Xét xử phúc thẩm vụ tranh chấp "đất vàng" tại quận 8 - TP. Hồ Chí Minh: Nhiều câu hỏi cần phải được làm sáng tỏ!

• Khởi tố 4 bị can về tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”
• Khởi tố 3 bị can "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí"
• Điều tra mở rộng vụ án "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí" xảy ra tại TP.HCM

Nguy cơ thiệt hại lớn cho tài sản của Nhà nước

Theo đó, bị đơn có kháng cáo trong vụ án này là Công ty TNHH MTV Dịch vụ Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam (doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước, viết tắt là Công ty Dịch vụ Agribank).

Tại phần đầu của phiên tòa phúc thẩm này diễn ra vào cuối tháng 12-2022, trình bày kháng cáo của mình, Công ty Dịch vụ Agribank đề nghị TAND TP HCM sửa một phần bản án sơ thẩm của TAND quận 8 trước đó.

Đại diện doanh nghiệp Nhà nước cho rằng quá trình giải quyết vụ án ở cấp sơ thẩm chưa đúng quy định pháp luật, khiến doanh nghiệp chưa được bảo đảm quyền lợi. Cụ thể là TAND quận 8 thụ lý Đơn khởi kiện ghi ngày 27/11/2018 với người khởi kiện là Công ty TNHH Nam Kinh nhưng thực tế công ty này không đủ điều kiện khởi kiện.

Bởi lẽ Công ty TNHH Nam Kinh không có địa chỉ, không có trụ sở, văn phòng làm việc, không hoạt động sản xuất kinh doanh tại địa chỉ số 1199 Phạm Thế Hiển, phường 5, quận 8, TP HCM như ghi trong đơn khởi kiện và Thông báo về việc thụ lý vụ án.

Khu "đất vàng" đang có tranh chấp trong vụ án.

Người đại diện theo pháp luật của Công ty TNHH Nam Kinh là ông Nguyễn Văn Sáng được cho là người ký đơn khởi kiện không có mặt tại nơi cư trú; chữ ký mang tên ông Sáng trên đơn khởi kiện không giống với chữ ký trên các loại giấy tờ khác.

Trong quá trình Tòa án cấp sơ thẩm giải quyết vụ án, phía bị đơn yêu cầu triệu tập ông Sáng đến Tòa án và đến phiên tòa sơ thẩm để làm sáng tỏ sự việc nhưng không được chấp thuận.

Kháng cáo bản án sơ thẩm, bị đơn nhìn nhận, Tòa cấp sơ thẩm đã không làm rõ sự bất thường, tính hợp pháp trong việc thay đổi người đại diện theo pháp luật của Công ty TNHH Nam Kinh từ ông Nguyễn Văn Sáng sang người khác; cũng như sự bất thường, tính hợp pháp của việc người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan là Công ty TNHH Kim Ngân và Doanh nghiệp tư nhân Thanh Thủy ủy quyền cho người khác tham gia tố tụng.

Công ty Dịch vụ Agribank cho rằng Toà cấp sơ thẩm đã xác định sai quan hệ pháp luật trong quá trình giải quyết tranh chấp, dẫn đến việc áp dụng pháp luật không đúng. Từ đó tuyên bản án sơ thẩm gây thiệt hại lớn về tài sản Nhà nước.

Vì rằng Công ty Dịch vụ Agribank mua tài sản bảo đảm tiền vay do Ngân hàng NN&PTNT Việt Nam - Chi nhánh 8 (viết tắt Agribank CN8) ủy thác cho Công ty Khai thác và quản lý nợ Agribank - Chi nhánh TP HCM bán thu hồi nợ (theo trình tự, thủ tục xử lý tài sản bảo đảm tiền vay quy định tại Nghị định 178/1999/NĐ-CP) chứ không mua trực tiếp tài sản của Công ty TNHH Nam Kinh.

“Việc Tòa án xác định sai quan hệ pháp luật giải quyết tranh chấp dẫn đến việc áp dụng pháp luật không đúng và tuyên bản án sơ thẩm gây thiệt hại lớn về tài sản cho bị đơn” – kháng cáo của doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước nêu rõ.

Ngoài ra, kháng cáo của bị đơn trong vụ án này còn cho rằng TAND quận 8 đánh giá tài liệu, chứng cứ không đầy đủ, không khách quan và không phù hợp với tình tiết khách quan của vụ án.

Theo bị đơn, các tài liệu có trong hồ sơ vụ án đủ cơ sở chứng minh việc Công ty Dịch vụ Agribank mua tài sản bảo đảm tiền vay của Agribank CN8 ủy thác cho Công ty Quản lý và khai thác nợ Agribank - Chi nhánh TP HCM bán, không mua trực tiếp tài sản thế chấp bảo lãnh vay từ Công ty TNHH Nam Kinh.

Hợp đồng mua bán công chứng ký giữa Công ty TNHH Nam Kinh với Công ty Dịch vụ Agribank chỉ là thủ tục mang tính hình thức nhằm đăng ký chuyển quyền sở hữu, sử dụng tài sản cho Công ty Dịch vụ Agribank.

Do Agribank CN8 chưa nộp thuế thu nhập doanh nghiệp làm cho Công ty dịch vụ Agribank chưa thể đủ điều kiện đăng ký chuyển quyền sang tên. Dẫn đến việc thanh toán tiền mua tài sản cho Agribank CN8 có sai tiến độ thanh toán, nhưng không ảnh hưởng đến Công ty TNHH Nam Kinh.

Nếu có tranh chấp thì đây là tranh chấp giữa bên bán tài sản bảo đảm là Agribank CN8 với Công ty Dịch vụ Agribank. Việc Công ty TNHH Nam Kinh khởi kiện Công ty dịch vụ Agribank là không đúng vì hai bên không có quan hệ mua bán, tranh chấp.

Từ những phân tích, nhìn nhận nêu ra trong kháng cáo, Công ty Dịch vụ Agribank đề nghị Tòa án cấp phúc thẩm sửa bản án sơ thẩm của TAND quận 8 và bác toàn bộ yêu cầu của nguyên đơn là Công ty TNHH Nam Kinh.

Bất ngờ "quay xe" sau hơn 10 năm "bút ký"

Theo hồ sơ vụ án, tháng 12-2002, Công ty TNHH Nam Kinh dùng tài sản của mình là nhà, đất (hơn 1.200m2) tại số 1199 Phạm Thế Hiển, phường 5, quận 8 (TP HCM) để bảo lãnh cho Công ty TNHH Sản xuất và thương mại Kim Ngân và Doanh nghiệp tư nhân bao bì Thanh Thủy để vay 10 tỷ đồng tại Agribank CN8.

Do Công ty Kim Ngân và Doanh nghiệp tư nhân Thanh Thủy không thanh toán nợ vay đúng theo quy định nên Công ty TNHH Nam Kinh (bên bảo lãnh) đã thỏa thuận giao tài sản thế chấp cho Agribank CN8 bán đấu giá để thu hồi nợ.

Tháng 11-2005, Agribank CN8 (bên ủy thác) và Chi nhánh Công ty Quản lý nợ, khai thác tài sản Agribank tại TP HCM (bên nhận ủy thác) ký hợp đồng ủy thác đấu giá công khai tài sản bảo đảm tiền vay, gồm 7 tài sản, trong đó có tài sản tại 1199 Phạm Thế Hiển.

Dù tài sản 1199 Phạm Thế Hiển được thông báo bán đấu giá công khai nhiều lần, nhưng chỉ có Công ty Dịch vụ Agribank đăng ký mua nên ngày 20-6-2007, Chi nhánh Công ty Quản lý nợ, khai thác tài sản Agribank tại TP HCM, Agribank CN8, Công ty TNHH Nam Kinh và Công ty Dịch vụ Agribank thống nhất giá mua bán tài sản trên gần 13,4 tỷ đồng.

Theo thỏa thuận của các bên, số tiền thanh toán sẽ được Công ty Dịch vụ Argiabank (bên mua) trả làm 3 đợt: Đợt 1 bằng 30% giá trị tài sản; đợt 2 bằng 60% và đợt 3 bằng 10% giá trị còn lại. Sau khi thanh toán đủ 90% số tiền, Công ty Dịch vụ Agribank sẽ nhận tài sản.

Thực hiện thỏa thuận trên, Công ty Dịch vụ Agribank đã 2 lần chuyển tiền đợt 1 và đợt 2 với hơn 12 tỷ đồng (90%) cho Công ty Quản lý nợ và khai thác tài sản Agribank. Và ngày 10-7-2007, ông Nguyễn Văn Sáng, đại diện Công ty TNHH Nam Kinh đã bàn giao nhà, đất tại 1199 Phạm Thế Hiển cho Agribank CN8.

Ngày 27-12-2007, Công ty TNHH Nam Kinh và Công ty Dịch vụ Agribank ký hợp đồng công chứng số 049740 mua bán nhà và chuyển nhượng quyền sử dụng đất tại số 1199 Phạm Thế Hiển. Trong hợp đồng ghi nhận “Công ty Dịch vụ Agribank (Bên B) giao và Công ty Nam Kinh (Bên A) nhận đủ số tiền mua bán căn nhà nêu trên trước khi ký kết hợp đồng này…”.

Cùng ngày ký hợp đồng nêu trên, Agribank CN8 xuất hóa đơn tài chính cho bên mua là Công ty Dịch vụ Agribank với nội dung: “Bán tài sản đảm bảo nợ vay theo quy định tại khoản 2, Điều 34, Nghị định 178/1999/NĐ-CP của Chính Phủ”.

Trong quá trình chuyển quyền sở hữu tài sản 1199 Phạm Thế Hiển sang cho Công ty Dịch vụ AgriBank thì Chi cục thuế quận 8 thông báo tiền thuế thu nhập doanh nghiệp khoảng 5,6 tỷ đồng và một số chi phí khác.

Như vậy, sau khi phải đóng thuế và trừ các khoản chi phí, tổng số tiền từ bán tài sản 1199 Phạm Thế Hiển còn khoảng 7,6 tỷ đồng, không đủ trả số tiền mà Công ty TNHH Nam Kinh đã bảo lãnh cho Công ty Kim Ngân và Doanh nghiệp Thanh Thủy nợ, 10 tỷ đồng.

Hơn 10 năm sau, ngày 27-11-2018, ông Nguyễn Văn Sáng - Giám đốc Công ty TNHH Nam Kinh bất ngờ có đơn khởi kiện Công ty Dịch vụ Agribank và yêu cầu tòa tuyên hủy hợp đồng công chứng 049740, đồng thời trả lại giấy tờ nhà 1199 Phạm Thế Hiển với lý do Công ty Dịch vụ Agribank vi phạm nghĩa vụ thanh toán, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của Công ty Nam Kinh.

Quá trình giải quyết vụ án tại giai đoạn sơ thẩm (tháng 6-2022), kết quả định giá tài sản cho thấy, giá trị nhà đất tại 1199 Phạm Thế Hiển là 180,3 tỷ đồng, gấp nhiều lần so với giá trị tài sản này được bán cho Công ty Dịch vụ Agribank hồi năm 2007.

Với nội dung vụ án nêu trên, TAND quận 8 đã tuyên huỷ bỏ hợp đồng mua bán nhà và chuyển nhượng QSDĐ tại số 1199 Phạm Thế Hiển giữa Công ty TNHH Nam Kinh và Công ty Dịch vụ Agribank. Toà cấp sơ thẩm cũng tuyên buộc Công ty Dịch vụ Agribank phải trả lại giấy tờ đất cũng như các tài liệu liên quan cho nguyên đơn.