Lớp học đặc biệt: Dạy biết... xấu hổ với cái xấu

18/05/2011 10:09 0 bình luận Ánh Nguyệt In bài

(ANTĐ) - Đối với người Dao ở bản Đằng Long, Kim Bôi, Hòa Bình, điều quan trong nhất trong lẽ sống là trong nhà phải treo ảnh Bác Hồ. Nhà nào cũng vậy, họ đều treo ảnh Bác Hồ ở nơi trang trọng. Mừng nhà mới họ tặng bà con ảnh Bác, Tết đến xuân về họ cũng mua ảnh Bác về treo như một món quà quý mừng xuân.

Dạy làm người và học làm người. Đó là việc làm đầu tiên của bản người Dao, ai cũng phải học.

Lớp học như thế, vẫn tồn tại bao năm qua nhự một lẽ tự nhiên. Người ta học để biết lẽ phải, người ta học để biết xấu hổ với cái xấu... Đơn giản chỉ có thế, nhưng đối với họ đó là việc làm không thể không có trong cuộc đời mỗi con người. Xấu hổ, biết xấu hổ được bản người Dao ở Đằng Long, Kim Bôi coi như lẽ sống. Và muốn nói người khác nghe thì phải biết lẽ phải, và phải học. Ai vi phạm vào "hương ước" đó sẽ bị coi là nhục nhã, phải làm cơm phạt vạ cả bản cũng không hết nhục, ân hận đến đâu cũng không dám ngẩng mặt lên nhìn bà con của bản nữa.

Chỉ có thế, bao đời nay bà con ở đây lấy lòng tự trọng làm lẽ sống, họ cố gắng làm điều tốt để mình không mắc phải điều xấu. Người ta có câu: "Dạy con từ thuở còn thơ, hay bé không vin lớn cả gãy cành..." để nói lên việc dạy con người phải dạy từ nhỏ. Song, đối với người Dao, họ cho rằng nhỏ cũng dạy, lớn cũng dạy, già cũng dạy. Trẻ dạy chữ để biết đọc, biết viết, lớn hơn thì dạy lẽ phải, lẽ sống, người già thì dạy lòng tự trọng... Chính vì vậy, nhưng người trong bản, xưa nay họ rất coi trọng lẽ phải, và họ sợ điều mang tiếng hơn cả nghèo túng.

Điều đơn giản này tưởng chừng sẽ có trong mỗi con người như một sự tự nhiên, nhưng họ cho rằng không học nó sẽ dần mất đi giá trị, và con người không biết xấu hổ thì mọi sự trở nên lẫn lỗn, trái phải như nhau. Điều đó khiến cái đẹp vốn có mà đồng bào vun đắp từ ngàn đời có nguy cơ mai một.