Ngăn ngừa tham nhũng bằng cải cách hành chính
(ANTĐ) - Ngày 25-6, tại Hà Nội, các cơ quan về chống tham nhũng của Việt Nam và các nền kinh tế thành viên APEC đều khẳng định, cải cách hành chính và tham nhũng có mối quan hệ nhân quả. Sự yếu kém của nền hành chính Nhà nước không chỉ làm phát sinh tham nhũng, mà còn gây trở ngại cho việc phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng.
 |
| Khó khăn trong huy động vốn còn có nguyên nhân từ thủ tục hành chính (ảnh minh họa) |
Các doanh nghiệp thỏa hiệp với “hối lộ”?
Các điều tra từ khu vực doanh nghiệp tư nhân của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) những năm qua đã cho thấy, việc chi trả các khoản chi phí ngoài quy định của Nhà nước trong các hoạt động kinh doanh hàng ngày là tương đối phổ biến.
Nhưng, nghịch lý là, rất nhiều doanh nghiệp (DN) lại cho rằng, việc bỏ chi phí lót tay này không gây khó khăn, trở ngại cho hoạt động kinh doanh của mình. Xét ở góc độ nào đó, các DN cũng đang tự “đồng lõa” với những hành vi nhận hối lộ của công chức.
Theo phản hồi điều tra ý kiến 6.700 DN trên cả nước, tới 68,25% DN cho biết, thường xuyên phải trả thêm các khoản chi phí này. 56,54% DN cũng cho rằng, các DN khác cùng ngành nghề kinh doanh phải trả tiền hoa hồng để có được hợp đồng từ các cơ quan Nhà nước.
| Tận dụng ưu thế của giao dịch trực tuyến
Với dịch vụ đấu thầu điện tử, mọi DN có thể vào xem toàn bộ các hồ sơ mời thầu, quá trình chấm điểm cũng công khai trên mạng. Nhưng, nếu 1 DN làm sai sót hồ sơ, có thể sẽ bị cấm tham gia đấu thầu điện tử trong vòng 5 năm. Mỗi 1 năm, các công chức của chúng tôi phải được đào tạo năng lực 100h để đảm bảo, lắng nghe được mọi ý kiến của người dân. Ông Tin Yeow Cheng (Trưởng bộ phận điều tra, cơ quan điều tra các hành vi tham nhũng - Singapore) |
Thế nhưng, khi hỏi 10 khó khăn nhất trong việc hoạt động kinh doanh tại các tỉnh, thì tiêu cực tham nhũng lại không được xếp vào bảng này. Chỉ có 3,06% DN cho rằng, tham nhũng là khó khăn lớn nhất.
Thay vào đó, 37,73% DN kêu khó về huy động vốn, 24,43%DN kêu khó về thủ tục hành chính phiền hà và 17,06% DN cho rằng, khó khăn về đất đai, mặt bằng kinh doanh.
Theo ông Phạm Gia Túc - Tổng thư ký VCCI, các khoản chi phí này nhằm chủ yếu để giải quyết những vướng mắc về thủ tục trong tiếp cận vốn, đất đai, cấp phép, phê duyệt đầu tư...
Rõ ràng là, nếu cải cách hành chính tốt, tăng cường tính công khai, quy định rõ ràng hơn về trách nhiệm giải trình của cá nhân công chức... thì tham nhũng sẽ bị đẩy lùi.
Các nghiên cứu khác của VCCI cũng cho thấy, chỉ số về chi phí không chính thức thường tỷ lệ thuận, cùng chiều tăng với chỉ số về chi phí thời gian, chi phí gia nhập thị trường của các DN.
Minh bạch là yếu tố quyết định
Trong cơ chế đẩy mạnh phân cấp trách nhiệm cho địa phương hiện nay, từng công việc cụ thể cần có địa chỉ chịu trách nhiệm rõ ràng. Đó là tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của mỗi công chức.
| Cần nâng cao năng lực quản trị của cơ quan Nhà nước
Khi nền quản trị còn yếu kém thì chúng ta cần có nhiều chính sách khác nhau để xử lý vấn đề. Nếu tham nhũng còn nhiều nghĩa là quản trị kém, cải cách hành chính kém; nếu ở mức độ trung bình thì quản trị tương đối tốt và cải cách hành chính ở mức vừa phải; nếu tham nhũng thấp thì 2 vấn đề kia được coi là tốt. Điều tra, khảo sát về phòng chống tham nhũng phải được coi là 1 bộ phận của quá trình cải cách của Chính phủ, là kế hoạch tổng thể, có mục tiêu, có phương pháp, tiến độ và phải có phản hồi về những yếu kém chưa làm được. Ông Jairo Acuna - Alfaro (Cố vấn chính sách Chương trình chống tham nhũng và cải cách hành chính công, UNDP Việt Nam) |
Ngoài ra, có nhiều giải pháp mang tính tất yếu nhằm hạn chế tham nhũng đã được nhấn mạnh như siết chặt nền hành chính công, giảm bớt các quy định không cần thiết, hạn chế sự chồng chéo, khả năng diễn giải theo những cách khác nhau của các công chức, giảm sử dụng tiền mặt trong giao dịch, nâng cao năng lực quản trị DN, cải thiện nâng cao thu nhập cho công chức...
Tuy nhiên, tăng cường tính minh bạch trong thủ tục và tăng cường khâu giám sát được coi là mấu chốt giải quyết vấn đề, triệt tiêu tham nhũng nếu như nó manh nha trong hành xử của công chức.
Ông Nguyễn Hòa Bình - Phó Vụ trưởng Vụ Cải cách hành chính - Bộ Nội vụ phân tích: Nếu thủ tục hành chính còn phức tạp, thì sẽ là cơ hội để công chức lợi dụng, nhũng nhiễu người dân và DN.
Sự chậm trễ giải quyết của công chức sẽ làm người dân, DN mất đi cơ hội kinh doanh, gây bực bội và mất lòng tin vào chính sách của Nhà nước.
Do đó, giám sát định kỳ, giám sát chéo... cần được coi như một hình thức bắt buộc trong hoạt động của các cơ quan Nhà nước.
Tuy nhiên, ngay cả việc giám sát, tố cáo các hành vi tham nhũng cũng đang gặp nhiều khó khăn bởi chính thủ tục hành chính. Ông Lê Văn Lân - Phó Vụ trưởng Vụ Nghiên cứu tổng hợp quan hệ quốc tế - Văn phòng Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng lưu ý, thủ tục trình báo chưa thuận tiện nên chưa khuyến khích được người dân tích cực tố giác tội phạm.
Trong khi đó, quy định về tiếp nhận thông tin, xử lý vụ việc cũng còn bất hợp lý. Vì vậy, dư luận vẫn cho rằng, vụ việc tham nhũng được phát hiện còn ít so với con số thực tế xảy ra.
Phạm Huyền
