Mỹ: Giải pháp nào cho “Vách đá tài chính”

Bất đồng nảy sinh trong "Vách đá tài chính"

Sau khi cuộc bầu cử kết thúc, tổng thống Barack Obama và Quốc hội Mỹ đã hướng sự chú ý của mình sang giải quyết một bế tắc chính trị, đó là “vách đá tài chính”. Vách đá tài chính là một mớ lộn xộn các biện pháp cắt giảm chi tiêu và tăng thuế. Các biện pháp này có thể kìm hãm nền kinh tế quốc gia nếu cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa không nhanh chóng thống nhất được các thỏa thuận với nhau.

Trong trường hợp hai đảng phái chính trị này không đạt được thỏa thuận chung thì Mỹ sẽ phải chấp nhận khoản 600 tỉ USD từ việc tăng thuế và cắt giảm chi tiêu tự động bắt đầu có hiệu lực từ 1-1-2013.

Những khoản cắt giảm này có ảnh hưởng đến cả vấn đề chi tiêu quân sự rất được phe Cộng hòa ủng hộ cũng như các chương trình xã hội của phe Dân chủ. Ở thời điểm này, Đảng Dân chủ của tổng thống Obama nắm quyền Thượng viện trong khi Đảng Cộng hòa chiếm đa số ghế trong Hạ viện.

Về vấn đề thuế, vấn đề cốt lõi là liệu có nên tiếp tục mở rộng các lĩnh vực có thể giảm thuế suất đã có hiệu lực trong những năm qua và hết hạn vào cuối năm 2012 hay không. Các loại thuế suất được giảm áp dụng cho tất cả người dân Mỹ không quan trọng thu nhập của họ là bao nhiêu. Các nhà lập pháp của đảng Cộng hòa thì muốn tiếp tục tất duy trì tất cả các loại thuế suất được giảm như đã áp dụng trong thời gian qua, trong khi ông Obama và các lãnh đạo Đảng Dân chủ lại tìm cách giảm bớt những ưu đãi về thuế đối với giới những người giàu nhất ở nước này, ước tính mỗi người có thu nhập gia đình mỗi năm 250.000 USD.

Mục đích của điều luật sửa đổi các khoản cắt giảm trong năm 2013 là buộc các nhà lập pháp của hai đảng phải thỏa hiệp về vấn đề ở đâu và bao nhiêu khi thực hiện cắt giảm chi tiêu và tăng thu thuế để giảm bớt sự thâm hụt ngân sách liên bang.

Trong lúc này, cả hai phía đều không thay đổi lập trường của mình, cho nên nỗ lực đưa đến một sự thỏa hiệp là khó đạt được, nhưng yêu cầu phải cắt giảm chi tiêu và tăng thu thuế lúc này là yêu cầu bắt buộc.

Leon LaBrecque, chiến lược gia trưởng đồng thời là sáng lập viên của công ty LJPR, công ty hiện đang quản lý gần 500 triệu USD giá trị tài sản của các nhà đầu tư, nhận định: “Mặc dù hoàn toàn có thể nhưng khả năng có một thỏa thuận thật khó tin là Quốc hội và ngài tổng thống có thể giải quyết những vấn đề này trước ngày 31-12”.

Các nhà kinh tế học nói rằng việc cắt giảm chi tiêu và tăng thu thuế một cách mạnh tay sẽ làm giảm nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ, tăng trưởng kinh tế trì trệ và thất nghiệp tăng cao và cũng có khả năng sẽ đẩy nước Mỹ quay lại thời kỳ suy thoái.

Josh Gordon, giám đốc chính sách của The Concord Coalition, một tổ chức phi chính trị tập trung vào các vấn đề ngân sách của liên bang, lại có cách nhìn lạc quan hơn LaBrecque, ông cho rằng Quốc hội và chính quyền của ông Obama có lẽ sẽ đồng ý ít nhất một bản dự thảo thỏa thuận.

Mức thâm hụt nhân sách hàng năm của Washington đã vượt quá 1.000 tỉ USD, đưa tổng số nợ của Mỹ đến gần giới hạn tối đa (hay trần nợ), giới hạn này trong thập kỷ qua được điều chỉnh tăng lên nhiều lần và hiện tại là khoảng 16.000 tỉ USD. Tổng thống và Quốc hội phải quyết định sớm trong năm mới này là liệu có cho phép tăng trần nợ qua ngưỡng 16.000 tỉ USD hay không. Trước đó, ông Obama đã hứa hẹn về một kế hoạch giảm mức nợ quốc gia trong những năm nắm quyền, nhưng ông đã chưa thể đạt được thỏa thuận nào về vấn đề đó với các đối thủ chính trị của mình.

Cựu quan chức thuộc Bộ Tài chính Mỹ Kent Smetters nói rằng nguyên nhân cơ bản dẫn đến nợ công ngày càng tăng cao chính là những khoản chi tiêu bắt buộc mà chính phủ áp dụng với các khoản trợ cấp và chăm sóc y tế dành cho người già và người nghèo. Smetters, hiện đang giảng dạy môn kinh tế học tại Wharton School thuộc đại học Pennsylvania, nhận định cuộc tranh cãi về “vách đá tài chính” là cơ hội để đánh giá lại toàn bộ hoạt động chi tiêu của liên bang thời gian qua.

Ông nói, “vách đá thực sự” chính là mức nợ đang tăng lên làm các nhà đầu tư nản lòng. Washington phải tiến hành những cuộc cải tổ toàn diện về chính sách chi tiêu và thuế bằng các điều luật được xây dựng lên nhằm kích thích nền kinh tế phát triển.

Áp lực lên tổng thống và các thành viên quốc hội thuộc đảng Cộng hòa tự buộc họ phải thỏa thuận về những vấn đề này đã tăng thêm sau khi cuộc bầu cử kết thúc. Khi đó tổ chức đánh giá tài chính toàn cầu Fitch tuyên bố họ có thể giảm mức tín nhiệm đối với các công cụ tài chính nếu nước này không đưa ra được thỏa thuận về giải quyết nợ nần. Những hành động như trên đã được nhiều tổ chức đánh giá khác áp dụng.

Fitch nói giới lãnh đạo chính trị ở các hai đảng phái ở Mỹ phải thống nhất với nhau để đưa ra một kế hoạch “đáng tin” nhằm giảm bớt thâm hụt và tìm biện pháp nâng trần nợ hay giới hạn pháp lý về các khoản vay của chính phủ.