất họ ở, được lựa chọn dâng lên Thần linh. Lâu dần, sinh hoạt này trở thành một lễ hội lớn của dân tộc người Ma Coong. Về sau này, lễ hội này của người Ma Coong được gọi dưới tên lễ hội đập trống, lễ hội "thả cửa", lễ hội tình yêu…
Trống được treo trang trọng ở trung tâm của lễ hội
Việc chuẩn bị cho lễ hội đập trống được thực hiện rất công phu. Cả ngày 16 tháng Giêng, dân bản Cà Roòng ai nấy đều bận rộn, đàn ông lo phần chuẩn bị hội, phụ nữ thì chuẩn bị thức ăn để tiếp đón bà con từ các bản khác đến. Chủ lễ thường là một nhóm 5 người đứng đầu 5 dòng họ trong vùng. Các dòng họ này được coi là có công khai phá ra vùng đất này… Trên khoảnh sân rộng nhất của bản, người Ma Coong dựng một dãy nhà tranh nhỏ. Một chiếc trống lớn được treo trang trọng trong căn nhà chính, nơi diễn ra buổi lễ.
Khi trăng nhú lên trên rặng núi sau lưng bản, con trăng đầu tiên của một năm, đồ vật cúng được mang ra sắp đặt. Mâm cỗ cúng Giàng gồm có rượu hiêng, thịt gà nấu với chồi cây mây non, cá, xôi, ngọn mây, thân cây đoác và một ít lúa gạo...
Khi trăng lên ngửa đầu là lúc vào giờ khai lễ. Già làng chủ lễ thực hiện nghi lễ tế cúng trời đất, cúng Giàng mặt trời mọc, cúng Giàng mặt trời lặn, mong một năm mưa thuận gió hoà, ngô lúa tốt tươi, mọi người khoẻ mạnh. Già làng hô lớn: “Giàng ơi! Hôm nay lũ dân làng vào hội đập trống. Mời Giàng về dự cái sung sướng của dân bản. Chứng giám cho dân bản yêu nhau. Cầu cho trăng vẫn mọc, mặt trời vẫn lên, mỗi năm có hội đập trống để đàn bà, đàn ông ôm nhau dưới suối, níu tay say tình”…
Bản làng của người Ma Coong đã văn minh hơn, nhưng nhiều nơi vẫn chưa có điện
Phần hành lễ kết thúc, lúa gạo được ném ra tứ phía, cầu mong thóc lúa luôn đầy bồ. Tiếp đó, già làng phát lệnh và lễ hội đập trống bắt đầu. Dân bản hay khách tham dự ùa vào giành lấy cái dùi để đập trống. Chiếc trống hội được làm rất đặc biệt, với tang trống bằng thân cây gỗ lồi, bịt mặt trống bằng da loài sơn dương, bịt trống bằng những cây mây già đan chéo. Mặt trống được chêm cho thật căng bằng những thân tre già…
Trong khi mọi người chung vui với những ché rượu cần, rượu hiêng đặc biệt, các thanh niên khỏe mạnh thay nhau trổ tài đánh trống mạnh, đánh trống nhanh. Vừa đánh trống, các thanh niên vừa hô vang cả núi rừng: “Roa lữ Giàng ơi!” (vui quá trời ơi). Những người không đánh trống thì cầm tay nhau nhảy múa quanh đống lửa rực cháy.
Người Ma Coong quan niệm, năm nào trống được đánh vỡ càng sớm bao nhiêu thì năm ấy dân làng càng được nhiều tốt lành bấy nhiêu. Mặt trống được đập thủng là thể hiện sức mạnh đoàn kết cộng đồng dân tộc, giúp họ gắn bó, chung sức, chung lòng xây dựng, bảo vệ bản làng. Vì thế, trống được đánh liên tục cho đến khi thủng trước khi trời sáng mới thôi. Trống được đánh thủng càng sớm, các thanh niên càng mau được dắt tay bạn tình vào rừng tình tự…
Các thiếu nữ người Ma Coong
Với người Ma Coong, đêm hội này còn được gọi là đêm “thả cửa”. Mọi người đều có thể dắt tay nhau vào rừng chuyện trò, tình tự, thổ lộ những điều thầm kín. Khi mặt trống bị đánh vỡ, hàng chục thanh niên nam nữ, không chỉ người Ma Coong ở Thượng Trạch, mà cả người nước bạn Lào ở các bản sát biên giới cũng dắt tay nhau lẩn vào rừng tình tự. Chỉ còn những người già, trung niên và trẻ con vui chơi bên bếp lửa, hay nhâm nhi bên ché rượu cần ngây ngất men say.
Mỗi năm chỉ có một ngày, ngày của núi rừng, của những câu chuyện tình yêu. Một đêm không có ghen tuông , không giận hờn, chỉ có yêu thương nồng nàn của đam mê, của men nồng đôi lứa… Cho đến sáng mai, khi con gà thức dậy gáy vang rừng, mọi người mới bịn rịn rời nhau trở về cuộc sống thường ngày, hoặc cùng nhau ước hẹn, chọn ngày mời bố mẹ, già làng đến đặt lễ trầu cau... Đống lửa dần tàn, mặt trời dần nhô lên ngọn núi, đó cũng là lúc lễ hội đập trống, lễ hội “thả cửa” của người Ma Coong kết thúc, chờ đến ngày này năm sau…
Nhà sàn của người Ma Coong ở Cà Roòng, xã Thượng Trạch, huyện Bố Trạch, Quảng Bình
Ngủ lăn lóc dưới sàn nhà là đàn lợn "tên lửa"
Một phụ nữ người Ma Coong
Chiếc trống được treo trang trọng ở khu trung tâm của lễ hội
Cận cảnh chiếc trống, với mặt trống làm từ da loài sơn dương
Chiếc trống đặc biệt được nêm căng bằng các đoạn tre già
Các chum rượu cần, rượu hiêng đã sẵn sàng phục vụ đêm hội
Các mâm lễ cúng được chuẩn bị hết sức công phu
Lễ cúng được thực hiện với mong ước một năm mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu
Các thanh niên liên tục đánh trống. Trống bị đánh thủng càng nhanh, thì lời nguyện cầu về một năm mới bội thu, mọi người khoẻ mạnh, càng linh nghiệm
