Ngân hàng huy động vượt trần sẽ bị xử lý nghiêm - (Ảnh minh họa)
Tranh thủ gom vốn ngắn hạn
Lãi suất huy động đồng loạt giảm 1% sau quyết định của Ngân hàng Nhà nước khiến không ít ngân hàng lo mất khách. Nhân viên giao dịch một ngân hàng thương mại cho biết, với những khách hàng “ruột” phải có cách chăm sóc kỹ lưỡng vì sau khi lãi suất giảm và việc phân loại ngân hàng diễn ra thì khách hàng khó tránh khỏi tâm lý lựa chọn ngân hàng lớn để gửi tiền cho yên tâm.
Cùng với việc nâng cao chất lượng phục vụ, các ngân hàng cũng không ngừng đưa ra các chương trình khuyến mãi nhằm thu hút khách hàng. Một trong những điểm đáng chú ý thời gian qua là việc nhiều ngân hàng còn huy động kỳ hạn ngày. Tại Ngân hàng Việt Á, lãi suất kỳ hạn 1 - 6 ngày đồng loạt bằng 5%/năm, nhưng rút từ ngày thứ bảy trở lên người gửi mới được hưởng 100% lãi suất. Tại Eximbank, nếu số dư cuối ngày dưới 20 triệu đồng lãi suất là 3,6%/năm, số dư từ 20 triệu đồng trở lên lãi suất là 5%/năm. Ngân hàng Đại Á đưa ra chương trình tiền gửi bậc thang tính theo số dư cuối ngày. Theo đó số dư cuối ngày từ 100 nghìn đến 5 triệu đồng lãi suất được hưởng là 3,6%/năm, số dư từ 100 triệu đồng trở lên lãi suất ở mức tối đa 5%/năm...
Nhận định về vấn đề này, TS.Cao Sỹ Kiêm - Nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho rằng, ấn định lãi suất theo ngày là cách để ngân hàng thu hút được nguồn tiền gửi nhàn rỗi từ người dân. Tuy nhiên, cũng không loại trừ khả năng, hiện nay, huy động vốn dài hạn khó khăn, nên các ngân hàng tranh thủ gom vốn ngắn hạn.
Khó huy động vốn khiến không ít ngân hàng tìm cách làm liều, các chiêu thức “lách trần” cũng ngày càng tinh vi hơn. Đơn cử như việc sổ tiết kiệm ghi lãi suất niêm yết, người gửi nhận luôn lãi suất chênh mà không phải ký nhận bất cứ một văn bản, chứng từ nào. Theo một cán bộ ngân hàng, mỗi ngân hàng có một cách hợp thức hóa khoản chi phí vượt trần khác nhau. Có nơi cho vào kinh phí quảng cáo, có nơi cho vào thi đua tuyên truyền...
Không thể lơ là
Sau một thời gian “làm căng” với việc xử phạt một số ngân hàng huy động vượt trần trong năm 2011 đến nay, câu chuyện này không còn được quan tâm đúng mức. Tại một cuộc họp báo mới đây, nhiều câu hỏi được đặt ra cho phía Ngân hàng Nhà nước trong đó có câu hỏi về việc lơ là kỷ cương trên thị trường lãi suất. Phó Thống đốc Nguyễn Đồng Tiến khẳng định, NHNN vẫn thường xuyên kiểm tra, nếu phát hiện tình trạng vượt trần lãi suất, sẽ xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Ngày 16-3, Thống đốc NHNN đã ban hành Chỉ thị số 03/CT-NHNN về công tác thanh tra, giám sát; phòng chống tham nhũng, sai phạm trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng. Thống đốc yêu cầu các đơn vị trực thuộc NHNN và các tổ chức tín dụng trong năm 2012 tập trung thực hiện các biện pháp về công tác thanh tra, giám sát; phòng, chống tham nhũng, sai phạm trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng. Riêng Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng, Thống đốc NHNN yêu cầu cơ quan này nâng cao chất lượng hoạt động thanh tra, giám sát ngân hàng; kết hợp thanh tra, giám sát việc chấp hành chính sách, pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng với thanh tra, giám sát rủi ro...
Việc vượt trần khó phát hiện nhất là khi các ngân hàng thiếu cơ chế giám sát chéo. Có thể ngân hàng này biết ngân hàng kia huy động với lãi suất vượt trần nhưng không tố cáo. Rồi việc các chi nhánh “làm liều” vì chỉ tiêu cũng không dễ phát hiện do lực lượng thanh tra mỏng khó có thể nắm bắt hết. Tuy nhiên, theo các chuyên gia việc các ngân hàng muốn hợp thức chi phí vượt trần sẽ phải chuyển vào các khoản chi hợp lý khác. Với một số tiền không nhỏ thì việc hợp thức hóa cũng sẽ lộ ra những sơ hở, nếu cơ quan quản lý tập trung kiểm tra xử lý một vài trường hợp để làm gương cho các ngân hàng thì cũng là chuyện nằm trong tầm tay.
