Nguy cơ, thách thức đến từ trí tuệ nhân tạo đối với công cuộc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng

Nhận diện bản chất, đặc điểm và những tác động sâu rộng của AI hiện nay

Trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence - AI) là ngành khoa học nghiên cứu và phát triển các hệ thống máy móc có khả năng thực hiện các nhiệm vụ đòi hỏi trí tuệ con người như học tập, lập luận, giải quyết vấn đề, nhận diện hình ảnh, xử lý ngôn ngữ tự nhiên và ra quyết định. Bản chất cốt lõi của AI nằm ở khả năng mô phỏng hoạt động tư duy và hành vi thông minh của con người trên nền tảng toán học, thống kê, khoa học dữ liệu và công nghệ thông tin.

Một trong những bước đột phá mang tính bản lề của trí tuệ nhân tạo hiện nay chính là khả năng tự học hỏi và thích nghi thông qua công nghệ học sâu (Deep Learning). Không giống như các mô hình lập trình truyền thống, AI hiện đại có thể tiếp nhận một khối lượng dữ liệu khổng lồ, tự động phát hiện các quy luật, khuynh hướng và mối liên hệ tiềm ẩn giữa các yếu tố mà không cần sự can thiệp trực tiếp của con người. Chính khả năng này giúp AI không ngừng hoàn thiện, ngày càng chính xác và linh hoạt hơn trong việc xử lý các tình huống phức tạp.

Bên cạnh đó, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên (Natural Language Processing - NLP) đã cho phép AI có thể hiểu, phân tích và phản hồi thông tin dưới dạng văn bản hoặc lời nói một cách tự nhiên, mạch lạc và logic. Đây là nền tảng quan trọng giúp các hệ thống AI như ChatGPT, Google Bard hay Claude trở thành những công cụ giao tiếp, tư vấn, giảng dạy, viết lách... có thể tương tác như con người thực thụ.

Không dừng lại ở đó, AI còn thể hiện rõ năng lực phân tích, đánh giá và hỗ trợ ra quyết định thông qua việc tích hợp các thuật toán dự đoán, mô phỏng và xử lý dữ liệu lớn. Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả trong các lĩnh vực như tài chính, y tế, quốc phòng hay quản trị đô thị mà còn định hình lại phương thức vận hành của nhiều thiết chế xã hội. Như vậy, trí tuệ nhân tạo ngày nay không đơn thuần là một bước tiến kỹ thuật, mà thực chất đang làm thay đổi căn bản nhận thức của con người, tổ chức đời sống xã hội và cả hành vi ứng xử. Sự lan tỏa của AI đã đưa nhân loại bước sang một kỷ nguyên mới - nơi công nghệ không chỉ hỗ trợ mà còn tham gia trực tiếp vào quá trình kiến tạo các giá trị, chuẩn mực và định hướng phát triển.

Trong bối cảnh đó, AI không chỉ hiện diện như một công cụ sản xuất mới, mà thực sự trở thành “nhân tố siêu kết nối” trong xã hội tri thức - nơi dữ liệu, thông tin và thuật toán đang định hình lại các lĩnh vực cốt lõi của đời sống xã hội như truyền thông, giáo dục, nhận thức và văn hóa tư tưởng.

Trước hết, trong lĩnh vực truyền thông - thông tin, AI đang thay đổi toàn bộ quy trình sản xuất, phân phối và tiếp nhận nội dung. Các hệ thống AI có thể tham gia biên tập, tạo sinh tin bài, cá nhân hóa dòng thông tin dựa trên hành vi và sở thích người dùng. Điều này giúp nâng cao hiệu quả truyền thông, nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn nguy cơ lớn về thao túng nhận thức, hình thành các “bong bóng thông tin” (Information Bubble), thậm chí tạo ra những “hiệu ứng cộng hưởng giả” khiến người đọc dễ rơi vào trạng thái nhận thức thiên lệch, lệ thuộc vào thuật toán mà không kịp phân biệt thật - giả.

AI đang thay đổi toàn bộ quy trình sản xuất, phân phối và tiếp nhận nội dung

Trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo, AI đang thúc đẩy mạnh mẽ xu hướng học tập cá nhân hóa, học liệu số, trợ lý học tập thông minh và nền tảng học trực tuyến. Điều này mở ra nhiều cơ hội cho việc học tập suốt đời, tăng khả năng tiếp cận tri thức, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra thách thức không nhỏ về nguy cơ lệ thuộc quá mức vào công nghệ, làm lu mờ vai trò của người thầy, tính tương tác người - người và những giá trị nhân văn truyền thống trong giáo dục.

AI đang thúc đẩy mạnh mẽ xu hướng học tập cá nhân hóa

Đáng lo ngại hơn cả là tác động của AI đến nhận thức xã hội và hệ giá trị tư tưởng. Với khả năng thu thập, phân tích và mô hình hóa dữ liệu dư luận, AI có thể dự báo xu hướng nhận thức của quần chúng, từ đó đưa ra các khuyến nghị, gợi ý hành vi và thậm chí góp phần hình thành nên những chuẩn mực mới trong xã hội - mà nhiều khi, các chuẩn mực đó lại không dựa trên các giá trị đạo đức truyền thống hay lý tưởng cách mạng, mà chịu sự chi phối bởi “thuật toán thống trị”. Khi con người dần lệ thuộc vào máy móc trong quá trình nhận thức, thì nguy cơ đánh mất hệ giá trị cốt lõi của dân tộc, của chủ nghĩa xã hội và nền tảng tư tưởng sẽ trở nên hiện hữu, đặc biệt nếu các thuật toán ấy bị thiết kế hoặc thao túng bởi các thế lực có mục đích đối nghịch với chế độ ta.

Trong bối cảnh ấy, nhận diện đúng vai trò, tác động và giới hạn của AI không chỉ là yêu cầu về mặt kỹ thuật hay quản trị, mà còn là nhiệm vụ có ý nghĩa chính trị sâu sắc, nhằm bảo vệ bản sắc văn hóa, giá trị tư tưởng và nền tảng tinh thần của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

Trí tuệ nhân tạo không thể thiếu trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Trong kỷ nguyên số, trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang trở thành tâm điểm của một cuộc chạy đua toàn cầu giữa các quốc gia. Không chỉ là công nghệ then chốt, AI còn là biểu tượng của năng lực cạnh tranh quốc gia, là thước đo mới của quyền lực mềm và tầm ảnh hưởng quốc tế. Từ Mỹ, Trung Quốc đến châu Âu, các cường quốc đều đang nỗ lực định hình tương lai AI theo hệ giá trị và lợi ích chiến lược riêng, phản ánh rõ cuộc cạnh tranh không chỉ về công nghệ mà còn về mô hình phát triển, về tư tưởng - chính trị.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam - với khát vọng phát triển nhanh và bền vững - không thể đứng ngoài cuộc. AI chính là một trong những “đòn bẩy chiến lược” giúp chúng ta bứt phá, rút ngắn khoảng cách phát triển, tạo lập lợi thế mới trong kỷ nguyên chuyển đổi số. Mới đây nhất, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã tham dự Diễn đàn chính sách “Việt Nam chủ động phát triển ngành công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo trong kỷ nguyên mới” do NIC trực thuộc Bộ Tài chính phối hợp với Aitomatic (Mỹ) tổ chức. Trong đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính và các đồng chí lãnh đạo, đại biểu đã thực hiện nghi thức khởi động các sáng kiến và khẳng định cam kết tham gia phát triển hệ sinh thái AI và bán dẫn Việt Nam. Như vậy, có thể thấy để hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước trong kỷ nguyên mới, AI không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc.

AI chính là một công cụ mạnh mẽ giúp Việt Nam tăng tốc phát triển

Với đặc điểm dân số trẻ, năng động, có tinh thần đổi mới và sáng tạo, Việt Nam hoàn toàn có tiềm năng trở thành một điểm sáng về ứng dụng AI trong khu vực. Tuy nhiên, muốn làm được điều đó, cần có tầm nhìn chiến lược, cơ chế chính sách linh hoạt, hạ tầng số hiện đại và đặc biệt là sự chuẩn bị kỹ lưỡng về nguồn nhân lực chất lượng cao.

Ở tầm quốc tế, Giáo sư Klaus Schwab - Chủ tịch Diễn đàn Kinh tế Thế giới từng cảnh báo: “Trong cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư, người chiến thắng không phải là người sở hữu tài nguyên thiên nhiên, mà là người làm chủ dữ liệu và công nghệ”[1]. Điều đó cho thấy tầm quan trọng sống còn của AI đối với năng lực cạnh tranh quốc gia trong thế kỷ XXI.

Sundar Pichai - CEO Google và Alphabet cũng nhấn mạnh: “AI là một trong những điều quan trọng nhất mà nhân loại đang làm việc. Nó còn cơ bản hơn cả điện và lửa.”[2]. Với tuyên bố đó, ông không chỉ đề cao vai trò của AI như một bước tiến công nghệ, mà còn cảnh báo về mức độ ảnh hưởng sâu sắc của nó đến mọi mặt đời sống - từ kinh tế, giáo dục đến an ninh và đạo đức xã hội.

Bước vào kỷ nguyên vươn mình, AI chính là người bạn đồng hành không thể thiếu - một công cụ mạnh mẽ giúp Việt Nam tăng tốc phát triển kinh tế tri thức, củng cố năng lực quản trị, nâng cao chất lượng giáo dục, bảo đảm an ninh - quốc phòng, đồng thời giữ vững chủ quyền số và bản sắc văn hóa trong không gian mạng ngày càng phức tạp.

Mọi sản phẩm AI đều phản ánh ý chí, lợi ích và định hướng giá trị của con người

AI không trung tính - nguy cơ bị thao túng, lợi dụng bởi các thế lực thù địch, phản động

Một trong những vấn đề mang tính nguyên lý cần được nhận diện rõ trong thời đại số là: trí tuệ nhân tạo không phải một công cụ trung tính. Mọi sản phẩm AI - từ dữ liệu đầu vào, cấu trúc thuật toán cho đến mục tiêu ứng dụng - đều phản ánh ý chí, lợi ích và định hướng giá trị của con người. Chính vì vậy, AI hoàn toàn có thể bị thao túng, bị lợi dụng như một công cụ tuyên truyền tinh vi, dẫn dắt dư luận, gieo rắc hoài nghi, gây tổn thương niềm tin chính trị - tư tưởng trong xã hội.

Thực tiễn hiện nay cho thấy, các thế lực thù địch, phản động đã bước đầu sử dụng AI để triển khai nhiều hình thức tấn công mới nhằm chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng ta. Thông qua công nghệ Deepfake, bài viết được tạo tác bằng mô hình ngôn ngữ lớn, hay các nội dung giả mạo có độ tương tác cao trên mạng xã hội, chúng cố tình “tự nhiên hóa” những thông tin sai lệch, bóp méo sự thật, tạo cảm giác chân thực, khiến người dùng khó phân biệt thật - giả. Nguy hiểm hơn, bằng cách khai thác dữ liệu cảm xúc, phân tích tâm lý đám đông, các mô hình AI còn có thể tạo dựng “nghi vấn hệ thống”, đánh vào lòng tin chính trị, nhất là trong những thời điểm nhạy cảm.

Chính vì vậy, trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay, việc nhìn nhận đúng bản chất không trung tính của AI, hiểu rõ khả năng bị lợi dụng và xu hướng phát triển của nó, không còn là một lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết. Bởi cuộc đấu tranh lý luận hôm nay không chỉ diễn ra trên mặt trận truyền thống, mà còn hiện diện trên không gian mạng, ẩn mình trong từng dòng mã thuật toán - nơi mà thông tin không còn “thuần túy” là dữ liệu, mà đã trở thành công cụ định hình tư duy, dẫn dắt cảm xúc và ảnh hưởng trực tiếp tới sự ổn định chính trị - xã hội của quốc gia.

(Còn nữa)