Theo đó, sẽ bổ sung nhiều quy định nhằm giải quyết các vướng mắc, nhất là về các biện pháp phòng, chống rửa tiền của đối tượng báo cáo.
Hàng nghìn giao dịch đáng ngờ đã được báo cáo
Theo Thạc sĩ Phạm Tiên Phong, Cục trưởng Cục Phòng chống rửa tiền (Ngân hàng Nhà nước), việc triển khai thực hiện các biện pháp phòng chống rửa tiền tại đối tượng báo cáo giữ vai trò quan trọng giúp đối tượng báo cáo phòng ngừa việc bị tội phạm lợi dụng để rửa tiền.
Luật Phòng chống rửa tiền hiện hành quy định 2 nhóm đối tượng báo cáo có nghĩa vụ phải thực hiện các biện pháp phòng chống rửa tiền, gồm nhóm các tổ chức tài chính (các ngân hàng, công ty chứng khoán, công ty bảo hiểm…) và tổ chức, cá nhân kinh doanh ngành nghề phi tài chính được chỉ định (luật sư, kế toán, công chứng…).
Theo đó, hầu hết các đối tượng báo cáo nêu trên đã triển khai thực hiện các biện pháp phòng chống rửa tiền tại tổ chức mình. Các đối tượng báo cáo đã gửi hàng nghìn báo cáo giao dịch đáng ngờ và hàng triệu giao dịch gửi rút tiền mặt có giá trị lớn và giao dịch chuyển tiền điền tử quốc tế cho Cơ quan Phòng chống rửa tiền (NHNN).
Trên cơ sở các nguồn thông tin này, Cơ quan Phòng chống rửa tiền đã xử lý, phân tích và chuyển giao thông tin cho các cơ quan có thẩm quyền như: cơ quan công an, cơ quan thuế và các đơn vị thanh tra các bộ, ngành. Từ nguồn thông tin này, các cơ quan thực thi pháp luật đã đạt được những kết quả nhất định trong quá trình đấu tranh phòng, chống tội phạm rửa tiền nói riêng và các hoạt động tội phạm khác.
Tuy nhiên, theo ông Phạm Tiên Phong, việc thực hiện các biện pháp phòng, chống rửa tiền của đối tượng báo cáo hiện còn một số hạn chế nhất định. Trong đó, các biện pháp này hầu hết mới được triển khai thực hiện ở nhóm đối tượng báo cáo là tổ chức tài chính trong khi chưa được triển khai thực hiện hoặc thực hiện hạn chế ở nhóm đối tượng báo cáo là tổ chức, cá nhân kinh doanh ngành nghề phi tài chính chỉ định.
Điều này có thể sẽ dẫn đến sự cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động của các đối tượng báo cáo cũng như sẽ tạo ra lỗ hổng trong công tác đấu tranh phòng, chống rửa tiền và tội phạm nguồn của tội rửa tiền.
Trong khi đó, quy định của pháp luật về các biện pháp phòng, chống rửa tiền của đối tượng báo cáo cũng có một số bất cập. Cụ thể như: các quy định liên quan đến chủ sở hữu hưởng lợi gồm cách thức xác định chủ sở hữu hưởng lợi đặc biệt đối với trường hợp cá nhân góp vốn, cổ phần trong các doanh nghiệp, các yêu cầu thu thập thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi hiện chưa được hướng dẫn rõ ràng; quy định về khách hàng là cá nhân có ảnh hưởng chính trị (PEPs) hiện chỉ gồm PEPs nước ngoài mà chưa điều chỉnh PEPs trong nước; quy định về việc áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời chưa được chi tiết...
 |
Hàng nghìn báo cáo giao dịch đáng ngờ đã được các đối tượng báo cáo chuyển đến các cơ quan có thẩm quyền |
Cần bổ sung một số quy định về báo cáo phòng chống rửa tiền
Để khắc phục những tồn tại nêu trên, NHNN hiện đang đệ trình Chính phủ xem xét, thông qua dự án Luật phòng, chống rửa tiền (sửa đổi) để trình Quốc hội đưa vào chương trình xây dựng Luật của Quốc hội trong thời gian tới.
Tại dự án Luật này, NHNN đã đề xuất một số nội dung cần sửa đổi nhằm giải quyết được các vướng mắc, bất cập nêu trên.
Trong đó, quy định về việc nhận biết và cập nhật thông tin khách hàng, phân loại khách hàng, NHNN đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến chủ sở hữu hưởng lợi (cách xác định, các yêu cầu thu thập thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi); quy định về cá nhân có ảnh hưởng chính trị (PEPs) trong nước và nước ngoài...
NHNN cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về báo cáo giao dịch đáng ngờ, theo đó, mở rộng các dấu hiệu cảnh báo về giao dịch đáng ngờ đến các lĩnh vực hoạt động khác của đối tượng báo cáo (hoạt động kinh doanh bất động sản, kế toán, luật sư...); sửa đổi, bổ sung quy định về nghĩa vụ và cách thức báo cáo các giao dịch có giá trị lớn vượt ngưỡng (giao dịch tiền mặt giá trị lớn, chuyển tiền điện tử trong nước, quốc tế).
Quy định về việc thực hiện cơ chế kiểm soát nội bộ phòng, chống rửa tiền, cơ quan soạn thảo đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định trách nhiệm và cơ chế kiểm soát nội bộ giữa các chi nhánh, công ty con, công ty liên kết trong cùng tập đoàn về hoạt động phòng, chống rửa tiền; quy định về chia sẻ, cung cấp thông tin về phòng, chống rửa tiền của đối tượng báo cáo với các chi nhánh, công ty con trong cùng tập đoàn nhằm mục đích phòng, chống rửa tiền.
Quy định về việc thực hiện các biện pháp khẩn cấp tạm thời: đề xuất quy định theo hướng cụ thể hơn về cách thức, thẩm quyền áp dụng; bổ sung hướng dẫn rà soát giao dịch liên quan tới danh sách đen.
Việc thực thi cơ chế phòng, chống rửa tiền giúp đối tượng báo cáo có thông tin, cơ sở để hiểu về khách hàng của mình cũng như các giao dịch khách hàng thực, qua đó, có thể kịp thời ngăn chặn việc tổ chức mình bị tội phạm lợi dụng để thực hiện các các hành vi, giao dịch nhằm che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của tài sản có được từ hoạt động tội phạm.
Đồng thời, đối tượng báo cáo có thể phát hiện và báo cáo các giao dịch đáng ngờ liên quan đến rửa tiền và hoạt động tội phạm khác cho cơ quan chức năng để điều tra, truy tố, xét xử và kết án tội phạm rửa tiền và các tội phạm nguồn khác của tội rửa tiền.
Theo đại diện NHNN, quy định về các biện pháp phòng, chống rửa tiền cho đối tượng báo cáo tại Luật phòng, chống rửa tiền được sửa đổi, bổ sung phù hợp sẽ là một trong những giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống rửa tiền ở Việt Nam trong thời gian tới.
