Ngày 9-10 vừa qua, trong cuộc hội đàm với Tổng thống Philippines Benigno Aquino III tại Brunei, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cho biết, nước này đang đẩy nhanh tiến độ bàn giao các tàu tuần tiễu cho Philippines, nhanh chóng nâng cao khả năng tuần tiễu các vùng lãnh thổ trên biển Đông, theo đúng cam kết 2 nước đã đề ra trước đó.
Nhằm đúng vào mâu thuẫn giữa Trung Quốc và Philippines trong vấn đề chủ quyền lãnh thổ trên biển Đông, Thủ tướng Nhật đã bày tỏ sự quan ngại sâu sắc về vấn đề một số quốc gia đang ngày càng đi quá xa, trong vấn đề sử dụng vũ lực để giải quyết các tranh chấp. Ông hy vọng các nước sẽ tôn trọng luật pháp quốc tế để tìm kiếm các biện pháp hòa bình để giải quyết các tranh chấp.
Trong một bài báo nhan đề: “Xem xét tính khả thi của khối đồng minh Mỹ-Nhật-Phi”, tờ Sankei Shimbun cho biết, vào ngày 4-10, trên Website chính thức của Chính phủ Philippines đã có bài viết “Philippines, Mỹ và Nhật Bản hiện đã trở thành đồng minh thân thiết”. Ngoài ra, bài báo còn trích dẫn tuyên bố của Tổng thống Philippines Benigno Aquino III ngày 15-7 vừa qua cho rằng, hiện Philippines chỉ có 2 đồng minh thân thiết là Mỹ và Nhật Bản.
Trên thực tế, kể từ sau khi lên nắm quyền, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và 2 cánh tay đắc lực là Bộ trưởng ngoại giao Fumio Kisida, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Itsuinori Odonera đã tới tấp viếng thăm Philippines, nhằm thúc đẩy tiến trình hợp tác an ninh giữa 2 nước. Họ đã đưa ra các cam kết cung cấp các tàu tuần tiễu, giúp Philippines trong công tác đào tạo, huấn luyện quân đội, tăng cường các hoạt động diễn tập, huấn luyện chung trên biển Đông.
Đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, Mỹ buộc phải rút quân khỏi căn cứ không quân Clark và căn cứ hải quân Subic dẫn đến việc Trung Quốc gia tăng ảo tưởng “lấp vào chỗ trống” do Mỹ để lại. Tuy nhiên, theo đà leo thang căng thẳng trên biển Đông, khối đồng minh Mỹ-Phi đang có dấu hiệu sống lại. Tại Mỹ, một số học giả, chính khách và quan chức quân sự đang đặt vấn đề Mỹ - Phi nên ký lại “Hiệp ước an ninh” mới và tái khôi phục 2 căn cứ không quân, hải quân trên làm cứ điểm đồn trú cho quân đội Mỹ quay trở lại biển Đông.
Dễ dàng nhận thấy là trong các cuộc diễn tập quân sự liên hợp Mỹ-Phi trên biển Đông trong thời gian gần đây, lực lượng hải quân đánh bộ Mỹ chủ yếu được triển khai từ căn cứ hải quân đánh bộ Mỹ đóng ở Okinawa-Nhật Bản. Điều này cho thấy, trong sự sống dậy của khối đồng minh quân sự Mỹ-Phi, có sự giúp đỡ rất đắc lực của Nhật Bản.
Trong Chiến tranh thế giới thứ 2, Mỹ và Nhật Bản đã từng tham gia các hoạt động tác chiến ở Philippines, hôm nay, 2 nước này lại chung tay bảo vệ người “đồng minh mới”. Đối với quan hệ ngoại giao của Nhật mà nói, trong tình hình này, mối quan hệ tay 3 Mỹ-Nhật-Phi sẽ mở ra một cục diện khu vực mới và chiến lược đối ngoại của Nhật Bản đã sẵn sàng cho một bước ngoặt lịch sử.
Chinanews lo lắng, từ khối đồng minh Mỹ-Nhật-Phi, sau này họ sẽ từng bước “cảm hóa” và kết nạp thêm một số thành viên mới như: Australia, Ấn Độ và một số quốc gia đông nam Á khác có tranh chấp chủ quyền trên biển Đông với Trung Quốc. Ngay từ bây giờ, người ta đã có thể nhìn thấy một NATO "phiên bản" châu Á đang bắt đầu lộ diện hình hài.
