Bó tay nhìn thất thu
(ANTĐ) - Tình trạng trốn thuế dịch vụ cho thuê nhà đang diễn ra muôn màu, muôn vẻ, nhưng chưa có cách nào ngăn chặn nổi. Hệ quả là chủ nhà hốt bộn tiền, còn Nhà nước mất đứt một nguồn thu ngân sách không nhỏ. Cả một lỗ hổng lớn thất thu thuế mà cơ quan quản lý dường như bó tay ngồi nhìn.
Một khách nước ngoài công tác tại Hà Nội thuê một căn hộ cao cấp với giá thực tế là 1.300USD/tháng. Song chủ nhà đòi ông ký hợp đồng chính thức với giá 700USD/tháng. Một chủ nhà cho thuê một căn hộ 100m2 ở khu Trung Hòa - Nhân Chính với giá 550USD/tháng, nhưng giá kê khai với cơ quan thuế chỉ có 3 triệu đồng/tháng. “Thủ thuật” phổ biến là chủ nhà làm một hợp đồng giá cho thuê thật với người thuê. Còn với cơ quan thuế thì làm một hợp đồng khai giá thấp hơn và nhờ người thuê “thông cảm” ký vào. Chẳng mất gì, lại được vừa lòng chủ nhà nên họ sẵn sàng ký ngay. Số tiền ngoài hợp đồng đương nhiên chủ nhà bỏ túi ngon lành. Thủ đoạn ăn chênh lệch hàng nghìn, vài nghìn USD thật dễ như trở bàn tay. Cơ quan chức năng không dễ gì phát hiện được.
Khai man giá cho thuê dù sao vẫn còn là “tử tế” vì họ đã thực hiện nghĩa vụ thuế. Các “chiêu” trốn thuế, né nộp thuế hết sức... phong phú. Đó là cho thuê nhà nhưng lại làm giấy tờ cho mượn hoặc cho thuê mà không khai báo với sở thuế. Tinh vi hơn, người thuê ở cùng nhà với chủ trong những căn hộ cao tầng với nhiều phòng cho thuê. Đôi bên ràng buộc bằng “hợp đồng mồm”, hai bên cùng lợi, cơ quan thuế tài giỏi mấy cũng không thể thu thập chứng cứ trốn thuế. Tình trạng trốn thuế còn diễn ra nhan nhản ở hàng trăm khu nhà trọ “ổ chuột” cho công nhân, người lao động ngoài tỉnh và sinh viên dày đặc trên đất Hà Nội.
Đến nay, chưa thể ước tính số tiền trốn thuế là bao nhiêu, song chắc chắn là một con số không nhỏ. Một cán bộ thuế thừa nhận rằng các cơ quan chức năng thừa biết tình trạng trốn thuế rất phổ biến, thường xuyên nhưng vẫn chưa thể tìm ra cách gì để “trị”.
Chứng cứ thì khó thu thập, kể cả khi xảy ra tranh chấp, khiếu kiện thì cũng chỉ là thỏa thuận dân sự, không dễ xử phạt. Có nghĩa là bó tay nhìn ngân sách Nhà nước thất thu, chấp nhận “sống chung” với tệ nạn trốn thuế? Một chuyên gia ngành thuế, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam “hiến kế” ngăn chặn gian lận thuế cho thuê nhà. Không thể chỉ dựa vào tổ dân phố, chính quyền xã, phường để nắm số lượng nhà cho thuê rồi xử phạt hành chính. Công nghệ thông tin cho phép xây dựng cơ sở dữ liệu chi tiết về diễn biến thị trường bất động sản cho thuê. Trong đó thường xuyên cập nhật diện tích nhà ở, nhà cho thuê. Hệ thống cơ sở dữ liệu này giúp cơ quan quản lý chỉ “nhấn chuột” là có thể nắm chắc diện tích, giá cả bất động sản cho thuê để làm cơ sở tham chiếu khi tiếp nhận hồ sơ kê khai thuế.
Hơn thế phải có hệ thống chế tài đủ mạnh, để xử lý hành vi cho thuê nhà trốn thuế, nếu sai phạm nghiêm trọng thì xử lý hình sự. Chớ nên hy vọng, trông đợi ý thức tự giác chấp hành nghĩa vụ thuế. ở các nước, hành vi trốn thuế dưới bất kỳ thủ đoạn, hình thức nào đều bị pháp luật thẳng tay trừng phạt, ngay cả những người có chức, có quyền, ca sĩ, siêu sao chứ đừng nói chỉ với người dân bình thường.
Đan Thanh
