Cần quy định cụ thể về đường ngang dân sinh
Đó là phát biểu của ĐB Nguyễn Phi Thường (đoàn Hà Nội) trong phiên thảo luận tại tổ về Luật Đường sắt (sửa đổi) sáng 11-11. Cũng theo ĐB Thường, việc sửa đổi Luật đường sắt là cần thiết do quy định cũ đã lỗi thời, ngành đường sắt hiện đã quá lạc hậu, trì trệ không có lối ra, sự kết nối với các loại hình giao thông khác còn nhiều tồn tại.
So với Nhật Bản, năm 1879 Nhật đã có đường sắt, Việt Nam có tuyến đường sắt đầu tiên năm 1881. Song đến năm 1964, Nhật có đường sắt cao tốc, còn chúng ta đến nay vẫn là đường sắt đơn khổ 1m với tốc độ trung bình thấp. Sự trì trệ của Ngành đường sắt còn thể hiện ở chỗ, năm 2013 khi Uỷ ban Khoa học và Công nghệ (KHCN) tiến hành giám sát sau 30 năm đổi mới, Ngành đường sắt chỉ có 2 ứng dụng KHCN là phần mềm gửi nhân viên gác tàu về giờ tàu chạy qua điện thoại và cải tiến về tín hiệu còi.
Do vậy, ĐB Thường kiến nghị, thời gian tới, định hướng phát triển đường sắt, đường sắt cao tốc là những vấn đề cần được xác định rõ. Toàn bộ kết cấu hạ tầng đường sắt nên giao cho doanh nghiệp Nhà nước quản lý. Đối với các doanh nghiệp kinh doanh vận tải từ đường ray, cần nhanh chóng tiến hành cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước, huy động vốn tư nhân.
Về đường ngang dân sinh, có ý kiến cho rằng, không nên đưa vấn đề này vào Luật Đường sắt (sửa đổi). Song ĐB Thường cho rằng, dù có đưa vào hay không thì nó vẫn tồn tại. Hiện cả nước có 6.000 đường ngang dân sinh nhưng chỉ có 1.500 đường ngang hợp pháp.
Để đảm bảo ATGT, ngành và chính quyền các địa phương cần giải quyết cấp bách vấn đề này, trong đó vai trò của địa phương là cực kỳ quan trọng. Bên cạnh đó, việc phát triển đường sắt đô thị phải coi như xương sống của phát triển giao thông đô thị. Vấn đề cấp thiết là phải làm thế nào để kết nối, phát huy hiệu quả của nó.
Còn theo ĐB Trần Thị Quốc Khánh (đoàn Hà Nội), nhiều năm qua Ngành đường sắt đã bị bỏ quên, chẳng khác nào “con rơi”. Để tránh lãng phí, quy hoạch đường sắt phải ổn định, không phải cứ làm xong, không sử dụng lại dỡ đi như đường tàu điện tại Hà Nội. Cũng theo ĐB Khánh, thời gian qua việc xả thẳng chất thải ra môi trường của Ngành đường sắt đã gây ô nhiễm nghiêm trọng, khiến người dân bức xúc. Do vậy, cần có biện pháp giải quyết triệt để vấn đề này.
Ngành đường sắt đang "độc canh"
Phát biểu thảo luận, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) Trương Quang Nghĩa nhấn mạnh quan điểm phải tách bạch hạ tầng và vận tải. Theo Bộ trưởng, hiện nay, đường sắt đang là “độc canh”. Một đơn vị quản lý tất cả, toàn diện. Hướng của Bộ GTVT là tách bạch rõ hạ tầng riêng, vận tải riêng.
Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) Trương Quang Nghĩa phát biểu thảo luận
Đồng tình với quan điểm trên, ĐB Đinh Văn Nhã (đoàn Phú Yên) cho biết thêm, việc cơ cấu lại đường sắt theo hướng có kinh doanh hạ tầng độc lập với kinh doanh vận tải là rất phù hợp. ĐB Nhã bày tỏ quan điểm: “Làm như vậy mới khách quan, chống được chuyển giá nội bộ. Tôi hoàn toàn đồng ý với dự thảo. Quy định như vậy rất rõ ràng, minh bạch”.
Về việc đầu tư cho đường sắt thời gian qua, Bộ trưởng Trương Quang Nghĩa nhận định, đường sắt của chúng ta từ thời Pháp để lại đến giờ, không những không làm thêm được gì, thậm chí còn phá bớt đi. Trong điều kiện hiện nay, mặc dù hạ tầng đường sắt rất lạc hậu chưa được đầu tư nhiều, nhưng thực chất vẫn chưa khai thác hết tiềm năng của hạ tầng đường sắt. Và nếu đầu tư cho đường sắt thời gian tới, Bộ GTVT sẽ tập trung đầu tư tăng cường kết nối.
Cũng nói về sự tụt hậu của Ngành đường sắt, ĐB Hoàng Bình Quân (đoàn Tuyên Quang) cho rằng: “Đường sắt của chúng ta không thể lạc hậu hơn được nữa, vì có thể chúng ta đã đạt đến mức lạc hậu nhất thế giới rồi”. Cũng theo ĐB Quân, Dự thảo dường như chấp nhận quy hoạch đường sắt hiện nay để rồi nâng lên, cải thiện chứ chưa tiếp cận dưới góc độ là khắc phục những tồn tại hiện nay của Ngành đường sắt. “Không có luật mở đường thì không bao giờ có thể giải quyết được việc này... Phải có cách tiếp cận mạnh dạn để thay đổi, để đường sắt thực sự an toàn” - ĐB Quân nói.
