Về mô hình tổ chức giám định tư pháp về pháp y cấp tỉnh, theo giải trình của Ủy ban thường vụ Quốc hội, hiện còn hai loại ý kiến khác nhau về mô hình tổ chức giám định pháp y cấp tỉnh: Phương án 1 nhất trí với quy định của dự thảo Luật và Tờ trình của Chính phủ - riêng ở tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (cấp tỉnh) sẽ không còn giám định viên pháp y thuộc phòng Kỹ thuật Hình sự công an cấp tỉnh, mà tập trung hoạt động này vào tổ chức giám định pháp y thuộc ngành y tế. Ở phương án 2, đề nghị dự thảo Luật giữ quy định về giám định viên pháp y thuộc phòng kỹ thuật hình sự, công an cấp tỉnh như Pháp lệnh hiện hành.
Đây là nội dung thu hút nhiều ý kiến tranh luận của đại biểu Quốc hội. Theo đó, đa số đại biểu Quốc hội cho rằng, nên tiếp tục giữ giám định pháp y trực thuộc công an các tỉnh, thành phố vì nhiều năm qua, hoạt động giám định pháp y thuộc công an tỉnh đang phát huy hiệu quả, phục vụ kịp thời cho hoạt động tố tụng nên cần duy trì. Hơn nữa, tổ chức giám định pháp y y tế chưa có điều kiện về nguồn lực, thời gian sẽ khó có thể đảm đương toàn bộ nhiệm vụ. Vì vậy, nên giữ quy định giám định pháp y thuộc ngành công an như hiện nay.
Đại biểu Nguyễn Đức Chung, Đại tá, Phó Giám đốc CATP Hà Nội
Đại biểu Ngô Văn Hùng (Lào Cai) cũng cho rằng, do tính chất quan trọng của giám định pháp y trong công tác xét xử, nên giám định pháp y thuộc ngành công an là hợp lý, vì đội ngũ cán bộ đều là sĩ quan, có bản lĩnh chính trị.
Đại biểu Nguyễn Thanh Hải (Hòa Bình) cũng phân tích rằng, trong các báo cáo giải trình của ngành y tế đều cho rằng, nguồn lực của ngành gặp nhiều khó khăn, nếu y tế nhận thêm nhiệm vụ này thì sẽ rất khó khăn. Bà Hải cũng đề nghị, giữ nguyên giám định pháp y thuộc công an cấp tỉnh, còn y tế nên tập trung mục đích chính là chăm sóc sức khỏe cho người dân.
Bên cạnh những ý kiến trên, cũng có một số ý kiến cho rằng, nên quy về một mối như thuộc ngành y tế nhưng cần một lộ trình chuyển giao thích hợp nhưng không nhất thiết phải bỏ bộ phận giám định pháp y thuộc công an cấp tỉnh để có thể phát huy được ưu điểm của các bên.
Ngoài nội dung trên, nội dung về quyền của đương sự được tự mình trực tiếp yêu cầu thực hiện giám định tư pháp và tổ chức giám định tư pháp ngoài công lập cũng nhận được nhiều ý kiến của các đại biểu.
Theo đó, về quyền của đương sự được tự mình trực tiếp yêu cầu thực hiện giám định tư pháp, đa số ý kiến tán thành với quy định của dự thảo Luật; có ý kiến đề nghị mở rộng quyền này đối với bị can, bị cáo, người bị hại trong quá trình giải quyết vụ án hình sự. Ủy ban thường vụ Quốc hội cho rằng, theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự, việc chứng minh hành vi phạm tội của bị can, bị cáo thuộc trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng. Các trường hợp bắt buộc phải trưng cầu giám định đã được Bộ luật tố tụng hình sự quy định cụ thể, nên không cần thiết đặt ra quy định quyền yêu cầu giám định tư pháp (GĐTP) của các đối tượng này.
Đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận Huỳnh Thế Kỳ phát biểu ý kiến
Đối với người bị hại, khi tham gia quan hệ tố tụng hình sự họ có đủ các quyền quy định tại Điều 51 Bộ luật tố tụng hình sự, riêng việc chứng minh vấn đề tội phạm thuộc trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng như đã nêu trên, trường hợp vấn đề dân sự được giải quyết cùng vụ án hình sự, thì “trừ trường hợp việc yêu cầu giám định liên quan đến việc xác định trách nhiệm hình sự của bị can, bị cáo”, người bị hại với tư cách là nguyên đơn dân sự vẫn có quyền yêu cầu GĐTP. Như vậy, việc bổ sung quyền trực tiếp yêu cầu GĐTP đối với người tham gia tố tụng với tư cách “người bị hại” là không cần thiết. Ủy ban thường vụ Quốc hội đề nghị cho giữ quy định về quyền trực tiếp yêu cầu GĐTP như dự thảo Luật.
Về phạm vi hoạt động của các tổ chức GĐTP ngoài công lập, nhiều ý kiến tán thành với quy định của dự thảo Luật; có ý kiến đề nghị mở rộng phạm vi các tổ chức GĐTP ngoài công lập bao gồm cả 3 lĩnh vực cơ bản là pháp y, pháp y tâm thần, kỹ thuật hình sự và các lĩnh vực khác như: giám định chất lượng hàng hóa, vệ sinh an toàn thực phẩm, tuy nhiên, cũng có ý kiến đề nghị chưa nên quy định nội dung này vào dự thảo Luật.
Chiều nay, 29-5, Quốc hội tiếp tục thảo luận về dự thảo Luật phổ biến, giáo dục pháp luật. Trong thực trạng thời gian qua có hàng loạt vụ giết người dã man do tội phạm vị thành niên gây ra thì đây là một Luật hết sức thiết yếu cần sớm được ban hành.
