Từ sóng não đến công nghệ thần giao cách cảm

ANTĐ - Johnny Ray, thợ xây tường đá, bị đột quỵ cuống não (brain-stem stroke) vào năm 1997 ở tuổi 59, dẫn đến “hội chứng khóa trong” (locked-in syndrome) - não vẫn tư duy được như thường nhưng mọi bộ phận trên cơ thể, trừ đôi mắt, đều không thể cử động được.

Tia hi vọng cho những phế nhân

May mắn thay, Ray được gặp nhóm các nhà nghiên cứu thần kinh học thuộc Đại học Emory, bang Atlanta, Mỹ. Họ yêu cầu Ray tập trung suy nghĩ vào những tình huống nhị phân kiểu như nóng/lạnh, lên/xuống nhằm tạo ra các kiểu sóng não khác nhau. Một máy tính cá nhân nối trực tiếp vào các điện cực trên não của Ray được lập trình để “học” cách diễn dịch thông tin từ các sóng này.

Sau một thời gian tập luyện - từ tập trung đơn giản đến các kiểu tư duy phức tạp hơn, ông đã có thể di chuyển được con trỏ chuột trên màn hình máy tính, gõ các kí tự trên bàn phím, thậm chí chơi được vài nốt nhạc.

Ray là một trong hai người đầu tiên trên thế giới trở thành đối tượng thử nghiệm của nhóm các nhà nghiên cứu thần kinh học nói trên trong thập niên 1990. Từ thời điểm đó, Phillip Kennedy và Roy Bakay thuộc nhóm này bắt đầu tìm cách “đọc” thông tin từ sóng não bằng cách cấy trực tiếp các điện cực vào não.

Năm 1996, sau khi thí nghiệm đạt được kết quả khả quan trên loài linh trưởng, Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) đã cho phép nhóm nghiên cứu được thử nghiệm trên người. Năm 2002, Jens Neumann, một người mù không bẩm sinh, được cấy các điện cực nối với camera vào các vùng thị giác trong não, đã dùng “thị giác” này để lái xe.

Năm 2005, Matt Nagle, một bệnh nhân bị tứ chi bất toại, cũng đã dùng công nghệ BrainGate của Công ty 

Cyberkinetics Neurotechnology để cử động một cánh tay robot, di chuyển con trỏ chuột, bật tắt đèn và tivi. Tháng 2-2011, tại hội nghị thường niên của Tổ chức Vì tiến bộ khoa học Hoa Kỳ (AAAS), Glen Lehman bị cụt tay đã trình diễn điều khiển cánh tay giả của mình bằng ý nghĩ, cầm gói đồ ăn, khay thức ăn và chuyền một chai nước. Lehman nói: “Tay tôi hoạt động gần như đồng bộ với suy nghĩ của tôi!”.

Đây là 4 trong số rất nhiều thử nghiệm thành công của “giao diện não - máy” (brain-computer interface, BCI), một nhánh nghiên cứu nhiều hứa hẹn sẽ mang lại những phép mầu cho các phế nhân.

Hiện thực hóa thần giao cách cảm

Ngày nay, giới nghiên cứu BCI còn tham vọng hơn trong việc giúp con người làm chủ bộ não của mình, hướng tới kiến tạo hẳn một “công nghệ thần giao cách cảm”. Năm 2008, quân đội Mỹ bắt đầu tài trợ cho một dự án liên đại học để phát triển công nghệ cách cảm tổng hợp (synthetic telepathy), cụ thể là phát triển các loại mũ đặc biệt chứa các thiết bị đo sóng não, giải mã suy nghĩ và truyền tải chúng qua mạng không dây, giúp binh lính trao đổi những thông điệp tác chiến đơn giản chỉ bằng suy nghĩ thay vì phải phát lệnh bằng cách gào lên giữa chiến trường.

Dự án cách cảm tổng hợp được Tiến sĩ Elmar Schmeisser ấp ủ khi đang làm việc tại phòng nghiên cứu của quân đội Mỹ. Ông đã thuyết phục được các lãnh đạo tài trợ cho dự án dài hơi này. Với kinh phí tài trợ ban đầu hơn 6 triệu USD, hai nhóm nghiên cứu gồm một số đại học Mỹ đã đặt chân vào hành trình thiết kế công nghệ thần giao cách cảm bằng hai cách tiếp cận hoàn toàn khác nhau.

Hans Berger, bác sỹ người Đức, sinh năm 1973 là nhà khoa học đầu tiên đo sóng não con người. Ông bắt đầu hành trình nghiên cứu từ một câu chuyện cá nhân mang tính tâm linh. Năm 1893, khi đang là lính đội kỵ binh, Berger bị ngã ngựa suýt chết dù không bị thương tích gì nặng. Cùng ngày hôm đó, chị ông có linh tính chẳng lành, đòi cha ông liên lạc với ông để hỏi han tình hình. Từ sự kiện này, Hans Berger tin vào khả năng thần giao cách cảm của con người.

Tuy nhiên, thay vì biến sự kì bí thành một niềm tin siêu nhiên huyền bí, ông đã quyết tâm tìm ra cơ chế hoạt động của thần giao cách cảm, và sóng não là một khởi đầu hữu lí. Những hạt giống đầu tiên được gieo bởi cách tiếp cận vấn đề đượm tinh thần khai sáng của Hans Berger đang nẩy mầm đầu thế kỷ 21. Công ty Emotiv Systems (Úc) đang phát triển và kinh doanh công nghệ BCI, mang BCI vào nhiều lĩnh vực rộng hơn y tế và quân sự.

Không chỉ còn là khái niệm minh chứng trong phòng thí nghiệm, công nghệ BCI và các ứng dụng của nó đã bắt đầu được phát triển và kinh doanh trong cuộc sống hàng ngày.