Cơ sở hạ tầng không đáp ứng được sự gia tăng phương tiện là bài toán khó với các đô thị lớn
Chống ùn tắc vẫn mang tính ứng phó
Theo ông Lý Huy Tuấn, Viện trưởng Viện Chiến lược và Phát triển Giao thông Vận tải (Bộ GTVT), dân số đô thị tăng nhanh theo cấp số nhân trong các thập kỷ tới sẽ dẫn tới tỷ lệ đô thị hóa cao, cầu vận tải vượt cung kết cấu hạ tầng giao thông nên gây ra một số bất cập. Tốc độ đô thị hóa của nước ta sẽ đuổi kịp Trung Quốc vào năm 2020, dân số đô thị chiếm xấp xỉ 45% và đến năm 2030 là 60%. “Tại các đô thị, kết cấu hạ tầng giao thông còn yếu kém so với phát triển đô thị, vận tải hành khách công cộng chưa đáp ứng kịp nhu cầu và sự bùng nổ của phương tiện cá nhân chủ yếu là xe máy, ô tô. Trong khi lập, triển khai quy hoạch giao thông lại chưa đồng bộ, công tác quản lý còn yếu kém, chưa tập trung đã gây áp lực lên kết cấu hạ tầng mà bộc lõ rõ nhất chính là ùn tắc và tai nạn giao thông, ô nhiễm môi trường, thiệt hại kinh tế”, ông Tuấn nhìn nhận.
Các chuyên gia quy hoạch Nhật Bản dự báo, với đà tăng trưởng kinh tế hiện nay, việc di dân sẽ khiến bộ mặt đô thị của Hà Nội thay đổi hết sức nhanh chóng. Có thể thấy trong tương lai không xa, chỉ 5-10 năm khi kinh tế phát triển, tỷ lệ người dân sử dụng phương tiện tham gia lưu thông gia tăng chóng mặt... Vì vậy, nếu không có các giải pháp ngay từ bây giờ thì việc giải bài toán này sẽ ngày càng khó hơn. “Trong khi các dự án đường sắt đô thị chưa hoàn thành, vận tải hành khách chỉ đáp ứng được 10% nhu cầu đi lại, các đô thị cần có những điều chỉnh mạng lưới, điều chỉnh về cơ sở hạ tầng phù hợp để phối hợp có hiệu quả giữa các phương thức cũ và mới”, ông Tuấn nêu ý kiến.
Theo các chuyên gia, những giải pháp đã và đang áp dụng của Hà Nội và các đô thị lớn khác để kiềm chế giao thông như phân làn, xây cầu vượt lắp ghép, hạn chế xe cá nhân… nhìn chung còn mang tính chất ứng phó, tình thế, khả năng kiềm chế tiến tới triệt tiêu nạn ùn tắc chưa thực sự có hướng giải quyết hiệu quả. Nguyên nhân chủ yếu là do giá đất giải phóng mặt bằng hiện nay của Thủ đô quá cao dẫn tới những hạn chế trong quy hoạch, xây dựng các công trình phục vụ cho giao thông đô thị…
Phải nhìn ra tương lai trong quy hoạch
Để phát triển bền vững giao thông đô thị Hà Nội, công cụ đầu tiên và quan trọng nhất đó là phải có một quy hoạch tổng thể phát triển chất lượng cao, có thể dự báo được các nhu cầu phát triển trong tương lai. Cụ thể, quy hoạch phát triển giao thông đô thị phải gắn liền với quy hoạch phát triển đô thị, gắn kết với cải tạo và chỉnh trang bộ mặt kiến trúc đô thị.
“Quy hoạch giao thông sẽ tập trung vào các tiêu chí phát triển bền vững, phát triển các hình thức giao thông công cộng, kiểm soát và kiềm chế sự gia tăng phương tiện giao thông cá nhân. Ưu tiên xây dựng các trục hướng tâm, trục cao tốc, đường vành đai đảm bảo tính kết nốt với các đô thị…,” ông Tuấn kiến nghị.
Các chuyên gia Nhật Bản cũng khuyến cáo đối với Hà Nội cần phải xây dựng hệ thống giao thông tiết kiệm, lấy giao thông công cộng là chính. Về sử dụng quỹ đất, nên phát triển trên cao để dành đất cho các công trình công cộng và dự trữ cho phát triển đô thị sau này. Ông Tsuno Monotori, Trưởng Đại diện JICA Việt Nam khẳng định: “Quy hoạch giao thông phải tiến hành song song, thậm chí đi trước một bước với quy hoạch đô thị. Trong thời gian dự án giao thông đang hoàn thiện và đưa vào sử dụng, trước mắt, các đô thị cần phải thay đổi thói quen đi lại của người dân, tăng cường vận tải công cộng, thu hút đầu tư, xem xét ưu tiên chiến lược dài hạn và các dự án từ đơn lẻ sang định hướng sâu chuỗi kết nối…”.
