Những chàng trai chưa vợ đóng khố ôm cầu chạy dưới bùn

Bởi thế, cho dù bận bịu đến mấy, thế nhưng cứ vào các ngày từ 12-14 tháng 4 Âm lịch hành năm, nam thanh nữ tú bằng mọi cách tề tựu về làng Vân, xã Vân Hà, Việt Yên, Bắc Giang để còn được bề trên chọn lựa vào đội cướp cầu.

Tục truyền rằng, khi xưa có hai anh em Trương Hống, Trương Hát đi theo Triệu Quang Phục đánh giặc, khi đánh thắng quân Lương trở về đầm Dạ Trạch thì bị bọn quỷ đen ở đầm quấy phá. Hai bên xung trận, bọn quỷ ra điều kiện, nếu thắng, chúng phải được thưởng lớn; còn nếu thua, chúng sẽ quy phục theo hầu nhà thánh.

Cuối cùng bọn quỷ đen thua trận, phải quy phục đức thánh Tam Giang ở đây. Chính vì vậy, dân làng Vân mở hội vật cầu hay còn gọi là hội Khánh Hạ vào ngày hóa của đức thánh, với ý nghĩa hội mừng chiến thắng.

Và như nhớ về cuội nguồn, bao đời qua người dân làng Vân vẫn tưởng nhớ công ơn bậc tiền nhân bằng lễ cầu bùn trang trọng. Lễ không chỉ là nét văn hóa của làng mà còn là dịp dân làng cùng cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Những hình ảnh vật cầu bùn ở làng Vân.

Lễ hội vật cầu là nét đặc trưng của văn hóa lúa nước, thể hiện niềm khao khát của cư dân nông nghiệp cầu cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu

Theo các bô lão trong làng cho biết, trước đây làng hay bị lụt lội nên lễ được tổ chức vào ngày 12,13,14 hàng năm 

Việc tuyển chọn quân cầu được đặt ra rất khắt khe. Tổng số quân cầu được chọn là 16 người, đều phải là trai chưa vợ, khỏe mạnh, không có tang bụi, không có bệnh tật, dị tật, không có can phạm, can án

Quả cầu ở đây tượng trưng cho mặt trời. Nó được mang, được vác, được tung từ Đông sang Tây theo hướng mặt trời mọc và lặn
Tất cả quân cầu đều được huấn luyện 3 buổi chiều trước khi hội mở
Quân cầu cởi trần đóng khố, ngoài khoác áo dài the xếp thành bốn hàng dọc đứng trước sân quay mặt vào đền lễ thánh
Trống nổi lên các trai vào trận
Trước khi hội mở 2 ngày, các cụ trong ban khánh tiết ra mở cửa đền để dọn dẹp, vệ sinh, lau chùi các đồ thờ phụng sau đó làm lễ tắm rửa cho nhà thánh bằng rượu gừng
Sân cầu phải được dọn dẹp sạch sẽ
Làng cử ra hai cô gái trẻ đẹp nết na, chưa có chồng, mặc trang phục truyền thống của phụ nữ vùng Kinh Bắc, gánh nước từ sông Cầu đổ vào sân cầu

Hoạt động cầu bùn diễn ra trong 3 ngày cùng tiếng hò reo vang động cả một góc làng
Dâng cầu chiến thắng

Kết thúc trận cầu bùn trai làng tắm gội
Sau trận cầu kết thúc trai làng ra sông vùng vẫy, tắm rửa sạch sẽ