- Thủ tướng Haiti thoát chết trong vụ ám sát đúng kỷ niệm ngày độc lập
- Thủ tướng Haiti tuyên bố từ chức
Thủ tướng Haiti Ariel Henry trưa 6-3 vẫn ở Puerto Rico sau khi máy bay chở ông không thể hạ cánh ở Cộng hòa Dominica lân cận do bị chính quyền nước này đóng cửa không phận. Trong tình trạng “bị nhốt ở nước ngoài”, nhà lãnh đạo Haiti đối mặt với bế tắc khi ngày càng có nhiều lời kêu gọi ông từ chức.
 |
Thủ tướng Haiti Ariel Henry (giữa) trong chuyến thăm và làm việc tại Kenya mới đây |
Ông Ariel Henry là ai?
Ông Ariel Henry năm nay 74 tuổi, là một bác sĩ giải phẫu thần kinh từng được đào tạo và làm việc ở miền Nam nước Pháp trước khi tham gia vào chính trường Haiti vào đầu những năm 2000. Khi đó, ông lãnh đạo một phong trào phản đối Tổng thống Jean-Bertrand Aristide. Sau khi ông Aristide bị lật đổ, ông Henry trở thành thành viên của một hội đồng do Mỹ hậu thuẫn giúp lựa chọn chính phủ chuyển tiếp. Vào tháng 6-2006, ông được bổ nhiệm làm Tổng Giám đốc Bộ Y tế Haiti và sau đó trở thành Chánh văn phòng Tổng thống, quản lý hoạt động ứng phó của Chính phủ trước trận động đất kinh hoàng năm 2010.
Năm 2015, ông được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Bộ Nội vụ đồng thời chịu trách nhiệm giám sát chính sách đối nội và an ninh của Haiti. Nhiều tháng sau, ông được bổ nhiệm làm Bộ trưởng phụ trách các vấn đề xã hội và lao động nhưng phải đối mặt với những lời kêu gọi từ chức sau khi rời khỏi đảng Inite. Sau đó, ông gần như biến mất khỏi chính trường, chỉ làm cố vấn chính trị và giáo sư tại trường Đại học Y của Haiti cho đến khi được bổ nhiệm làm Thủ tướng ngay sau vụ ám sát Tổng thống Jovenel Moïse vào tháng 7-2021. Đáng nói, khi còn sống, ông Jovenel Moïse đã chọn ông Henry làm người kế nhiệm.
Tại sao Tổng thống chịu sức ép từ chức?
Thực tế, ông Henry đã phải đối mặt với những lời kêu gọi từ chức kể từ khi ông tuyên thệ nhậm chức Thủ tướng. Bên gây áp lực là các băng nhóm tranh giành quyền lực chính trị và người dân Haiti tức giận vì cuộc tổng tuyển cử đã không được tổ chức trong gần một thập kỷ. Họ cũng lưu ý rằng, ông Henry chưa bao giờ được bầu và không đại diện cho người dân.
Ông Henry đã nhiều lần nói rằng, ông muốn có sự đoàn kết và đối thoại, đồng thời lưu ý rằng không thể tổ chức bầu cử nếu không có an ninh, an toàn. Vào tháng 2-2023, ông chính thức bổ nhiệm một hội đồng chuyển tiếp chịu trách nhiệm đảm bảo rằng các cuộc tổng tuyển cử được tổ chức, nhưng các cuộc bầu cử đã nhiều lần bị trì hoãn do các vụ giết người và bắt cóc liên quan đến băng đảng gia tăng trên khắp nước này. Năm ngoái, hơn 8.400 người ở Haiti được cho là đã thiệt mạng, bị thương hoặc bị bắt cóc, nhiều hơn gấp đôi con số được báo cáo vào năm 2022.
Lý do Thủ tướng không thể về nước?
Thủ tướng Henry rời Haiti vào tháng trước để tham dự hội nghị thượng đỉnh kéo dài 4 ngày tại quốc gia Guyana ở Nam Mỹ do khối thương mại khu vực có tên Caricom tổ chức. Theo các nhà lãnh đạo khu vực Caribe, ông Henry hứa rằng sẽ tổ chức bầu cử vào giữa năm 2025. Tuy nhiên, đúng thời gian Thủ tướng đi vắng, các băng đảng phối hợp tấn công nắm quyền kiểm soát Thủ đô Haiti và các vùng lân cận.
Ông Ariel Henry đã rời Guyana đến Kenya vào tuần trước để gặp Tổng thống William Ruto và thúc đẩy việc triển khai lực lượng cảnh sát Kenya do Liên hợp quốc hậu thuẫn, dù việc triển khai quân đã bị tòa án ở quốc gia Đông Phi này phán quyết là vi hiến. Chưa biết khi nào ông Ariel Henry mới có thể trở về Haiti nhưng hôm 5-3, máy bay chở ông bất ngờ hạ cánh xuống Puerto Rico, lãnh thổ thuộc Mỹ. Ban đầu ông dự kiến hạ cánh xuống Cộng hòa Dominica, quốc gia có chung đảo Hispaniola với Haiti, nhưng Chính phủ Dominica đã đóng cửa không phận với mọi máy bay từ Haiti.
Điều gì xảy ra tiếp theo?
Theo một quan chức khu vực giấu tên, các nhà lãnh đạo Caribe khi gặp Thủ tướng Haiti đã đưa ra một số lựa chọn, bao gồm cả việc từ chức, nhưng ông đã từ chối. Trong khi đó, Thủ tướng Grenada cho biết, ông Ariel Henry chia sẻ rằng kế hoạch của ông là trở lại Haiti. Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc dự kiến tổ chức một cuộc họp khẩn cấp vào thứ tư tuần này để bàn về Haiti và những vấn đề Thủ tướng nước này phải đối mặt.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller cũng cho biết, Mỹ và các đối tác đang yêu cầu ông Henry nhượng bộ. “Chúng tôi không kêu gọi hay thúc ép ông ấy từ chức, nhưng hối thúc ông ấy đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang một cơ cấu quản trị toàn diện và được trao quyền”, ông Miller nói.
